جایگاه فناوری اطلاعات در مراقبت از سالمندان
افزایش تعداد سالمندان در جهان و به‌تبع آن در کشور ما، ضرورت توجه به روش‌هایی نوین در مراقبت از آن‌ها را دوچندان کرده است. در این خصوص، محققان کشور مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که بر اساس آن، جایگاه فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در این رابطه بسیار مهم ارزیابی شده است.
ازجمله مشکلات جدی در کشور ما که نیازمند توجه فوری است، روند پرشتاب کهنسال شدن جمعیت است و باوجود این‌که رشد جمعیت و میزان باروری کل کاهش‌یافته است، شاخص امید به زندگی در حال افزایش است. پیش بینی می‌شود این بحران به‌زودی مسئولین را با چالش‌های متعددی ازجمله هزینه‌های گزاف مراقبت‌های بهداشتی و درمانی حاصل از بیماری‌های مزمن سالمندان، مواجه کند اما به اعتقاد متخصصان، راه‌حل کلیدی موجود برای مقابله با این چالش‌ها، ارائه خدمات مراقبت در منزل به سالمندان است.
امروزه با توسعه روزافزون کاربرد فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه سلامت، تحولی عظیم در نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در سطح جهان صورت گرفته است. به‌کارگیری این فناوری‌ها در خدمات مراقب منزل نقشی ضروری در افزایش کیفیت، تنوع و سهولت ارائه خدمات مراقبتی و درمانی ایفا می‌کند.
به گفته محققان، فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات نقش عمده‌ای در توسعه و تکامل تمامی بخش‌های تمدن بر عهده دارد و خدمات تحت وب، تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت خدمات و سبک زندگی مردم خواهد داشت. پیاده‌سازی فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در بخش سلامت نیز که به‌عنوان سلامت الکترونیک از آن یاد می‌شود، امروزه یکی از پرسرعت‌ترین رشدها را در خدمات مراقبت بهداشت و درمان دارا بوده است.
در رابطه با پیوند این فناوری‌ها با خدمات مراقبت از سالمندان در منزل، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که نتایج آن در قالب نامه به سردبیر در نشریه «مدیریت سلامت» منتشر شده است.
بر اساس اطلاعات ارائه‌شده از این مطالعه، به‌کارگیری فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات مانند نرم‌افزارهای یادآوری، مکالمه‌های تصویری از طریق مشاوره‌های از راه دور، ارزیابی وضعیت سلامت مددجویان از راه دور، کاربرد پرونده الکترونیک سلامت و کاربرد حسگرهای هوشمند ازجمله لباس هوشمند، ضمن صرفه‌جویی‌های اقتصادی، در زمینه کنترل، پایش، تشخیص و درمان بیماری‌های مزمن تأثیری مثبت دارد.
به گفته، کیومرث چلونگر، محقق دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دیگر همکارش در این پژوهش، «امکان ارزیابی‌های منظم بالینی و ثبت نتایج گزارش‌ها در پرونده الکترونیکی بیمار باعث شده سالمندان در کشورهای پیشرو به‌راحتی با متخصصان مراقبت بهداشتی درمانی، در لحظه و از راه دور ارتباط برقرار کنند».
آن‌ها می‌افزایند: «فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در کاهش هزینه‌های بیماران، کاهش تعداد ملاقات‌کنندگان بخش اورژانس و سرپایی، کاهش مدت‌زمان اقامت بیمار، بهبود یافتن کیفیت زندگی مرتبط با افزایش سلامت و کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و درمانی برای نظام سلامت مؤثر است».
بر اساس این مطالعه علمی، امروزه باوجود پیشرفت‌های چشمگیر، روزآمد و پرشتاب در استفاده از فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در سطح جهان، کشور ما ایران در این موضوع از دو چالش اساسی رنج می‌برد. اول این‌که در ایران، مراکز ارائه‌دهنده خدمات مراقبت منزل در ابتدای مسیر بهره‌برداری از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات هستند و دوم آن‌که، آگاهی و دانش کافی از به‌کارگیری انواع فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات برای مدیران و سرمایه‌گذاران مراکز ارائه‌دهنده مراقبت منزل وجود نداشته یا دارای روزآمدی مطلوب نیست.
چلونگر و همکارش معتقدند: «با توجه به جدید بودن بهره‌برداری از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و مراقبت در منزل، ایران نسبت به سایر کشورهای درحال‌توسعه، در ابتدای مسیر است اما با عنایت به روند افزایشی سالمند شدن جمعیت در کشور و سطح درخواست‌ها برای دریافت خدمات مراقبت منزل و تنوع این خدمات، ضرورت به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در این حوزه بیش‌ازپیش احساس می‌شود».
نشریه «مدیریت سلامت» که به انتشار نتایج این مطالعه پرداخته است، متعلق به دانشگاه علوم پزشکی ایران است.