راه اندازی سرویس گرفتن دوچرخه با اپلیکیشن در تهران
روز جمعه ۲۶ مرداد عکس های صدها دوچرخه سوار در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که با نخستین دوچرخه اشتراکی هوشمند در تهران سفر می‌کردند. حرکت جدیدی که با حمایت شهرداری تهران و به کمک یک شرکت خصوصی کلید زده شده و قرار است به زودی در تهران و بعد در برخی شهرهای دیگر به راه بیفتد.
مهمترین مزیت دوچرخه اشتراکی هوشمند نسبت به دوچرخه اشتراکی عادی ( که سال‌هاست کیوسک‌ها و دوچرخههای بلااستفاده آن را در سطح شهر تهران می بینیم ) در این است که شما می‌توانید این دوچرخه را از هر نقطه شهر که مشاهده کنید بردارید و سپس در هر نقطه که مایل بودید رها کنید. در نسل‌های اولیه سیستم دوچرخه اشتراکی عدی شما باید دوچرخه را به محلی که آن را گرفته بودید برمیگرداندید اما در این سیستم هوشمند شما محل نزدیک‌ترین دوچرخه را به کمک اپلیکیشن روی نقشه پیدا می‌کنید و سپس در هنگام رسیدن به آن قفل دوچرخه به کمک اپلیکیشن برای شما باز می‌شود و پس از رسیدن به مقصدتان آن را در نقطه‌ای قرار می‌دهید و قفل می‌کنید تا نفر بعدی از آن استفاده کند.
محسن عارفی مدیر روابط عمومی شرکت پاک چرخ ایرانیان که این دوچرخه‌ها را با برند BDOOD « بی دود» عرضه کرده می‌گوید که در مرحله اول که احتمالا از اواخر شهریور و اول مهرماه آغاز می‌شود حدود ۵ هزار دوچرخه در برخی مسیرهای تهران قرار خواهد گرفت و بر اساس مطالعه‌ای که توسط این شرکت انجام گرفته ظرفیت استفاده از ۲۵۰ هزار دوچرخه به این شکل در تهران وجود دارد.
این دوچرخه‌ها که شبیه به دوچرخههای Mobike ( مشهورترین سیستم اشتراک دوچرخه چین ) است کشوری که از سال ۲۰۱۴ سرویس‌های اشتراکی هوشمند در آن فعال است. از ۲۰ شرکت بزرگ اشتراک دوچرخه هوشمند در جهان ۱۵ شرکت در چین فعال‌اند و گه‌گاه تصویرهای هراس انگیزی از انبوه دوچرخههای انباشت شده در گوشه گوشه این کشور دیده می‌شود. با این حال دوچرخههای بی دود کاملا با سرمایه‌گذاری ایرانی و در داخل ایران تولید و یا مونتاژ می‌شوند. ساختار ساده و محکمی دارند و نسل نخست آن‌ها دنده‌ای نیست اما به گفته عارفی در فازهای بعدی دوچرخههای پیشرفته‌تر به خصوص دوچرخههای الکتریکی برای مسیرهای شیب‌دار هم به آن‌ها اضافه خواهد شد.
سرقت دوچرخه مهمترین سوالی است که معمولا از متولیان این پروژه پرسیده می‌شود به گفته آن‌ها این دوچرخه مجهز به چندین نوع سیستم ایمنی و GPS است که سرقت آن را بسیار دشوار می‌کند با این حال احتمالا برنامه‌های آموزشی و رشد فرهنگی جامعه در استفاده از این محصولات مهمتر از تکنولوژی‌های ضد سرقت آن موثر خواهد بود.
نخستین مسیرهایی که این دوچرخه‌ها را در آن خواهیم دید مسیرهای شرقی غربی یا غربی شرقی مثلا از ابتدای بلوار کشاورز تا میدان هفت تیر، خیابان انقلاب و محدوده مرکزی شهر مثل منطقه ۱۲ است.
در حال حاضر قیمت گذاری هر مسیر نهایی نشده اما به گفته عارفی کاربران با دادن یک مبلغ به عنوان ودیعه و نصب اپلیکیشن کاربران می‌توانند در ازای هر سفر نیم ساعته با مبلغ پایینی مثلا حدود ۱۰۰۰ تومان از این دوچرخه‌ها استفاده کنند.
آزادی عمل مردم در رها کردن دوچرخه‌ها در هر نقطه ممکن است به بی نظمی شهر دامن بزند این چیزی است که متولیان این سیستم به آن فکر کرده‌اند. به گفته عارفی ثبت نام در این سیستم نیاز به پذیرش ۱۴ صفحه قوانین مربوط به خود را دارد. دوچرخه‌سوار موظف به پذیرش این قوانین است مثلا حرکت در اتوبان‌ها و تونل‌های شهری ممنوع است و یا گذاشتن دوچرخه جلوی در پارکینگ منازل یا روی پل‌ها ممنوع است و با توجه به اینکه هر دوچرخه پلاک دارد قابلیت ردیابی این که چه کسی آخرین بار از آن استفاده کرده وجود دارد، کاربران خطاکار جریمه می‌شوند. سیستم امتیاز بندی در این شبکه کمک می‌کند که کاربران منظم‌تر مورد تشویق و حمایت قرار گیرند مثلا کاربران این امکان را دارند که دوچرخه را در هر نقطه رها کنند اما اگر مثلا آن را به نزدیک‌ترین ایستگاه دوچرخه ببرند امتیازی تشویقی به آن‌ها تعلق می‌گیرد.
با این حال استفاده از دوچرخه به جای خودرو یا موتورسیکلت خود نیازمند تشویق و فرهنگساری است. به نظر می‌رسد شهرداری یا نهادهای دولتی حتی می‌توانند برای تشویق به استفاده بیشتر از این دوچرخه به کسانی که در سفر روزانه خود از این دوچرخه‌ها استفاده می‌کنند مشوق‌هایی را ارایه کنند.
عکس : تصاویر نسخه بتا از اپلیکیشن بیدود که در مراحل پایانی تست قرار دارد
نحوه ثبت نام: اپلیکشن بی دود که فعلا در مرحله بتا قرار دارد و قرار است هم برای iOS و هم اندروید عرضه شود. این امکان را دارد که میزان مسافت طی شده هر روز کاربر، میزان کالری سوزانده شده، مدت زمان و میزان کربن کمتر تولید شده را محاسبه کند. کاربر از طریق این اپلیکیشن می‌تواند مانند اسنپ و تپسی کیف پول خود را شارژ کند و از طریق آن سفرهایش را پرداخت کند. این اپلیکیشن به زودی روی فروشگاه‌های اپلیکیشن قرار می‌گیرد هم اکنون از سایت خود شرکت قابلیت دریافت مستقیم دارد.
دوچرخه در برابر موتور
یعقوب آزاده دل مدیر سیستم حمل ونقل پاک شهرداری تهران خود یک دوچرخه سوار حرفه‌ای است و روزانه ۳۰ کیلومتر از محل زندگی تا محل کار دوچرخه‌سواری می‌کند. تجربه دوچرخه سواری در مسیرهای ویژه دوچرخه سواری تهران را با او در میان می‌گذاریم در جایی که موتورسوارها اجازه تردد به شما را نمی‌دهند. او به آی تی ایران می‌گوید: موتورسوارها فقط در خط ویژه دوچرخه نیستند آن‌ها همه جا هستند در پیاده رو، در ایستگاه اتوبوس، در مسیر ممنوعه و نهادی مثل شهرداری نهاد بازدارنده موتورسیلکت نیست با این حال از طریق توسعه سیستم‌های اشتراک دوچرخه می‌توان حتی موتورسوارها را به سمت استفاده از این سیستم سوق داد به خصوص امروز که تغییرات اقتصادی باعث شده دیگر موتور ارزان‌ترین وسیله سفر نباشد.
بر اساس گزارش جدید بانک جهانی که در روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شد موتورسیلکت‌ها دومین عامل انتشار ذرات معلق حتی بیشتر از خودروهای شخصی هستند و مسبب پراکنش ۱۲ درصد از ذرات معلق در هوا شناخته می‌شوند. است؛ طوری که موتورسیکلت ۱۲۵ سی‌سی مجهز به موتور کاربراتوری ناقص می‌سوزد. این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد از موتورسیکلت‌های پلاک تهران کاربراتوری هستند. بدون توسعه سیستم حمل و نقل پاک مانند دوچرخه روز به روز اوضاع بحرانی‌تر خواهد شد.
نسل چهارم سیستم اشتراک دوچرخه که مبتنی بر اینترنت اشیا (IOT) است مزیت‌های زیادی دارد هم اکنون در تهران شاهد کیوسک‌های اشتراک دوچرخه نسل اول در برخی مناطق تهران هستیم اما این نسل جدید می‌تواند باعث یک حرکت بزرگ در استفاده از دوچرخه در تهران شود. آزاده دل می‌گوید: ما یک سند استراتژیک داریم که کاملا بر اساس آن عمل می‌کنیم در سال ۹۵ یک بار آزمایش کردیم بعد از ۴۵ دقیقه حرکت در تهران یک دوچرخه سوار دیدیم الان شما کمتر از چند دقیقه حرکت در تهران دوچرخه‌سوار می‌بینید با این حال هنوز چالش‌های فرهنگی و آموزشی زیادی داریم. مثلا یک باور اشتباه در میان بسیاری هست که تهران به دلیل سطح شیب دار قابلیت دوچرخه سواری ندارد در حالی که این کاملا اشتباه است این باور از آن جا آمده که یک شهروند با کمی دوچرخه سواری در یک سربالایی ساده سریعا خسته می‌شود در حالی که دلیل این موضوع شیب نیست دلیل آن عدم تحرکت شهروندان است وگرنه شما بار نخست که به کوه بروید هم بسیار خسته می‌شوید اما به تدریج فعالیت بدنی شما را قادر می سازد که فشار را تحمل کنید.
به گفته آزاده دل با این حال مطالعات ما نشان می‌دهد ۵۰ درصد از معابر تهران اساسا شیب ندارند ضمن اینکه دوچرخههای امروزی دنده ای و الکتریکی به راحتی این مشکل را رفع کرده‌اند اما عدم آموزش باعث شده حتی کسانی که دوچرخه دارند نحوه استفاده از دنده، تنظیم زین و ترمز گرفتن را بلند نباشند و این نشان می‌دهد یک اولویت ما برای توسعه دوچرخه سواری در تهران آموزش صحیح استفاده از دوچرخه است.
آزاده دل به برگزاری نمایشگاه دوچرخه توسط شهرداری تهران از ۶ تا ۸ شهریور امسال اشاره می‌کند نمایشگاهی که در این وضعیت اقتصادی نیاز به حمایت دارد تا مردم با آن آشنا شوند.
طی هفته های اخیر شاهد تعداد بیشتری دوچرخه یا رویدادهای دوچرخه سواری در سطح شهر تهران هستیم یکی از این رویدادها پویش سه شنبه‌های بدون خودرو است که توسط گروهی از علاقه‌مندان آن برگزار می‌شود. کمپینی مردمی برای استفاده کمتر از خودروی تک سرنشین که اتفاقا برای نخستین بار از شهرستان اراک شروع شده و حالا به تهران رسیده است.
آینده هوشمند
دوچرخههای اشتراکی هوشمند طی سه سال در چین تا ۳۳ درصد آلودگی هوا را کاهش دادند در تهران سرویس‌های هوشمند حمل و نقل مثل اسنپ و تپسی معتقدند که باعث کاهش آلودگی هوا می‌شوند اما حالا اضافه شدن یک چرخه جدید دوچرخه اتفاقا می‌تواند به هوشمندتر شدن و پاک‌تر شدن سفر در شهر کمک کند. اوبر همین امسال یکی از شرکت‌های مشهور دوچرخه اشتراکی هوشمند به نام JUMP را خریداری کرد و پس از آن Lyft نیز اقدام مشابهی انجام داد. به این ترتیب کاربران اوبر و لیفت این امکان را دارند که در هنگام گرفتن خودرو بخشی از سفر را با دوچرخه طی کنند.
سیستم‌های هوشمند حمل و نقل مانند دوچرخه به دلیل تغییر دادن مدل زندگی تاثیرات فیزیکی و روانی قابل ملاحظه ای بر شهروندان می‌گذانند. مجموعه مدیریت شهری تهران به جای کمپین‌هایی از جنس گفت وگو ( تابلوهای شهری کجا با یکدیگر گفت و گو کنیم؟ با کی گفت و گو کنیم؟ روی چه موضوعاتی گفت و کنیم و … ) که این روزها بر درو دیوار شهر نقش بسته نیاز به توسعه زیرساخت‌ها و مشوق‌هایی از جنس دوچرخه اشتراکی هوشمند دارند. پویش‌هایی که مردم را به حرکت و ورزش وا دارد. تهانن بیش از گفت و گو و بحث نیاز به تحرک بدنی جسمی شهروندانش دارد آن هم در زمانه‌ای که چیز قابل توجهی برای گفت و گو وجود ندارد.