داروخانه‌های آنلاین معتقدند از ظرفیت آنها در بحران کرونا استفاده نمی‌شود
مساله داروخانه آنلاین در همه جای جهان چالش‌های خودش را دارد و هر کشوری هنوز قوانین و زیرساخت لازم برای این موضوع را فراهم نکرده است. در ایران چندسالی است که معاونت غذا و دارو، به داروخانه‌های آنلاین مجوز فروش برخی از محصولات را داده است، این محصولات شامل محصولات گیاهی، طبیعی، سنتی و مکمل‌ها می شود، بعلاوه محصولات بهداشتی و آرایشی که البته این گروه در فروشگاه‌های عمومی هم عرضه می‌شود. شیوع کرونا در ایران نام این داروخانه‌های آنلاین را بیش از پیش به زبان کاربران انداخت و مردم برای تامین برخی کالاهای سلامت خود به سمت این سایت‌ها رفتند.
«بابک روکی»، مدیر سایت «داروکده» در گفتگو با دیجیاتو می‌گوید که آنها بازدید و فروش تقریبا دو برابری را در این روزها تجربه می‌کنند و تعداد مشتریان آنها در این روزها به مراتب رشد داشته است. او می‌گوید که با شیوع کرونا در کشور، آیتم‌های فروش آنها به کلی دگرگون شده و حالا بازار داروخانه‌های آنلاین نه حول محور مکمل‌های غذایی و ورزشی بلکه پیرامون اقلام بهداشتی مانند محلولهای ضد عفونی و مکمل‌های غذایی نظیر تقویت سیستم ایمنی و مولتی ویتامین‌ها می‌چرخد:
«پیش از این و با باز بودن باشگاه‌های ورزشی ، مکمل‌های ورزشی یکی از اصلی ترین گروههای هدف در فروش داروخانه‌های آنلاین بودند ولی با شیوع کرونا و تغییر سبد نیازمندیهای مردم و بسته شدن این مراکز ورزشی و همچنین ایجاد شدن دلمشغولی‌های جدید در مردم، سبد خرید مشتریان ما کاملا تغییر پیدا کرده است.»
به گفته روکی، آنها در سه روز اول شیوع کرونا امکان فروش ماسک داشتند و پس از آن با دستور وزارت بهداشت، فروش این کالا را در کنار دستکش متوقف نمودند: «اما در مورد محلولهای ضدعفونی کننده و همچنین الکل‌های طبی، اگر بتوانیم محصول را تامین کنیم اجازه فروش داریم، گرچه تامین این کالاها هم امروز برای داروخانه‌ها، چه آنلاین و چه آفلاین، تبدیل به یک چالش شده است.»
او درباره عدم اجازه فروش ماسک و موارد مشابه در داروخانه‌ها با سیاست‌های فعلی اتخاذ شده چندان موافق نیست:
«هم‌آکنون که فروش این محصولات را از داروخانه‌ها گرفته‌اند، موجب شده که این کالاها سر از سوپرمارکت‌ها و یا سایت‌هایی در فضای مجازی سر در بیاورد و قیمت‌های نجومی روی آن گذاشته شود. ماسک‌های جراحی که قبلا در بسته‌های سه عددی قیمت زیر ۵ هزار تومان داشت، حالا دانه‌ای ده هزار تومان و بلکه بیشتر فروخته می‌شود. به نظر من اگر از همان ابتدای امر فروش این کالاها به داروخانه‌ها سپرده می‌شد و آنها با داشتن سهمیه‌ای خاص، کالاها را به صورت آفلاین و آنلاین به دست مردم می‌رساندند، هم شفافیت بیشتری در چرخش این کالاها در کشور وجود داشت و هم نگرانی بابت عرضه آن پیش نمی‌آمد چرا که داروخانه‌ها زیر نظر چندین مجموعه از جمله وزارت بهداشت , تعزیرات و نیروی انتظامی فعالیت می‌کنند. این مراکز امکان ندارد بتوانند کالایی را بدون فاکتور در کسب‌وکار آفلاین یا آنلاین خود به فروش برسانند.»
روکی از مشکلات لجستیک در پی افزایش خریداران از وبسایت‌های داروخانه‌ها به دیجیاتو می‌گوید و تاکید دارد که ارسال این حجم از کالاها هم سایت آنها و هم همکارانشان را دچار یک چالش کرده است. به گفته او هزینه‌های لجستیک گاهی آنقدر بالا می‌رود که سود محصولات را تبدیل به زیان می‌کند و کسب‌وکار آنها را دچار مشکل می‌سازد. وی همچنین تاکید دارد موتور سواران داخل شهری، خودشان هم در معرض خطر ابتلا به ویروس قرار دارند و داروخانه‌ها سعی دارند تا پرسنل خود اعم از نیروهای لجستیک را با حمایت کامل نسبت به ویروس کرونا به کار بگیرند.
مدیر وبسایت داروکده همچنین در پاسخ به این سوال که آیا راه‌اندازی سیستم کامل داروخانه آنلاین در ایران شدنی است یا نه رویکرد مثبتی به آن نشان می‌دهد اما تاکید دارد برای پیاده‌سازی این ایده و رساندن آن به مرحله اجرا، باید زیرساخت‌های لازمی را مانند کشور آلمان و برخی کشورهای دیگر پی‌ریزی کرد:
«در بعضی شهرهای آلمان هم‌اکنون نسخه‌های پزشکان به صورت دیجیتالی صادر می شود و بعضا به صورت اتوماتیک به داروخانه ارسال می گردد , داروخانه نیز پس از جمع آوری و تایید نسخه را به آدرس بیمار ارسال می کند . در ایران اما تنها صد تا صد و پنجاه داروخانه وبسایت فروش دارند و همچنین زیرساختی که نیاز به انجام شدن این کار است وجود ندارد. ابتدا باید پزشکان اقدام به ثبت نسخه های دیجیتال نمایند و امکان به اشتراک گذاری آن از طریق دیتابیس تجمیعی در سطح کشور برای تمامی داروخانه ها فراهم شود . مسلما این اقدامات باید زیر نظر وزارت بهداشت صورت بگیرد تا مشکلی در اجرای طرح یک داروخانه آنلاین واقعی پیش نیاید.»
«محمد رهی» مدیرعامل «داروخانه آنلاین» نیز با اشاره به این نکته که فروش آنها در ایام شیوع کرونا چند برابر شده می‌گوید که تقاضاها به میزان ۴ برابر افزایش داشته و تماس های تلفنی شهروندان نگران برای تهیه ماسک و ژل و محلول ضدعفونی و قرص و شربت های تقویت سیستم ایمنی بدن به شدت بالا رفت:
«مرکز پردازش سفارشات ما با مشکلات شدیدی مواجه شده بود. حجم سفارشات آنقدر بالا رفته که از نیروهای پشتیبانی برای پک کردن سفارشات استفاده می‌کنیم تا جوابگوی نیاز مردم باشیم. مشکلات لجستیکی از ابتدای شیوع گریبان گیرمان بود و تا به امروز هم ادامه دارد و برای همین امکان انتخاب زمان سفارش را از سایت حذف کردیم تا بدعهد نباشیم.»
رهی می‌گوید در این بین آنها توسط بسیاری از مشتریان به محتکر بودن اتهام شدند در حالی که وزارت بهداشت فروش اقلامی چون ماسک و دستکش را ممنوع کرده بود و آنها هم نتوانسته بودند این محصول را از هیچ مکانی تامین بکنند. او همچنین تاکید دارد که آنها حدالامکان سعی کرده‌اند تا دورکاری را در پلتفرم خود داشته باشند ولی در هر حال بخش اعظمی از ماموریت آنها مستلزم حضور نیروی انسانی بوده است: «این کار باعث شد تا روند اتوماسیون خود را تقویت کنیم و از مردم هم بخواهیم که تنها در سایت سفارش بدهند و از انجام سفارش دستی پرهیز نمایند، همین منوال شد که توانستیم پاسخگوی سفارشات چند برابری باشیم.»
او در پاسخ به این سوال که آیا داروخانه‌های آنلاین در شرایط کنونی می‌توانند زیرساخت یک پروسه کامل تهیه دارو (از دریافت نسخه تا ارسال) را اجرا کنند یا خیر به دیجیاتو می‌گوید:
«با توجه به اینکه دارو جزو اقلامی است که تجویز آن نیاز به دانش پزشکی دارد و استفاده نامناسب و بیش از حد نیز مشکلات زیادی را برای انسان ایجاد می‌کند، بنابراین باور دارم باید نسخه مهر شده به صورت فیزیکی به مراکز داده شود. از مشکلات اینترنتی ارسال دارو بدون این مهر فیزیکی می‌تواند منجر به سوء استفاده برخی افراد است که می‌توانند با نسخه مهر نشده، داروهای نایاب و سهمیه‌ای را از چند مکان تهیه نمایند و آنها را احتکار نمایند.»
رهی با اشاره به طرح نسخه الکترونیک که قرار بود زمانی در کشور راه‌اندازی شود می‌گوید که با اجرای این طرح می‌توان هر فردی اطلاعات خود را در یک سامانه ثبت کند و با مراجعه به هر پزشکی، با درج کد ملی خود، تمام اطلاعات شخصی و سوابق پزشکی و داروهایش را به دکتر نشان داده و از او بخواهد که داروهای جدید را به این لیست اضافه نماید:
«در این حالت فرد می‌تواند با کد ملی خود از داروخانه‌های آنلاین خریداری کند و دارو برای آدرس فرد که در سامانه ثبت شده و یا حتی به بیمارستانی که فرد هم‌اکنون در آن بستری است، ارسال شود. این سامانه باید توسط دولت راه‌اندازی بشود و استارتاپ‌ها برای تحقق آن کاری نمی‌توانند بکنند مگر اجرای یک سامانه کوچک که کاربر نسخه خود را آپلود کند و ما آن را تهیه کنیم ولی نمی‌توانیم آن را بفرستیم چون غیرقانونی است. در این حالت مشتری می‌تواند با در دست داشتن نسخه فیزیکی خود به مجموعه ما بیاید و دارو را سریع‌تر و بدون اتلاف وقت برای نسخه‌پیچی بگیرد و برود.»
رهی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نبود ماسک و اقلام دیگر بهداشتی مورد نیاز مردم در شیوع کرونا در بستر آنلاین هم به فروش می‌رفت به دیجیاتو می‌گوید:
«نظارت روی داروخانه‌ها به مراتب بیشتر از سوپرمارکت‌ها است اما الان ماسک‌ها در سوپرمارکت‌ها هستند و در داروخانه‌ها فروششان ممنوع است! داروخانه‌ها موظف هستند تمام اقلام رسمی خود را با کد اقتصادی و فاکتور رسمی پیگیری کنند و نرخ‌ها در این مراکز قیمت رسمی دارند و برچسب وزارت بهداشت را نیز به خود دیده‌اند. داروخانه اگر کوچکترین تخلفی بکند با مجوز ابطال شده خود مواجه خواهد شد و در این مراکز همواره پزشکان داروساز هستند که به مردم مشاوره می‌دهند، امکانی که در داروخانه‌های آنلاین نیز مهیا شده است. تمامی این موارد نشان می‌دهد که فروش این اقلام در داروخانه‌ها امر منطقی‌تری نسبت به پروسه کاری سوپرمارکت‌ها به نظر می‌رسد و این کار می‌توانست از مسموم شدن مردم توسط الکل‌های جعلی و محلولهای ضدعفونی کننده تقلبی نیز جلوگیری نماید.»
او می‌گوید دولت فروش ماسک در داروخانه‌ها را امروزه مجاز اعلام کرده اما قیمت‌هایی که اعلام داشته با قیمت بازار تفاوت دارد: « ماسک N95 باید با قیمت 15000 تومان و ماسک 3 لایه 4100 تومان به فروش برسد. این در حالی است که خود داروخانه‌ها برای مصرف پرسنل خودشان از بازار آزاد ماسک را با قیمت 20000 تومان می خرند!»
سایت‌های داروخانه آنلاین نیز مانند بسیاری از موارد فیزیکی داروخانه‌ها، خالی از اقلام ضروری برای مقابله با کرونا هستند، این در حالیست که امروزه نیاز بیشتری برای خرید آنلاین این اقلام بهداشتی و حتی داروهای پزشکی به صورت آنلاین در کشور حس می‌شود. این مهم در میان اخبار شیوع کرونا گم شده و حالا داروخانه‌های فیزیکی و ازدحام در آنها خودش باعث پخش شدن بیشتر ویروس می‌شود. باید دید که دولت و وزارت بهداشت قصد راه‌اندازی پلتفرم فراموش شده نسخه الکترونیک خود را در این روزها دارد یا خیر، مانند وزارت آموزش و پرورش که پلتفرم خاک خورده «شاد» خود را در این روزها و با توجه به نیاز مردم راه‌اندازی کرده است.