دولت جدید مرزبانی سایبری را جدی بگیرد/مواجهه با فناوری های آینده
یک پژوهشگر فضای مجازی با اشاره به مواردی که باید در حکمرانی فضای مجازی مورد توجه دولت سیزدهم قرار گیرد، گفت: با تعیین مرز در فضای مجازی، استقلال و هویت ملی معنا پیدا می کند.
حسین زیبنده، پژوهشگر هسته خط مشی فضای مجازی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در گفتگو با خبرنگار مهر بر ضرورت پرداختن به موضوع حکمرانی فضای مجازی توسط دولت سیزدهم تاکید کرد و اظهار داشت: ایفای نقش تنظیم گری درست و مناسب دولت در حوزه فضای مجازی یکی از نکات مهمی است که باید به آن توجه شود.
وی گفت: دولت نباید به عنوان تصدی‌گر و یا به عنوان سیاستگذار در عرصه فضای مجازی وارد شود. باید توجه داشت که سیاستگذاری فضای مجازی بر عهده شورای عالی فضای مجازی است و تصدی‌گری هم بر عهده دستگاه‌های عملیاتی و اجرایی‌تر و نیز بخش خصوصی است. در این بین دولت باید نقش تنظیم گری و ارائه خدمات عمومی در حوزه فضای مجازی را بر عهده بگیرد و به خوبی از ایفای این نقش بربیاید.
تعیین مرز در فضای مجازی باید مشخص شود
این پژوهشگر با تاکید بر اینکه حضور فعالانه و تعیین کننده دولت در عرصه بین‌المللی فضای مجازی موضوع بسیار مهمی است که نیاز به مواجهه فعالانه کشور دارد، خاطرنشان کرد: در عرصه سیاسی مسأله‌ای که در حوزه فضای مجازی باید به آن توجه شود، بحث تعیین تکلیف مرز در فضای مجازی است و بعد از آن باید برای مرزبانی سایبری تمهیداتی صورت گیرد. این دو مورد باید مدنظر دولت جدید قرار داشته باشد.
زیبنده با اشاره به اینکه حرکت برای تعیین مرز در فضای مجازی باید از گذاشتن مرز روی گیت‌ها آغاز شود و به سمت تعیین مرز بر اساس فناوری اطلاعات و شکل گیری ایده‌های جدید پیش رود، ادامه داد: برای مثال یکی از این ایده‌های جدید، این است که برخی از کشورها مرز را بر کلان داده‌ها می‌گذارند. در واقع در روندهای جدید، حرکت از سمت تعیین مرز بر اساس «فناوری ارتباطات» به سمت تعیین مرز بر اساس «فناوری اطلاعات» صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه در پی تعیین مرز کشور در حوزه فضای مجازی، تعریف استقلال و هویت ملی نیز در فضای مجازی معنا پیدا می‌کند، گفت: در این سال‌ها به این مفاهیم هم جفای زیادی شده است. مفهوم استقلال فضای مجازی با رویکرد جوسازی رسانه‌ای و دوگانه سازی‌های سیاسی به معنای منزوی شدن در فضای مجازی تعبیر شده است که این جفایی در معنا و تعریف استقلال در فضای مجازی است.
دولت سیزدهم به حکمرانی پلتفرم‌ها توجه کند
دانشجوی دکتری حکمرانی فضای مجازی با اشاره به نکته بعدی که در عرصه سیاسی فضای مجازی، دولت جدید باید به آن توجه کند، گفت: موضوع حکمرانی پلتفرم‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. باید تکلیف پلتفرم‌های بین‌المللی و پلتفرم‌هایی که اساساً در این جهان پلتفرمی، در کشور ما در حال توسعه هستند، مشخص شود.
وی ادامه داد: باید تعیین تکلیف شود که ارتباط ما با آن پلتفرم‌ها چگونه است و چگونگی مواجهه ما با این پلتفرم‌ها نکته مهمی است که باید در برنامه‌های دولت جدید برای حکمرانی فضای مجازی مورد توجه قرار گیرد.
این پژوهشگر فضای مجازی خاطرنشان کرد: در عرصه حکمرانی فضای مجازی نکته مهم دیگر، مشخص شدن مرز حوزه‌های عمومی و خصوصی و تمایز این حوزه‌ها از همدیگر است. به عبارت دیگر، دایره خصوصی‌سازی در حوزه فضای مجازی باید در حاکمیت مشخص شود. آن قسمت‌هایی که حاکمیت باید به صورت دولتی حضور داشته باشد شناسایی شده و مواردی که می‌توان به بخش خصوصی واگذار کرد نیز مشخص شود.
وی ادامه داد: به عنوان مثال خدماتی همچون احراز هویت دیجیتال، در حال حاضر به سمت خصوصی سازی شدن جلو می‌رود که باید در مورد آنها فکر شود و سیاستگذاری صورت گیرد. باید ببینیم کدام یک از این خدمات قابلیت ارائه عمومی را دارد و کدام یک می‌تواند خصوصی شود.
زیبنده با اشاره به انتظارات از دولت سیزدهم برای پیاده سازی زیرساخت‌های حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات و ارتباطات گفت: انواع زیرساخت‌هایی که باید در نظام حکمرانی فضای مجازی کشور پیاده سازی شود، نه فقط دولت، بلکه کل نظام حکمرانی فضای مجازی را در بر می‌گیرد که شامل یک سری زیرساخت‌های سیاستگذارانه، زیرساخت‌های قانونی و نیز زیرساخت‌های فنی و اجرایی و اداری می‌شود.
لزوم مواجهه فعالانه با فناوری‌های آینده
وی با اشاره به مطالبات مدنظر از وزارت ارتباطات در دولت جدید، تاکید کرد: جایگاه وزارت ارتباطات در تأمین زیرساخت‌های فنی و تا اندازه‌ای ایجاد زیرساخت‌های قانونی است که در زمینه زیرساخت‌های قانونی دولت می‌تواند از طریق ارائه لایحه، بعضی از این زیرساخت‌های قانونی را تأمین کند. اما دولت شأن قانون‌گذاری ندارد و نباید انتظار قانون‌گذاری از آن را داشت.
پژوهشگر هسته خط مشی فضای مجازی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) گفت: اما وزارت ارتباطات به صورت کامل مسئول پیاده سازی و تحقق زیرساخت‌های فنی است که باید نسبت به این تکلیف، مطالبه صورت بگیرد.
وی گفت: توجه به فناوری‌های نوین و آینده پژوهی برای برنامه‌ریزی در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات اولویت دیگری است که باید مدنظر دولت جدید قرار گیرد. توجه به فناوری‌هایی مثل اینترنت اشیا که آینده ارتباطات را متحول می‌کند و آینده پژوهی برای فناوری‌های نوینی مثل هوش مصنوعی، رایانش ابری و بلاکچین باید حتماً توسط وزارت ارتباطات دولت جدید انجام و مدنظر قرار گیرد و برای آنها مواجهه‌ای طراحی شود.
زیبنده تاکید کرد: در این زمینه مواجهه فعالانه با این فناوری‌های جدید و ایجاد زیرساخت‌های شکل‌گیری این فناوری‌ها احساس می‌شود و وزارت ارتباطات باید به سمت طراحی و تأمین زیرساخت‌های لازم و متناسب برای مواجهه با این فناوری‌ها برود.