سرانجام علت سقوط کاوشگر شیاپارلی مشخص شد
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، اطلاعات اشتباه کامپیوتر روی بُرد شیاپارلی موجب سقوط این کاوشگر شده است. نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد، چرخش بیش از حد ماژول فرود موجب سقوط کاوشگر آژانس فضایی اروپا (ESA) در مریخ شده است. دانشمندان می‌گویند، سه دقیقه پس از ورود کاوشگر به جو مریخ “چرخش زیاد و غیرمنتظره” موجب “اشباع” ماژول فرود کاوشگر شده است.
این سیستم اطمینان حاصل می‌کرد که کاوشگر شیاپارلی در هنگام ورود به جو مریخ و باوجود سرعت مافوق صوت؛ در مسیر صحیح و ارتفاع درست قرار بگیرد. با نزدیک شدن کاوشگر به سطح، چتر نجات باز می‌شد. کامپیوتر، محافظ حرارتی و سپر گرمایی کاوشگر را غیرفعال می‌کرد و سه پیشرانه هیدرازینی، سرعت فرود را کاهش می‌دادند. در ارتفاع ۲ متری، موتورها خاموش می‌شدند و سرانجام کاوشگر با فرودی نرم به سطح سیاره سرخ می‌رسد. اما ورودی‌های غیرمنتظره در واحد اندازه‌گیری حرکتی –بیش از حد برنامه‌ریزی شده – اثر باعث خطای نرم‌افزار تخمین ارتفاع، سیستم ردیابی و کنترل کاوشگر شده است. درنهایت سیستم کامپیوتری شیاپارلی تصورکرده کاوشگر روی سطح مریخ رسیده، اما در واقع کاوشگر هنوز دو مایل با سطح سیاره سرخ فاصله داشته است.
کاوشگر شیاپارلی روز ۱۹ اکتبر (۲۸ مهر) سال گذشته در حالی که فاصله‌ای بیش از ۳۰۰ کیلومتر با سطح مریخ داشت، سقوط کرد. آخرین تماس ماموریت اگزو مارس با شیاپارلی زمانی بود که ظاهرا این کاوشگر در ارتفاع ۴۹۶ کیلومتری سیاره سرخ قرار داشت و تنها ۶ دقیقه با فرود بر روی سیاره فاصله داشته است.
این کاوشگر ۵۵۷ کیلوگرمی، پس از ورود به جو سیاره سرخ، با شدت بر روی سطح سیاره فرود آمد. دانشمندان تخمین می‌زنند، کاوشگر شیاپارلی از ارتفاع ۲ تا ۴ کیلومتری سطح مریخ، سقوط کرده باشد و در هنگام سقوط با سرعتی بیش از ۳۰۰ کیلومتر در ساعت به سطح سیاره رسیده باشد، چیزی که موجب ایجاد دهانه‌ای موسوم به “دهانه شیاپارلی” به قطر ۸ پا (۲.۴ متر) و عمق ۲۰ اینچ (۵۰ سانتی‌متر) شده است.
شیاپارلی در نزدیکی محل فرود موردنظر خود، در فلاته نیمروز سقوط کرد. فلاته نیمروز دشتی است که در فاصله ۲ درجه‌ای جنوب خط استوای مریخ واقع شده است. این منطقه از نواحی محسوب نمی‌شود که در صدر سایت‌های مورد توجه دانشمندان برای یافتن احتمال حیات فرازمینی قرار داشته باشد. مریخ‌نورد آپورچونیتی ناسا، تقریبا به مدت ۱۳ سال مشغول کاوش منطقه فلاته نیمروز بوده است، اما در حال حاضر از دهانه شیاپارلی فاصله بسیار زیادی دارد. پس از این سانحه، ماهواره‌هایی که در مدار مریخ در حال گردش بودند، از جمله مدارگرد ردیابی گاز، فضاپیمای مادر ماموریت اگزومارس، داده‌هایی از این سانحه در اختیار دانشمندان آژانس فضایی اروپا قرار دادند.
اما به نظر می‌رسد، مقامات آژانس فضایی اروپا نگرانی زیادی در خصوص شکست کاوشگر شیاپارلی نداشته باشند، آن‌ها مصرانه در حال پیگیری برنامه ماموریت اگزومارس هستند و امیدوارند در سال ۲۰۲۰ کاوشگر دیگری را به مریخ بفرستند.
دیوید پارکر، مدیر بخش سفرهای فضایی و اکتشافات رباتیک آژانس فضایی اروپا، گفت: “واضح است که باید توجه بیشتری در زمینه‌های آماده‌سازی، تائید و شناسایی ورود، فرود و سیستم فرود انجام می‌شد.”
پارکر می‌گوید، درس‌هایی که از این سقوط گرفته‌ایم، می‌تواند به آماده‌سازی مأموریت اگزومارس ۲۰۲۰ کمک کند: “فرود روی مریخ، چالشی بی‌گذشت است، اما برای رسیدن به اهداف نهایی خود، باید چنین چالشی را پشت سر بگذاریم.”
درواقع بسیاری از مراحل فرود شش‌دقیقه‌ای کاوشگر به صورت غیرمنتظره‌ای انجام شدند. ژان ویرنر، رئیس آژانس فضایی اروپا گفت: “موضوع جالب‌توجه اینکه اگر اشباعی رخ نمی‌داد و مراحل نهایی فرود موفقیت‌آمیز بودند، ما احتمالا متوجه دیگر نقاط ضعفی که موجب این سانحه شدند، نمی‌شدیم. ما درنتیجه این تحقیقات، بخش‌هایی را کشف کردیم که نیاز به توجه خاصی دارند و به سود ماموریت ۲۰۲۰ هستند.”
شیاپارلی بخشی از برنامه اگزومارس بود که با سرمایه‌گذاری مشترک آژانس فضایی اروپا و روسکاسموس (سازمان فضایی فدرال روسیه) انجام گرفته بود. فضاپیمای مادر این ماموریت، مدارگرد ردیاب گاز است که وظیفه تجزیه‌وتحلیل متان و گازی‌های دیگر جو مریخ را بر عهده دارد.
هدف ماموریت اگزومارس، بررسی احتمالی حیات در سیاره سرخ بود. قرار بود، کاوشگر شیاپارلی عکس‌هایی از مریخ بگیرد و همچنین سنجش‌های علمی را در سطح سیاره انجام دهد، اما هدف اصلی این کاوشگر، تست تکنولوژی برای مریخ‌نورد آینده اروپا بود. آخرین تلاش آژانس فضایی اروپا برای فرود در مریخ، با مریخ‌نورد بیگل ۲ در سال ۲۰۰۳ بود که بازهم با شکست مواجه شد.
.
منبع: theguardian
مطلب سرانجام علت سقوط کاوشگر شیاپارلی مشخص شد برای اولین بار در وب سایت تکرا - اخبار روز تکنولوژی نوشته شده است.