سیستم های جزیره ای چالش فناوری بانک های ایران

روند فناوری در بانکداری ایران از سال 1374 با پلتفرم IBM و شبکه ارتباطی آنالوگ آغاز شد. از روزهایی که مشتری باید به شعبه خود مراجعه می کرد تا امروز که IT به تمام حوزه های بانکی وارد شده، این صنعت دستخوش تغییرات زیادی شده است.

 

ژان صیاد یک فعال نظام بانکداری روند تکنولوژی و مدل کسب وکار در سیستم بانکی ایران را تشریح کرد.

وی گفت: برای این که هدایت این سیستم در اختیار بانک باشد از این دو حالت خارج نیست. یا منبع و دانش باید به بانک انتقال یابد یا این که پیشرفت فناوری به حدی برسد که با وجود عدم مالکیت، این امکان را فراهم کند.

 

صیاد با بیان تقسیم بندی روند اتوماسیون نظام بانکی کشور به سه دوره، ویژگی های فنی و مدل کسب وکار و مزایا و معایب هر یک را تشریح کرد.

 

 پیش از سال1374؛ پلتفرم IBM، برنامه نویسی Cobol، شبکه آنالوگ

این یک فعال نظام بانکداری گفت: در دوره نخست یعنی تا پیش از سال 1374، پلتفرم مورد استفاده به طور عمده مِین فریم IBM بود، معماری آن متمرکز و زبان برنامه نویسی عمده آن Cobol بود. در مدل کسب وکاری نیز شبکه ارتباطی Analog بود، نصب نرم افزارهای سیستمی و پشتیبانی سخت افزاری توسط شرکت ها انجام می شد و پایگاه داده ها نیز در محل آن ها بود.

وی گفت: تولید، نگهداری و توسعه نرم افزارهای کاربردی توسط بانک ها انجام می شد و محل سایت های کامپیوتری نیز عمدتا در بانک ها بود. 

 

در این زمان شرکت ها به طور عمده دخالتی در نرم افزارهای کاربردی بانکی نداشتند، سیستم بانک غیرمتمرکز بود و امکان ارایه خدمات نوین بانکی مبتنی بر کانال های مختلف میسر نبود و مشتری مجبور بود به شعبه بازکننده حساب مراجعه کند.

 

1374 تا 1389؛ پلتفرم  Unix وMF، ایجاد سیستم های متمرکز بانکی

وی با بیان دوره دوم (از سال 1374 تا 1389)، اظهار داشت: پلتفرم معمول در این دوره Unix و MF و زبان برنامه نویسی C و C+ بود. شبکه ارتباطی در این دوره دیجیتال بود. نصب نرم افزاری سیستمی و نگهداری از آن ها و پشتیبانی سخت افزاری توسط شرکت ها انجام می شد و پایگاه داده نیز اغلب در این شرکت ها قرار داشت. سایت های کامپیوتری نیز در بانک ها بود و تعدادی از شرکت ها شروع به همکاری کرده بودند. توسعه و نگهداری نرم افزارهای کاربردی و تولید آن ها نیز توسط شرکت ها انجام می شد.

 

صیاد گفت: از خصوصیات این دوره اهمیت نداشتن جغرافیای مشتری و فراگیری ارایه انواع سرویس های خارج از شعبه بود. 

 

همچنین بانک ها به تدریج مجهز به سیستم های متمرکز شدند، پرداخت های الکترونیکی در حال توسعه و گسترش کمی و کیفی قرار داشت و فضای مجازی کم کم در حال فراگیر شدن بود.

وی ادامه داد: غیرمتمرکز بودن سیستم بعضی از بانک ها و تلاش برای ایجاد تنوع خدمات بانکی روی کانال های مختلف و حفظ رقابت با دیگر بانک های پیشرو در عین حفظ سیستم های سنتی و غیرمتمرکز نیز از مشخصات این دوره است که تاکنون نیز ادامه داشته است.

 

1389 تاکنون؛ برنامه نویسی جاوا، ورود شرکت هایIT  به حوزه بانکی

صیاد دوره سوم را از 89 تا کنون دانست. پلتفرم مستقل، معماری مبتنی بر سرویس و زبان برنامه نویسی جاوا از ویژگی های این دوره است. در این دوره شرکت ها تقریباً در تمام حوزه های IT بانک ها وارد شده اند. تداوم تجهیز بانک ها به سیستم های متمرکز به ویژه بانک های خصوصی، فراهم شدن ظرفیت قابل توجه برای توسعه بانکداری الکترونیک در حوزه های علمی و اقتصادی به شکلی قابل مقایسه با کشورهای پیشرفته برخی از خصوصیات این دوره است. 

 

همچنین غیرمتمرکز باقی ماندن سیستم بعضی از بانک ها، تلاش برای ایجاد تنوع خدمات بانکی روی کانال های مختلف و حفظ رقابت با دیگر بانک های پیشرو در عین حفظ سیستم سنتی و غیرمتمرکز نیز از ویژگی های این دوره است. اکنون در مدل های جدید معمولا نصب و نگهداری نرم افزارهای سیستم و پشتیبانی سخت افزاری به عهده شرکت ها است، اما کار تولید، نگهداری و توسعه نرم افزارهای کاربردی را به طور عمده خود بانک ها انجام می دهند.

 

 سیستم های جزیره ای، چالش فناوری بانک های ایران

وی با بیان چالش های فناوری بانک ها، توضیح داد: وابستگی بانک به شرکت، انتقال ناتوانی و ضعف احتمالی شرکت به بانک، تاخیر در انجام سفارشات بانک و به تبع آن تاخیر بانک در ارایه محصولات و خدمات استراتژیک به بازار، گرایش کارشناسان بانک به تهیه سیستم هایی متفرقه و جزیره ای، در نهایت سبب تشکیل مجمع الجزایری از سیستم ها و زیر سیستم های بانکی می شود که از اهم چالش های بانک ها در حوزه فناوری است.