انتشار رایگان پژوهش‌ها و کتاب‌ها در پلتفرم کتاب‌خوانی
به گفته رئیس سازمان فناوری اطلاعات، پژوهش‌ها و کتاب‌هایی که این سازمان در سال‌های گذشته منتشر کرده بود، با دسترسی آزاد و رایگان در اپلیکیشن طاقچه در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد.
امیر ناظمی در مراسم «تبادل تفاهم‌نامه همکاری مشترک در انتشار محتوای الکترونیک بین سازمان فناوری اطلاعات ایران و خدمات هوشمند ایده طلایی هاتف معاصر (طاقچه)»، اظهار کرد: سازمان فناوری اطلاعات کلیه پژوهش‌ها و کتاب‌هایی را که به هر دلیلی در سال‌های گذشته منتشر کرده بود، با دسترسی آزاد و رایگان در تفاهم با مجموعه طاقچه در اختیار کلیه شهروندان قرار می‌دهد که به صورت رایگان استفاده کنند.
وی درباره ضرورت این موضوع توضیح داد: این موضوع از چند منظر حائز اهمیت است که چرا یک سازمان دولتی باید این کار را انجام دهد. شاید همه ما با دلایلی مثل حق دسترسی آزاد شهروندان به اطلاعات آشنا باشیم که در قوانین مختلف تصریح شده‌اند. شهروندان حق دارند به داده‌هایی که نهادهای دولتی تهیه می‌کنند، دسترسی داشته باشد. اما دلایل دیگری هم وجود دارد که به نظر می‌رسد دلایل مهم‌تری هستند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خاطرنشان کرد: یکی از این دلایل، سرریز دانشی است که در جامعه اتفاق می‌افتد. خیلی از مستندات و پژوهش‌هایی که در سازمان‌های دولتی انجام می‌شود، قابلیت استفاده برای بخش خصوصی را هم دارد و اگر این دسترسی وجود داشته باشد، می‌تواند این امکان را فراهم کند که شرکت‌های بخش خصوصی توانمندتر شوند و سرریز دانشی اتفاق بیفتد. البته این هم دلیل کافی نیست.
شکل‌گیری مفهومی به نام بازار پژوهش
ناظمی با بیان اینکه مهم‌ترین دلیل، شکل‌گیری مفهومی به نام بازار پژوهش است، افزود: در کشور ما پژوهش و پژوهشگری به عنوان حرفه به رسمیت شناخته نمی‌شود، پژوهشگری همچنان به عضویت در هیات علمی محدود می‌شود، هنوز نهادهای نوینی مانند پژوهشگاه‌ها در جامعه ایران جایگاه خود را پیدا نکردند، هنوز گروه‌های پژوهشی به عنوان یک نهاد مورد پذیرش قرار نگرفتند. به همین دلیل ما با بازار پژوهش روبه‌رو نیستیم. اولین شرط شکل‌گیری بازار این است که دسترسی به اطلاعات وجود داشته باشد تا افراد بتوانند برحسب اطلاعات دست به انتخاب و خرید بزنند.
وی خاطرنشان کرد: اگر یک پژوهشگر یا تیم پژوهشگر، پژوهشی را انجام می‌دهد مهم‌ترین ابزاری که می‌تواند سابقه آن پژوهش را نشان دهد، دسترسی به اطلاعات است که منجر می‌شود اخلاق حرفه‌ای و پژوهشی گسترش پیدا کند. اینکه ما کمتر شاهد کپی کردن و نقض حقوق مالکیت فکری باشیم. حقوق مالکیت فکری در پژوهش‌های ایرانی به وفور نقض می‌شود و یکی از دلایل آن، خیال راحت یک پژوهشگر از عدم دسترسی سایرین است. با دسترسی به این اطلاعات، می‌توان پژوهش‌ها را ارزیابی کرد و تمایز بین یک پژوهش خوب با بد قابل ارزیابی می‌شود.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات ادامه داد: در آن صورت حاشیه امن برای پژوهشگرانی که اغلب با نهادهای دولتی قرارداد می‌بندند و پژوهش‌هایشان منتشر نمی‌شود، از بین می‌رود. این حاشیه امن باعث شده بعضی از پژوهشگران اخلاق پژوهشی را رعایت نکنند. انتشار آزاد پژوهش‌ها به شکل‌گیری بازار پژوهش کمک می‌کند، به اینکه تمایزها در بازار پژوهش قابل شناسایی باشد و به دنبال آن شغل‌هایی مانند پژوهشگری هم به رسمیت شناخته می‌شود.
عدم مداخله در بخش خصوصی
ناظمی با بیان اینکه یکی دیگر از دلایل مهم، عدم توجه به مفاهیمی مانند شکل‌گیری نهاد و عدم مداخله در فعالیت بخش خصوصی است، افزود: اگر ما پذیرفتیم که نهادهای انتشاراتی خصوصی وجود دارد، به دنبال آن باید بپذیریم یک نهاد دولتی مثل سازمان فناوری اطلاعات هم حق ندارد وارد این بازار شود، مداخله کند و خودش کتاب منتشر کند. به همین دلیل از روز نخست که این تیم در سازمان فناوری اطلاعات مستقر شد، ما از انتشار هر کتاب جلوگیری کردیم.
وی ادامه داد: معتقدیم اگر قرار است کتابی چاپ شود، انتشارات و مراکز نشر و بنگاه‌های خصوصی باید این کار را انجام دهند و آنها بهتر از هر بازیگری توان قضاوت و ارزیابی دارند و باید به بازیگرانی اصلی عرصه نشر تبدیل شوند. ورود سازمان‌های دولتی به عرصه نشر چه در راه‌اندازی مجلات و چه نشریات و روزنامه‌ها، اشتباهات جبران‌ناپذیری است که بازار نشر و پژوهش را از بین برده است.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: به دنبال اینکه انتشار دولتی کتاب‌ها را متوقف کردیم، دسترسی آزاد به آن را هم در برنامه قرار دادیم و به جای چاپ فیزیکی، به صورت مجازی و در قالب اپلیکیشن‌هایی که در بازار پیشرو هستند، انجام می‌شود. به جای اینکه خودمان اپلیکیشنی درست کنیم و در سایت سازمان قرار دهیم و وارد مداخله فعالیت بخش خصوصی شویم، ترجیح دادیم که طی یک تفاهم‌نامه از طریق پلتفرم‌هایی که در بازار مورد استقبال مخاطبان است انجام شود، برای اینکه بازار آنها را به هم نزنیم و به سلیقه شهروندان که این اپلیکیشن‌ها را انتخاب کردند، احترام بگذاریم.
احترام به سلیقه شهروندان در انتخاب اپلیکیشن
ناظمی با بیان اینکه بخش خصوصی یاد گرفته است به خاطر کسب در آمد به سلیقه شهروندان احترام بگذارد، خاطرنشان کرد: احترام به سلیقه شهروندان، یعنی احترام به کانال‌هایی که او برای دسترسی انتخاب کرده است. اگر شهروندی اپلیکیشنی را برای حفظ نیازهای شهروندی خودش انتخاب کرده، بازیگران و سازمان‌های دولتی هم باید به آن احترام بگذارند و از طریق همان اپلیکیشن‌ها به ارائه خدمات خود بپردازند، وگرنه ما به زودی شاهد حضور انبوهی از اپلیکیشن‌های دولتی خواهیم بود که هر کدام از آنها می‌توانند هم در فعالیت بخش خصوصی مداخله کنند، هم حریم خصوصی شهروندان را به خطر بیندازند و هم کیفیت پایین‌تری در ارائه سرویس داشته باشند.
وی در پایان بیان کرد: امیدوارم در نمایشگاه کتابی که سال‌های آینده و بدون حضور کرونا برگزار می‌شود، دیگر انتشاراتی‌های دولتی و انتشاراتی‌های مربوط به سازمان‌های دولتی حضور نداشته باشند، چون آنها تخصص نشر ندارند و بازار نشر را به هم می‌ریزند و باعث می‌شوند که سطح انتشارات و کتاب‌های تولیدشده کاهش پیدا کند، به دلیل منافعی که در انتشار کتاب دارند، کم‌ترین اهمیت را به محتوای کتاب‌ها می‌دهند. بنابراین امیدوارم در آینده، حتی مراکز تحقیقات دولتی هم در کنار خودشان مراکز انتشاراتی نداشته باشند.