اخبار ساختگی آنلاین دموکراسی را در کشورها تهدید می کند
بررسی پژوهشگاه فضای مجازی نشان می دهد که ظهور شبکه‌های اجتماعی و انتشار اخبار ساختگی آنلاین به معضلی جدی برای دموکراسی در همه کشورها تبدیل شده است.
به گزارش پژوهشگاه فضای مجازی، تأثیر بر رأی دهندگان و منحرف کردن مسیر سیاسی کشورها با استفاده از فناوری‌هایی همچون دیپ فیک و تاکتیک‌های روانشناختی همچون بمباران خبری منجر به افزایش منازعات اجتماعی و کاهش اعتماد عمومی به نهاد حاکمیت شده است.
انتشار اخبار ساختگی آنلاین یا disinformation یک معضل جدی برای دموکراسی‌های سراسر جهان است؛ اما ما باید نگران این باشیم که چگونه اخبار جعلی باعث فروپاشی نظام سیاسی و تخریب دموکراسی در کشورهای درحال‌توسعه می‌شود.
از زمان ظهور شبکه‌های اجتماعی شاهد آن بوده‌ایم که این فرآیند سازمان‌یافته چگونه گفتمان سیاسی کشورها را منحرف کرده و بر تصمیم رأی‌دهندگان اثر گذاشته است. پیشرفت فناوری‌های گمراه‌کننده همانند جعل عمیق و تاکتیک‌های روانشناختی نظیر بمباران اطلاعاتی کاربر را با اختلال اثر تقدم غیرمنطقی مواجه می‌کند.
در چنین شرایطی فرد به اطلاعاتی که پیش‌تر و بیش‌تر با آن مواجه شده است اتکا می‌کند و این منجر به افزایش پتانسیل منازعات اجتماعی و کاهش اعتماد عمومی به نهاد حاکمیت می‌شود. این فرایند برای هر نوع سیستم حکمرانی و با هر سطح از توسعه‌یافتگی اقتصادی می‌تواند مخرب باشد، اما شدیدترین اثرات خود را در کشورهای درحال‌توسعه نشان می‌دهد.
نمونه‌های متعددی از تأثیرات سو شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی نابسامان و مدیریت نشده را می‌توان در نظام‌های سیاسی کشورهای مختلف موردبررسی قرارداد.
انتخابات سال ۲۰۱۸ برزیل یکی از نمونه‌های جدی در نوع خود است. روزنامه نیویورک‌تایمز در یک سرمقاله مفصل در همان ایام انتخابات نتیجه تحقیقات چند دانشمند برزیلی را منتشر کرد که اثبات کردند پیام‌رسان واتس‌اپ انتخابات برزیل را به انحراف کشاند و خطر شبکه‌های اجتماعی برای دموکراسی را به‌خوبی ثابت کرد.
این پیام‌رسان آمریکایی محبوبیت بالایی میان برزیلی‌ها دارد و بر اساس آمارهای منتشرشده نزدیک به ۵۰ درصد (۱۲۰ میلیون) از افرادی که واجد شرایط رأی دادن بودند در انتخابات اخیر از طریق این پلتفرم اخبار سیاسی و انتخاباتی را دنبال می‌کردند.
نتایج این تحقیقات نشان داد که در آستانه اولین دور انتخابات ریاست جمهوری در ۷ اکتبر، واتس‌اپ منبع اصلی انتشار اخبار جعلی، شایعات و اطلاعات گمراه‌کننده بود و مدیران این پیام‌رسان نیز عزمی برای جلوگیری از شیوع این فرآیند مخرب نداشتند. از همین رو، دولت خود مجبور به مداخله شده و هزاران حساب جعلی را مسدود کرد. اخبار نامعتبر را نشانه‌گذاری کرد و قوانین پیام‌رسانی گروهی را محدود کرد و برای شناسایی اخبار نادرست با جامعه دانشگاهی و رسانه‌های ملی همکاری کرد.
مطالعات متعددی اثبات کرده است که ترکیب سو مدیریت فضای مجازی، تبلیغات هدفمند و اخبار جعلی بر نتایج همه‌پرسی برگزیت و کارزار ریاست جمهوری آمریکا نیز اثر گذاشته است.
از سوی دیگر باید توجه داشت که این اثرات سو تنها بخش‌های سیاسی جوامع را درگیر نمی‌کند. در کشورهایی که درگیر اختلافات قومی هستند، اخبار جعلی می‌تواند تنش‌های شدید و خشونت باری ایجاد کند. در معروف‌ترین مورد، می‌تواند به نقش فیس‌بوک در تحریک بومیان برای کشتار مسلمانان روهینگیا اشاره کرد.
این موارد به خوبی نشان می‌دهد خبر پمپاژ اخبار نادرست به چالشی جهانی تبدیل شده که نیازمند دخالت مستقیم دولت‌ها است.
شعار دیرینه مارک زاکربرگ بنیان‌گذار فیس‌بوک و مالک انحصارطلب پرکاربرترین پلتفرم‌های جهان این بود که «سریع حرکت کن و همه‌چیز را بشکن». نظر می‌رسد که دموکراسی در میان مواردی بوده است که زاکربرگ و شرکایش آن را شکست‌اند و حال از این مرحله عبور کرده‌اند.