مشکل اصلی استارت‌آپ‌ها مالیات نیست
روز گذشته خبری مبنی بر معافیت مالیاتی استارت‌آپ‌ها با طرحی با عنوان «نوآفرین» روی خبرگزاری‌های مختلف قرار گرفت و خیلی از اهالی این حوزه از این خبر به عنوان یک خبر خوش برای استارت‌آپ‌ها یاد کردند.
محمد جوادی قاضیانی در کسب و کار نیوز نوشت: خبری در حد افزایش سن سربازی برای فوتبالیست‌های ملی و لیگ برتر که سن اعزام به خدمت برای آنها را به ۲۸ تا ۳۰ سال افزایش می‌دهد که این خبر هم دیروز اعلام شد و برای آدم‌هایی که در دو حوزه فعال هستند درک جنس بازخورد‌های مثبت مشابه جالب توجه بود، اما آیا خبر معافیت مالیاتی استارت‌آپ‌ها خبر خوشی برای این حوزه است؟
ماجرا از این قرار بود که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که وزارت امور اقتصادی و دارایی طرح نوآفرین را قبول کرده است و به زودی با تصویب این طرح در هیات دولت استارت‌آپ‌ها در دوره نونهالی از مالیات معاف خواهند شد.
همچنین آذری‌جهرمی درباره این طرح گفته است: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان فناوری اطلاعات ایران در جهت رفع موانع مالیاتی، بیمه و زیرساخت‌های حقوقی استارت‌آپ‌ها برای یک دوره ۳ تا ۵ ساله طرحی را به عنوان طرح نوآفرین به‌منظور حمایت از کسب‌وکارها و گسترش بازار کسبوکارهای نوین برای افزایش حجم بازار و اشتغال در این حوزه تنظیم کرد که با موافقت دولت و رئیس‌جمهوری مواجه شده و هم‌اکنون در دولت مطرح است و اعتقاد دارم این طرح با بازنگری در برخی پارامترها به زودی در هیات دولت تصویب می‌شود. آنچه در طرح نوآفرین آمده است، مشوق‌هایی برای کسب‌وکارها در دو دوره سید و پری‌سید به عنوان دوره اولیه یا نونهالی کسبوکارهای نوپاست و استارت‌آپ‌هایی که در این مرحله قرار می‌گیرند از مالیات معاف خواهند شد. طرح نوآفرین صرفا برای حمایت از کسب‌وکارها در دوره نونهالی به‌منظور گسترش حجم بازار و سرمایه شرکت‌ها تا زمان تبدیل شدن به یک کسب‌وکار مستقل و تنومند است و کسب‌وکاری مثل دیجی‌کالا و اسنپ در این طرح قرار نمی‌گیرد و هیچ دلیلی ندارد که مالیات بر درآمد و ارزش‌افزوده را پرداخت نکند، چراکه آنها کسبوکارهای استارت‌آپی گذشته بودند و حالا یک شرکت مستقل و تنومند اینترنتی به شمار می‌روند. همچنین جهرمی درباره صحبت‌های پیشین رئیس سازمان امور مالیاتی کشور مبنی بر اینکه هیچ استارت‌آپی مالیات پرداخت نمی‌کند و استارت‌آپ‌ها صرفا مالیات ارزش‌افزوده را می‌دهند با نادرست خواندن این صحبت‌ها گفت: نمی‌دانم ایشان با چه استدلالی این صحبت را مطرح کرده است درحالی که کسبوکارهای نوپا تا به امروز مالیات بر درآمد و ارزش‌افزوده را پرداخت کرده‌اند؛ طرح نوآفرین در دولت همچنان مطرح است و وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز این طرح را قبول و امضا کرده است و به زودی مشوق‌هایی برای کسبوکارهای نوپا در دوره نونهالی در نظر گرفته می‌شود.
اما با بررسی این صحبت‌ها و بررسی این طرح چند نکته حاشیه‌ای به ذهن می‌رسد که می‌تواند در کامل‌تر شدن کمک این طرح به استارت‌آپ‌ها مفید باشد.
- با توجه به ذات استارت‌آپ و ابهامی که در ابتدای مسیر دارند و استفاده‌ای که عموم آنها در ابتدای سال‌های فعالیت از مدل رشد دارند تصوری از داشتن درآمد در سال‌های ابتدایی شروع کار ندارند و مثل خیلی از استارت‌آپ‌های دنیا بیشتر به فکر ساختن و دیده شدن و احتمالا سال‌های بعد پول درآوردن هستند و این سوال به ذهن می‌رسد که اصلا استارت‌آپ‌های نوپا در سال‌های اولیه فعالیت درآمدی هم دارند که بخواهند مشمول مالیات شوند و بعد مالیات آنها بخشیده شود؟
- در قانون مالیاتی ما استارت‌آپ‌ها خیلی تعریف‌شده نیستند و به فرض ماده ۱۴۷ قانون مالیاتی با مدل استارت‌آپ‌ها نزدیکی ندارد و رابطه‌ای که بین هزینه و درآمد در آن تعریف می‌شود مانع توسعه استارت‌آپ‌ها می‌شود و بهتر است علاوه بر معافیت‌ها و سوبسید‌هایی که مثل مسکن عمل می‌کنند راهکار‌ها و تلاش‌هایی هم برای اصلاح قانون‌های مانع استارت‌آپ‌ها صورت بگیرد که البته این بدان معنا نیست که این معافیت‌ها کار نادرستی است، بلکه کار خوبی است، اما بهتر است در کنارش مسائل ریشه‌ای‌تر هم حل شوند و مطمئنا استارت‌آپ‌ها مشکلات بزرگ‌تری دارند.
- وقتی بحث از استارت‌آپ‌های بزرگ و تنومند مثل اسنپ و دیجی‌کالا به میان می‌آید و در بحث‌های مالیاتی از چنین استارت‌آپ‌هایی صحبت می‌شود شاید نوعی سیگنال به استارت‌آپ‌های بزرگ هم باشد که باید مالیات‌های خودشان را بپردازند و پرداخت مالیات برای استارت‌آپ‌ها به نوعی باید باب شود و جدی‌تر از گذشته باشد.
- درباره اینکه کدام استارت‌آپ‌ها شامل این قوانین می‌شوند و آیا این نوع معافیت هم مثل معافیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان است یا خیر مسائلی مطرح خواهد شد و اینطور نباشد که در ارزیابی‌ها باز هم آنهایی که زورشان بیشتر است، بیایند و معاف شوند و آنهایی که واقعا نوپا هستند و نیاز به حمایت دارند بدون معافیت بمانند و حمایتی از آنها نشود.
- ولی این طرح در هر صورت با توجه به اینکه مسائل بیمه‌ای و مالیاتی را در نظر گرفته برای اکوسیستم استارت‌آپی مفید است اما باید راه خودش را درست برود و از این حواشی دوری شود و باید دید در اجرا چه اتفاقاتی خواهد افتاد.
هزینه‌های بالای ابتدای کار استارت‌آپ‌ها
نغمه عقیلی، موسس «استاد سلام» و عضو کمیسیون بانوان انجمن صنفی کسبوکارهای اینترنتی:
یک استارت‌آپ معمولا کارش را از یک محیط کوچک آغاز می‌کند و بعد از کمی رشد وارد بخش فضاهای اشتراکی کسب‌وکار یا شتاب‌دهنده‌ها می‌شود و این یعنی بعد این مدت هم تبدیل به کسب‌وکار نشده است و باید رشد کند؛ یعنی تازه با فرهنگ کار قیمت ارزان آشنا شده است و معمولا جایی را برای کار ندارند و بعد از مدتی و با قیمت‌هایی که به صورت اجباری تعدیل می‌کنند به فروش هم می‌رسند. حالا با این قیمت‌های تعدیل شده عده ای را جذب خودشان می‌کنند و به سختی می توانند به کارشان ادامه دهند تا توسعه پیدا کنند. اما با وجود تمام سختی هایی که این حوزه دارد در حال حاضر اگر بخواهید شرکت ثبت کنید به دلیل اینکه نخستین قدم برای تشکیل پرونده مالیاتی داشتن فضایی اداری است ممکن است جایی نداشته باشید که بتوانید تشکیل پرونده مالیاتی بدهید و مجبورید یک جای اداری را به نام دفترتان بگیرید و کلی هزینه برای شما ایجاد شود، در صورتی که شاید نیازی به انجام این همه هزینه نداشته باشید و می‌توانستید این هزینه‌ها را صرف امور مهم‌تری کنید و به این شکل است که در ابتدای کار مشکلات زیادی برای یک استارت‌آپ پیش می‌آید و خیلی سخت است یک استارت‌آپ بتواند برای شروع این کار‌ها را انجام دهد. مساله بعدی بیمه است و مثلا مامور بیمه می آید و تعریفی از دور کاری ندارد و با توجه به اینکه خیلی از استارت‌آپ‌ها کارهای شان را به صورت دور کاری انجام می‌دهند با بیمه به مشکل برمی خورند. حتی اگر بیمه و مالیات یک سری قوانین خوب را برای استارت آپ‌ها وضع می‌کنند باز هم ماموران آنها خیلی در جریان این قوانین نیستند و دوست دارند که هنوز هم سنتی کار کنند و ارباب ما باشند و حرف ما را گوش ندهند و انگار وظیفه آنها این است که از ما ایراد بگیرند. همه این موانع و مشکلات فشار‌های زیادی را به موسسان استارت آپ‌ها و تیم‌ها وارد می‌کنند و استارت آپ‌ها را از چابکی می‌اندازند. خواهشم این است که به جاهای مختلف نگاه کنند و ببینند آنها چکار کرده‌اند و کمک کنند که یک استارت آپ جدید تا چندین سال روی پای خودش بایستد و کارخودش را بکند و هزینه‌های آنها را در نظر بگیرند.