اینترنت، بستر تحول اقتصادی روستاهای بوشهر
تقویت زیرساخت‌های ارتباطی، گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه ملی اطلاعات و افزایش پهنای باند، توسعه عدالت اطلاعاتی، ایجاد فضای اشتغال و کسب و کار، بهبود کیفیت و میزان دسترسی آسان به خدمات را به دنبال خود می‌آورد. .
همواره و در طول تاریخ هر حرکت رو به جلو و تغییر شگرف یکباره، نگرانی‌هایی را از نحوه تطبیق و سازگاری جامعه با آن ایجاد کرده‌است، اما فرصت‌های بسیاری را برای زیست بهتر انسانی پیش رو می‌گشاید که قابل چشم پوشی نیست.
فرصت‌هایی که افزایش گستره شبکه ملی اطلاعات و سطح دسترسی به اینترنت رقم زده‌است، بویژه در مناطق روستایی کشور به شکل محسوسی ملموس و اثر آن در فراهم کردن زمینه اشتغال، آموزش و دسترسی به اطلاعات قابل مشاهده‌است.
همنوا با دیگر مناطق کشور، در هشت سال گذشته و بویژه در چهار سال اخیر، خبرهای خوبی از توسعه و تقویت زیرساخت‌های این بخش در شهرها و روستاهای بوشهر به گوش رسیده‌است، طوریکه به گفته مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات این استان تا سال ۹۲ پوشش اینترنتی نسل سه و چهار در استان بوشهر وجود نداشت، اما اکنون از ۴۰۵ روستای بالای ۲۰ خانوار جمعیت، ۳۸۳ روستا دارای سرویس اینترنت پرسرعت ۳ جی، ۴ جی و یا Adsl هستند و در چهار سال اخیر ۵۱۰ سایت تلفن همراه روستایی و شهری به این تکنولوژی ارتقا یافته است.
در این گزارش کوتاه تنها مجال بیان اثری است که دسترسی به اینترنت و ارتقای آن در تسهیل داد و ستدهای اقتصادی، رونق اشتغال و کسب و کار روستاییان بوشهری داشته است و بیش از این هر یک از دستاوردهای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی می‌تواند دست‌مایه نوشتاری مجزا قرار گیرد.
به گفته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات رقم زدن یک تحول دیجیتال و به دنبال آن شکوفایی اقتصادی دیجیتال هدفی است که با توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و افزایش دسترسی به شبکه ملی ارتباطات دنبال می‌شود تا میدان برای جوانان باز و ظرفیت اشتغال برای آنها فراهم شود.
محمد جواد آذری جهرمی می‌گوید: فضای مجازی و شبکه پهن باند جایگاه ویژه‌ای در بین مردم ایران پیدا کرده و کسب و کار، اشتغال و بسیاری دیگر از مسائل آنها به این فضا وابسته است.
رونق کسب وکار و فروشگاه‌های مجازی روستایی
در زمان حاضر ۷۷ هزار خانوار روستایی در استان بوشهر به شبکه ملی اطلاعات متصل هستند و آنطور که مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات این استان اعلام کرده‌است "دسترسی به اینترنت پر سرعت در میان روستاهای دارای بیش از ۲۰ خانوار بوشهر به ۹۵ درصد رسیده‌است.
علی سملیان به ایرنا گفت: ارائه سرویس اینترنت پرسرعت در روستاها، توسعه کارآفرینی، درآمدزایی و معرفی بیشتر این روستاها در سطح کشور را به دنبال دارد.
به گفته او ارتباطات سیار به طور کلی و ارائه سرویس پهن باند به طور خاص در روستاها، تاثیر ویژه‌ای بر اقتصاد این مناطق دارد و سبب می‌شود روستاییان صرف نظر از موقعیت مکانی خود بتوانند به مشتریان بالقوه برای عرضه محصولات و خدمات خود در نقاط مختلف متصل شوند، هزینه‌های ارائه محصولات برای آنها کاهش یابد و زمینه ایجاد اشتغال پایدار در این مناطق فراهم شود.
رونق فضای کسب و کار و اقتصاد روستاها با عرضه بی واسطه محصولات کشاورزی، دامداری و صنایع دستی و خلق فرصت‌های تازه شغلی همه به مدد توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و در راس آن دسترسی به اینترنت در روستاهای بوشهر نمود یافته است.
دهیار روستای "کاردانه" شهرستان دشتی که از سال ۹۸ به اینترنت دسترسی دارد، به خبرنگار ایرنا گفت: کاردانه در این ۲ سال با اتصال به اینترنت تحولات چشمگیری به خود دیده که بیشتر آن در حوزه اقتصادی نمایان شده‌است.
علی شیخیانی ادامه داد: اکنون عرضه بخش قابل توجهی از خرما، گوجه فرنگی، لیمو و فرآوردههای مربوط به دامپروی که بیشتر تولیدات این روستا را تشکیل می‌دهد، بر بستر اینترنت انجام می‌شود.
علاوه بر اینکه اینترنت بستر و پایه بسیاری از مشاغل بویژه عرضه محصولات و خدمات را فراهم کرده‌است، تسهیل فرآیند کسب و کارهای موجود را نیز نباید در سایه این امکان از نظر دور داشت.
"زیراهک" شهرستان تنگستان از روستاهایی است که اینترنت نسل سوم از ۲۲ بهمن‌ماه ۹۸ در آن فعال شده‌است، دهیار این روستا می‌گوید: پیش از راه‌اندازی اینترنت در این روستا ساکنان برای انجام یک کار بانکی نظیر کارت به کارت کردن وجه باید مسیر رفت و برگشت ۴۰ کیلومتری را طی میکردند اما با دسترسی به اینترنت خدمات متنوع بانکی با اینترنت گوشی تلفن همراه انجام می‌شود.
به بیان مصطفی خدری شغل بیشتر ساکنان روستا صید و صیادی است و صاحب شناورها باید در پایان هرماه برای واریز حقوق و بیمه کارکنان شناور خود راهی شهرها و روستاهای دارای دستگاه عابر بانک میشدند اما امروز این امکان با استفاده از خدمات بانکی اینترنتی در روستا فراهم است.
سخنان یکی از اهالی روستای "طلحه" دشتستان نیز نشان دهنده تسهیل داد و ستد اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار است که اینترنت زمینه را برای آن فراهم کرده‌است.
ابوذر شهبازی می‌گوید: همزمان با اتصال روستا به اینترنت چند گروه واتساپی با عنوان گروه دیوار روستا طراحی شده و اکنون بیشتر خرید و فروش‌های ساکنان روستا با یکدیگر بر بستر این شبکه اجتماعی انجام می‌شود.
با توجه به اینکه بیشتر مردم این روستا کشاورز و دامدار هستند و زمانی که به نیروی کار نیاز دارند با استفاده از این گروه مجازی در کمترین زمان ممکن و بدون نیاز به مراجعه حضوری نیروی کار خود را پیدا می‌کنند.
او ادامه داد: علاوه بر این، محصولات تولیدی روستاییان مانند گوشت قرمز، شیر، ماست، کره و میوه نیز که با توجه به فساد پذیری زمان زیادی برای فروش آنها وجود ندارد با عرضه در گروه دیوار روستا به مصرف کننده نهایی میرسد که با کاهش واسطه این روند فروش در کاهش قیمت محصول نیز کمک می‌کند.
دسترسی به بازارهای گسترده و حذف واسطه‌ها
علاوه بر مبادله‌های درون روستایی امروز پای صنایع دستی و سایر محصولات تولیدی روستاها به بازاری پهناورتر باز شده‌است و روستاییان با وجود امکان برقراری ارتباطی گسترده‌تر، بیشتر و بهتر می‌توانند محصولات خود را بدون واسطه عرضه کنند.
به استناد بیان معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر، نزدیک به ۹۰ درصد از صنایع دستی بوشهر از سوی بانوان تولید می‌شود که ۷۵ درصد از این تولیدکنندگان را بانوان روستایی تشکیل می‌دهند.
اگر پیش از این بانوان روستایی مجبور بودند تولیدات خود را به واسطه‌ای بفروشند تا او فرآیند عرضه محصول را تا رسیدن به دست مشتری ادامه دهد، امروز این کار را صفحه‌های اینستاگرامی و کانال‌ها و گروه‌های شبکه‌های اجتماعی به عهده دارند که صنعتگران خود آن را مدیریت می‌کنند و این به معنای حذف یک یا چند دست واسطه است و علاوه بر افزایش درآمد برای تولیدگران روستایی به معرفی و شناخت بیشتر شاخصه‌ها و محصولات روستا نیز کمک می‌کند.
لیلا رحیمی با بیان اینکه صنایع دستی بوشهر می‌تواند به تعداد جمعیت کشور مشتری داشته باشد، گفت: اما تنها عرضه و فروش خدمات و محصولات روستاییان نیست که تحت تاثیر چشمگیر دسترسی به اینترنت و شبکه ملی اطلاعات قرار گرفته است، بلکه با شکسته شدن مرزهای جغرافیایی، الگوی خرید روستا نشینان بوشهری نیز تا میزان زیادی دستخوش تغییر شده‌است.
خریدهای اینترنتی که این سال‌ها بویژه پس از شیوع کرونا رواج بسیار یافته است مصداقی از شکستن مرزهای دسترسی است که در فقدان آن روستاییان بسیاری را برای خرید روانه شهرها می‌کرد، اما امروز دستیابی به صفحه‌های فروش‌های آنلاین دست روستاییان را برای خرید از درون روستا تا سراسر کشور باز گذاشته است.
وی گفت: هرچند شیوع کرونا بر روی صادرات و فروش حضوری صنایع دستی بوشهر اثرگذار بوده‌است، اما سبب گرمی بازار فروش این دست ساخته‌ها در فضای مجازی شده‌است.
امروز روستاییان با این ظرفیت به خوبی آشنا شده‌اند و با دسترسی به بازارهای گسترده و متنوع اینترنتی، دیگر تنها راه پیش روی اهالی روستا برای تهیه کالاها پیمودن راه‌های چندین کیلومتری تا شهر نیست.
همچنین در شرایطی که در روستاها مراکز عرضه بسیاری از محصولات وجود ندارد و یا اگر هست نیز تنوع محدودی دارد، وجود اینترنت امکان خرید شمار قابل توجهی از نیازهای روزمره آنها را فراهم کرده و دیگر نیاز نیست که برای تهیه نیازهای خود از کیف و کفش و لباس گرفته تا وسایل خانه رنج و هزینه سفر به جان بخرند.
دهیار روستای زیارت دشتستان گفت: خرید اینترنتی در میان مردم این روستا رونق زیادی یافته است و مردم بسیاری از نیازهای خود را از سایت‌های بزرگ اینترنتی تهیه می‌کنند.
ناصر ممنون ادامه داد: خرید آنلاین در میان اهالی زیارت رواج فراوانی دارد و حتی بسیاری از مغازه‌های روستا نیز فروش اینترنتی را به خدمات خود افزوده‌اند.
همین حکایت در سخنان بیشتر دهیارانی که با آنها به گفت‌و گو پرداختیم شنیده می‌شد.
اینترنت فرصت خلق درآمد و اشتغال در روستاهای بوشهر
اما علاوه بر داد و ستدهای اقتصادی، اینترنت فرصت‌های تازه‌ای نیز خلق درآمد و اشتغال را برای روستاها فراهم کرده‌است.
ارائه خدمات و تهیه و تولید محتواها و ارائه خدمات اینترنتی از سوی جوانان روستا و همچنین فعالیت در بازار سرمایه از این دست خلق فرصت‌ها است که اتصال به شبکه ملی اطلاعات سبب ساز آن شده‌است.
دهیار روستای "زیراهک" شهرستان تنگستان گفت: بسیاری از اهالی روستا در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند و دسترسی به اینترنت برای آنها مفری برای کسب درآمد فراهم کرده‌است.
مصطفی خدری افزود: فعالیت در بازار سرمایه در کنار شغل نخست روستاییان، کسب و کاری تازه برای آنها ایجاد کرده‌است و اکنون پابه‌پای فعالان این بازار به پیش می‌روند.
او می‌گوید: اگر چه زمانی اینترنت از نیازهای غیرضروری روستا به شمار میرفت اما اکنون با زندگی روستانشینان پیوند مستحکم پیدا کرده و شاید بتوان به دور از اغراق آن را در زمره نیازهای اساسی قلمداد کرد.
آموزش هنرمندان برای فعالیت در فضای مجازی و تولید محتوا و عرضه مناسب صنایع دستی در این بستر می‌تواند راه را بر رونق و زنده نگه داشتن صنایع دستی استان و اشتغال پایدار برای بانوان روستایی بگشاید.
دسترسی به اینترنت، فضای مجازی و شبکه پهن باند به عنوان امکانی که فراتر از مرزهای‌های جغرافیایی روستاها حرکت می‌کند و جاده‌های دور و دراز را در کسری از ثانیه پشت سر می‌گذارد، جایگاه ویژه‌ای در بین مردم روستاهای بوشهر پیدا کرده‌است، زیرا اشتغال، کسب و کارهای الکترونیکی، آموزش مجازی و همه امور روزمره زندگی مردم به این فضا گره خورده‌است.
تلاش برای توسعه عدالت اجتماعی با گسترش عدالت ارتباطی در روستاها
بهبود زیرساخت‌های این اتصال و دسترسی ارزشمند در استان بوشهر کامل نشده‌است و هنوز فاصله‌ای ۵ درصدی با تکمیل دارد و آنطور که مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات این استان روز گذشته در دیدار با نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی گفت: گسترش و تقویت زیرساخت‌های ارتباطی اعم از پوشش اینترنت و تلفن همراه در مناطق روستایی از اولویت‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و در همین راستا تلاش‌های مستمری صورت گرفته است.
در راستای تداوم این روند پیش‌رونده و نزدیک شدن هر چه بیشتر به تحقق عدالت اجتماعی، آنگونه که سملیان به خبرنگار ایرنا گفت: در سال گذشته ۲۱۶ سایت شهری و روستایی در استان بوشهر به نسل سوم و چهارم سرویس اینترنت همراه مجهز شد که از این میان ارتقای ۹۲ سایت سهم روستاها بود.
او گفت: با احداث و ارتقای ۱۳۵ سایت تلفن همراه روستایی، از سال گذشته تاکنون ۲۶ هزار خانوار روستایی به اینترنت پرسرعت و شبکه ملی اطلاعات متصل شدند.
سملیان معتقد است توسعه‌ای که مبتنی بر عدالت اجتماعی نباشد به یقین پایدار نخواهد بود و هدف از توسعه و پایداری ارتباطات روستایی برقراری عدالت اجتماعی است و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و استفاده از ابزارهای دولت الکترونیک، تجارت الکترونیکی و آموزش الکترونیک، با تسهیل امور اقتصادی و آموزشی، عدالت ارتباطی را در مناطق روستایی تحقق می‌بخشد.