تبادل نظر کشورها برای تغییر حکمرانی اینترنت
متولیان برگزاری اجلاس حکمرانی اینترنت (IGF ۲۰۱۹)، با تاکید بر لزوم تغییر حکمرانی اینترنت، بر لزوم همکاری بین المللی برای داشتن اینترنت امن و آزاد تاکید کردند.
به نقل از پژوهشگاه فضای مجازی، در هفته ای که گذشت شهر برلین پایتخت آلمان میزبان «اجلاس حکمرانی اینترنت (IGF ۲۰۱۹) » بود.
در این اجلاس که کار خود را با صبحانه مشترک وزرای متولی امر ارتباطات و دیجیتال به منظور تبادل نظر آزاد درباره موضوعات مربوط به مدیریت اینترنت، آغاز کرد، نشست عمومی با سخنرانی در مورد الگوهای حکمرانی فضای مجازی در دهه میلادی پیش‌رو و رونمایی از کتاب «حکمرانی اینترنت پس از ۲۰۲۰» نوشته ولفگانگ کلاینوکتر، ماتیاس کتمن و مکس سنگس برگزار شد.
سخنرانان مراکز علمی و سیاسی مختلف، طی نطق‌های پیش نشست به سرفصل‌هایی چون «تکنولوژی محقق‌کننده سلامت روان»، «شهروندان جهانی؛ آینده اینترنت»، «تقاطع توسعه فنی اینترنت و سیاست‌گذاری»، «هوش مصنوعی و تبعیض» و ... پرداختند.
در همین حال «برنامه جامع مبادلات عمومی حکمرانی اینترنت در سطح عالی» با سخنرانی «پیتر آلتمایر» وزیر فدرال امور اقتصادی و انرژی آلمان، «فاتوماتا با» موسس و مدیر شرکت جومیا بزرگترین فروشگاه آنلاین آفریقا و «جو کیسر» مدیرعامل شرکت زیمنس، برگزار شد و سپس ذی‌ربطان سطح بالا به تبادل نظر در مورد مسائلی چون «فراگیری دیجیتال»، «حکمرانی داده‌ها»، «حکمرانی داده‌ها و ایمنی» و «امنیت، ایمنی، پایداری و انعطاف پذیری» پرداختند.
در پایان این جلسات نیز روند سخنرانی‌های پیش نشست با موضوعاتی از قبیل « تضاد قوانین دسترسی به داده‌های دولت و چگونگی حل آن‌ها»، «هوش مصنوعی در آفریقا: میان چالش‌های اخلاقی و فرصت‌های فنی»، «نیازهای بنگاه‌های اقتصادی کوچک در آینده اینترنت»، «اتصالات سیار در اقتصادهای نوظهور»، «میراث و مفاهیم برای حکومت آینده اینترنت»، «سمپوزیوم توسعه رسانه و مدیریت اینترنت»، «برابری و عدالت در دنیای دیجیتال»، «برق، شبکه‌های اجتماعی و فراگیری دیجیتال»، «اکوسیستم در حال تکامل؛ نقش آیکان در امنیت و ثبات اینترنت»، «چشم انداز آینده اینترنت»، «حقوق کودکان در دنیای دیجیتال»، «فناوری و نظارت در آمریکای لاتین؛ به سوی استانداردهای حقوق بشر»، «محافظت آنلاین از سلامت عمومی» و «وعده ایمنی و امنیت در دنیای دیجیتال» ادامه یافت.
وجود یک شکاف بزرگ در حکمرانی اینترنت
در مراسم افتتاحیه رسمی این اجلاس نیز آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، حضور داشتند.
دبیرکل سازمان ملل متحد در این اجلاس از اینترنت به عنوان انقلاب گوتنبرگ یاد کرد که همه چیز را تغییر می‌دهد و تاریخ را شکل می‌دهد.
وی نگرانی خود را از شکاف‌ها، نابرابری‌ها، به خطر افتادن صلح، شکاف جنسیتی، نابرابری در توزیع متخصصان و نابرابری اجتماعی و سیاسی در جهان دیجیتال ابراز کرد و از وجود یک شکاف بزرگ در حکمرانی اینترنت خبر داد.
گوترش گفت: سیاست وظیفه دارد مزایا و منافع اینترنت را افزایش و تهدیدات و مضرات آن را کاهش دهد. با این وجود، در حال حاضر سیاست، از روند پیشرفت فناوری عقب مانده و فقط در حاشیه به تماشای این فرایند ایستاده است.
وی به انتقاد از توسعه و به‌کارگیری فناوری‌هایی چون تشخیص چهره ، مکان‌یابی، شنود و جاسوسی از طریق هوش مصنوعی پرداخت و گفت: هوش مصنوعی می‌تواند ما را دستکاری کند و الگوریتم‌های احساسات، ذهنیت و رفتار ما را شکل دهد.
دبیرکل سازمان ملل متحد با تاکید بر اینکه تلاش خود را برای حل اختلافات دیجیتالی و اجتماعی افزایش خواهد داد و دسترسی به اینترنت باید در آمریکای لاتین و آفریقا نیز افزایش یابد، اظهار امیدواری کرد که IGF بتواند ما را به سمت استانداردهای مناسب جهان دیجیتال هدایت کند.
مرکل خواستار بازنگری در شیوه حکمرانی اینترنت شد
مرکل نیز در سخنرانی خود در برابر ۲۵۰۰ شرکت کننده در مراسم افتتاحیه IGF ۲۰۱۹، بر چند نکته اساسی تاکید و تمرکز کرد.
وی در بخش اول صحبت‌های خود ضمن توجه به اهمیت روزافزون اینترنت، از اینترنت امن، آزاد و مرکز زدوده و غیرمتمرکز حمایت کرد و در بخش دوم سخنان خود نیز، ضمن حمایت از سازمان ملل متحد و اجلاس حکمرانی اینترنت، خواستار بازنگری در شیوه حکمرانی اینترنت و تدوین یک چارچوب نظارتی بین‌المللی برای این امر شد.
به عقیده صدراعظم آلمان، رویکرد سنتی و چندجانبه همکاری میان دولت‌ها در زمینه حکمرانی اینترنت باید گسترشی بیش از پیش یابد و از آن جایی که اینترنت دغدغه بسیاری از اقشار محسوب می‌شود، دانشگاهیان، بخش اقتصاد، شهروندان و جامعه مدنی باید در این راه مشاکت خود را افزایش دهند.
وی در پایان سخنان خود خواستار پیگیری مباحث اجلاس حکمرانی اینترنت در دیگر رویدادهای برجسته چون جلسات گروه جی ۲۰ و مجامع اتحادیه اروپا شد.
نشست مشترک مجالس کشورها برای بررسی حکمرانی اینترنت
متولیان برگزاری این دوره از اجلاس حکمرانی اینترنت، به منظور افزایش مشارکت مجالس کشورها نشستی متشکل از نمایندگان این نهادهای قانونگذار نیز برگزار کردند.
مسئولان برگزاری اجلاس حکمرانی اینترنت در دوره اخیر، به منظور درگیر کردن مجالس و نهادهای قانونگذاری کشورهای مختلف با مسئله حکمرانی اینترنت، برای نخستین بار گروه‌های بحثی متشکل از حدود ۱۰۰ نماینده از اقصی نقاط جهان را تشکیل دادند.
این افراد که به نمایندگی از مجالس و پارلمان کشورهایشان در این رویداد بزرگ حضور داشتند، در گروه‌های مختلف به بحث پرداخته و سپس در نشستی مشترک به جمع بندی در مورد موضوعاتی نظیر «صلح در عصر دیجیتال»، «زیرساخت‌های حیاتی امنیتی»، «همکاری بین‌المللی برای اینترنت امن و آزاد»، « عصر دیجیتال؛ دموکراسی ها، ابزار یا دام» و «هوش مصنوعی» پرداختند.
متولیان و حامیان برگزاری این نشست که عموما اروپایی و بالاخص آلمانی بودند، با طرح پرسش‌هایی در مورد نگاه کشورهای مختلف و نقش قدرت‌های بزرگ دیجیتال چون آمریکا در حکمرانی فضای مجازی، هدایت بحث را در جریان نشست بر عهده داشتند.
ضرورت حکمرانی داده بر مبنای حقوق بشر
در همین حال نشست مقدماتی اجلاس IGF ۲۰۱۹ با محوریت «حکمرانی داده بر مبنای حقوق بشر»، در روز دوم اجلاس حکمرانی اینترنت برگزار شد.
نشست یاد شده مسئله مذکور را با ۶ موضوع مشخص شامل «داده‌های مرزی»، «مباحث قضایی و حق حاکمیت داده»، «چارچوب‌های حفاظت از داده‌ها»، «داده‌ها و توسعه پایدار»، «حقوق بشر و اخلاق اینترنت» و «حکمرانی و اخلاق هوش مصنوعی و الگوریتم‌ها»، در شش کارگروه تخصصی به بحث گذاشت.
ماهیت چند لایه و در حال تغییر مداوم حکمرانی داده، لزوم پایدار بودن روند حکمرانی داده از مهم‌ترین مسائل بنیادین مطرح شده در این نشست به شمار می‌رود.
در ادامه نشست، بسیاری از متخصصان حاضر در این رویداد بین‌المللی در مورد افزایش مداوم اهمیت حکمرانی داده با افزایش تعداد کسب و کارهای مبتنی بر اطلاعات و فرایند شکل‌گیری جهان دیجیتال بر مبنای داده‌های کاربران به اجماع رسیدند.
بر اساس نظر سخنرانان این نشست، داده ماهیتی مشابه با نفت یافته است و در جهان امروز، به هیچ وجه فقط یک دارایی به شمار نمی‌رود؛ بلکه به یک مفهوم حقوقی برجسته بدل شده که اتحادیه اروپا نیز در تنظیم مقررات عمومی حفاظت از داده به آن توجه و عنایت خاصی داشته است و بی‌شک اهمیت موضوع حکمرانی داده باید در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی تبیین شود.
کارشناسان غربی با طرح این ادعا که مدل اروپایی حکمرانی داده برای حراست از حقوق حیاتی و اساسی انسان مناسب است، راه توسعه بیش از پیش و کنترل کامل بر فناوری‌های پیشرفته را حکمرانی داده می‌دانند.
لزوم بررسی و مطالعه مدل‌های مختلف مطرح شده برای حکمرانی داده، گفتگوی چندذینفعی و چندجانبه و مسئله دیپلماسی داده در سطح کلان نظام بین‌الملل نیز از دیگر مسائل مهم مطرح شده در این نشست بود. متولیان این امر، در ادامه نشست از دیگر کشورها برای طرح پیشنهادات کاربردی در راستای تکمیل مدل اروپایی حکمرانی داده دعوت کردند و اعلام کردند که از ایده‌های تازه استقبال می‌کنند.
از سوی دیگر، چالش‌هایی نیز در جریان نشست مقدماتی مطرح شد که از جمله آن‌ها می‌توان به مشکل لزوم سازگاری مدل حکمرانی داده با ارزش های مختلف کشورها اشاره کرد. در این میان نمایندگان کشورهای آفریقایی به پرسش در مورد میزان سازگاری مدل اروپایی حکمرانی داده با دیگر کشورها خصوصا منطقه آفریقا پرداختند. آن‌ها بر این موضوع تاکید داشتند که اروپا زیرساخت‌ها و نهادهای مناسبی برای حکمرانی داده دارد، اما در افریقا وضع این‌گونه نیست. از سوی دیگر تدوین چارچوب قضایی واحد برای حفاظت از داده‌ها نیز به واسطه تفاوت رویکرد کشورها در مورد مسئله حقوق بشر، امری بسیار دشوار و چالش برانگیز به شمار می‌رود.
قدرت بالای آمریکا در بحث حکمرانی داده
برگزاری یک نشست در سطح بالا و با محوریت موضوع «داده و الگوریتم‌ها» به منظور اتخاذ یک تصمیم عملی جمعی و رسیدن به راهبرد موثر مدیریت داده، از اهم نیازهای مطرح شده از سوی کارشناسان در جریان این نشست محسوب می‌شود.
بر اساس اهم مسائل مطرح شده در جریان این رویداد، می‌توان نتیجه گرفت که حمایت از بنگاه‌های اقتصادی کوچک در برابر شرکت‌های بزرگ، یکی از اولویت‌های اساسی کشورهای اروپایی محسوب می‌شود و کارشناسان اغلب جریان داده را یکی از کلیدی‌ترین مولفه‌های توسعه تجارت می‌دانند.
قدرت بالای آمریکا در بحث حکمرانی داده و توان این کشور برای اعمال قدرت در دیگر کشورها از نکات جالب توجهی است که متخصصان و مقامات اروپایی نیز بر آن اذعان و تاکید کردند.
سخنرانان در ادامه روند بحث خود «محلی‌سازی داده» و «دفاع حقوقی قضایی از داده‌ها» را مدل‌های نامناسب و ناکارآمد حکمرانی داده ارزیابی کرده و بار دیگر بر لزوم حضور موثر جامعه مدنی در مبحث حفاظت از داده‌ها، تاکید کردند.
بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که دوره کفایت «خود تنظیم‌گری» برای حفاظت از داده به اتمام رسیده و تحقق این امر مستلزم ورود جدی دولت به این حوزه است.
مسئله شکاف داده و تاثیر آن بر حاشیه‌سازی کشورها، لزوم حفاظت از داده‌های کودکان و مشارکت آن‌ها در امر حکمرانی داده، تهیه چارچوب مدون برای عملکرد هوش مصنوعی در بخش خصوصی و وضع قوانین رقابتی جدید برای تنظیم رفتار پلتفرم های ناقض حقوق انسانی، از دیگر موضوعات مهم مطرح شده در جریان این نشست بود.