معاون پژوهشگاه ارتباطات: در شبکه ملی اطلاعات موضوع ارائه خدمات تبیین نشده است
در پنجاه و هفتمین نشست نقد و اندیشه کارشناسان این حوزه به رگولاتوری سبک و کوچک و ارائه سرویس ها و خدمات مناسب به عنوان الزاماتی برای حکمرانی فضای مجازی تاکید کردند.
نجاه و هفتمین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه با موضوع «حکمرانی در فضای مجازی» با حضور مهدی فسنقری، معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و رضا عزمی دانشیار گروه مهندسی کامپیوتر و رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه الزهرا برگزارشد.
مهدی فسنقری در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه در فضای مجازی مرزها تعریف دیگری دارند، گفت: حکمرانی به این معنی است که فرایندی در نهادهای موجود شکل می گیرد که می تواند به اعمال قدرت منتهی شود، البته در این حوزه قانون و مقررات نیز دخیل هستند.
وی افزود: در حکمرانی دولت، بخش خصوصی و در نهایت مردم را هم داریم که در ارتباط با هم عمل می کنند، حکمرانی فضای مجازی فضای تنیده ای از فضای مجازی و واقعی است که دارای توان، قدرت و هنجارها و ارزش هایی است که در برخی از حوزه ها همان مرزهای واقعی در فضای مجازی وجود دارد اما در برخی حوزه های دیگر مرزهای جدیدی تعریف می شود.
عزمی نیز با بیان اینکه در حکمرانی فضای مجازی عقب هستیم، گفت: برای فعالیت در این فضا نیاز به زیرساخت و پلتفرم و رگولاتوری داریم که هم اکنون رگولاتوری سنگین باعث حذف سرویس ها می شود به همین دلیل در عصر جدید رگولاتوری های سبک حداقلی تصمیم گیری می کنند.
وی به اجزای حاکمیت در فضای مجازی اشاره کرد و افزود: این اجزا دولت، بخش خصوصی و نهادهای غیر دولتی هستند که در ابتدا باید دیتاها برای استفاده این اجزا باز شود و زمانی که صحبت از حکمرانی در فضای مجازی داریم به معنای نظارت دولت بر داده ها نیست بلکه برعکس داده ها بر دولت نظارت دارند.
تصمیم سازی در فضای مجازی مبتنی بر داده به روز، واقعی و صحیح باشد
معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، تاکید کرد: معنی درست این است که تصمیم سازی مبتنی بر داده به روز، واقعی و صحیح انجام شود و این معنی تصویر غلطی که از حکمرانی در فضای مجازی وجود دارد را تغییر می دهد.
وی افزود: هم اکنون استارت آپ های بسیاری وجود دارند که می توانند با داده ها و خدمات در اختیار دولت، سرویس های خوبی راه اندازی کنند که به این شکل این بخش می تواند به صورت بازوی دولت عمل کند و دولت نیز کوچکتر می شود و فقط به سیاستگذاری می پردازد.
فسنقری نیز با اشاره به اینکه رگولاتوری فضای مجازی در دنیا دچار تغییر و تحولات بسیاری شده است، گفت: در دنیا به این نتیجه رسیده اند که رگولاتوری در 3 موضوع خدمات، محتوا و زیرساخت تعریف می شود.
وی به موضوع رگولاتوری فرکانس به عنوان یک مثال در ایران اشاره کرد و افزود: در این حوزه صدا و سیما و وزارت ارتباطات متولی هستند در صورتی که بر اساس قانون وزارت ارتباطات متولی این حوزه معرفی شده است.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، تصریح کرد: در دنیا قدرت دولت در حوزه ارائه خدمات کم شده و بیشتر بخش خصوصی و جامعه مدنی انجام می دهند که این موضوع تفاوت اصلی فضای واقعی و فضای مجازی است.
با استفاده از دیتا، ابر چالش ها قابل حل هستند
فسنقری با اشاره به برنامه ریزی برای استفاده از فضای مجازی برای حل ابر چالش ها، تصریح کرد: ما با چهار ابرچالش محیط زیست، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مواجه هستیم و عامل مشترک بین این ابرچالش ها دیتا است و بر اساس دیتا این ابر چالش ها قابل حل است.
در ادامه این نشست، رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه الزهرا با بیان اینکه در حوزه ساختار شبکه های اجتماعی از دنیا عقب نیستیم، گفت: اما به دلیل عدم حکمرانی، آفت این فضا را داریم اما از مزایای آن نمی توانیم استفاده کنیم.
وی به ورود نسل های جدید تلفن همراه اشاره کرد و افزود: این در حالی است که از نسل های حال حاضر تلفن همراه استفاده آنچنانی نشده و ما خواهان استفاده از نسل های جدید هستیم.
این استاد دانشگاه به فعالیت تاکسی های اینترنتی و فروشگاه های مجازی اشاره کرد و گفت: بر اساس اطلاعات جمع آوری شده در این کسب و کارها می توانیم برای ارائه سرویس های مختلف به مردم استفاده کنیم در صورتی که هم اکنون برای ارائه سرویس ها از دسته بندی دهک ها استفاده می کنیم.
وی با بیان اینکه ما در حوزه فناوری وضعیت خوبی داریم، افزود: مشکل ما در استفاده و ارائه سرویس از فناوری است و اگر بتوانیم 20 درصد مشکلات اصلی مرتبط با توسعه فناوری را مرتفع کنیم خود به خود 80 درصد مشکلات دیگر نیز حل می شود.
فسنقری نیز داده ها را ثروت و دارایی هر کشوری عنوان کرد و گفت: در کشور ما بعضی از موارد و اهمیت آن در حوزه داده ها مغفول مانده است.
وی با بیان اینکه بودجه ها در کشور بر اساس ابرچالش ها برنامه ریزی نمی شود، افزود: برخی از این ابرچالش ها سخت افزاری نیست و رویکرد بالا به پایین در تدوین بودجه ها باید تغییر کند.
یک سند تدوین شده متقن درباره تولید محتوا در فضای مجازی نداریم
معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به شبکه ملی اطلاعات اشاره کرد و گفت: اگر در شبکه ملی اطلاعات موضوع تکالیف و اولویت ها مشخص شده است چرا هنوز موضوع خدمات تبیین نشده است.
وی به راه اندازی CDN ها اشاره کرد و افزود: این کار برای شکل گیری اکوسیستم اقتصادی محتوا انجام شده در صورتی که این فضا از طریق حضور بخش خصوصی فعال می شود و با امکان ارائه خدمات جذاب این اکوسیستم شکل می گیرد و در نبود این بخش هر چقدر CDNها توسعه داده شود این اکوسیستم شکل نمی گیرد.
فسنقری با اشاره به اینکه هم اکنون صدا و سیما و وزارت ارشاد در حوزه محتوا فعالیت می کنند، تصریح کرد: آیا ما یک سند تدوین شده متقن در مورد تولید محتوا داریم که بتوانیم بر اساس آن این حوزه را توسعه دهیم؟
وی با اشاره به اینکه شرکت ها در حوزه فضای مجازی حکمرانی می کنند، افزود: در کشوری مانند آمریکا شرکت های بزرگ در فضای مجازی حکمرانی می کنند در صورتی که در ایران اجزای دولت برای کاهش قدرت خود یکپارچه نیستند.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به تدوین سند کودک و فضای مجازی در وزارت ارتباطات، گفت: برای ما بهتر است که نهاد متولی این حوزه این اقدامات را انجام دهد اما آیا دستگاه دیگری این کار را انجام داد؟
وی افزود: دستگاه های مختلف در این حوزه فعالیت می کنند اما به نتیجه ملموس در این حوزه در جامعه منجر نشده است.
عزمی به الزام مقررات زدایی در این حوزه تاکید کرد و گفت: بهتر است افرادی که در این حوزه در حال فعالیت هستند در یک زمان کوتاه مشکلات این حوزه را حل کنند.
وی با اشاره به شرایط فعلی کرونایی کشور، افزود: این وضعیت ما را به اجبار به این سمت حرکت می دهد و چاره ای نداریم که در نگرش فکری خود به این سمت تغییر داشته باشیم.
استاد دانشگاه الزهرا به حل بسیاری از مشکلات کشور به وسیله سرویس های فناوری اشاره کرد و گفت: اگر متولیان این حوزه امکان تشخیص و حل مسائل را ندارند جای خود را به کسانی که این توانایی را دارند که در یک زمان مشخص این مسائل را حل کنند، بدهند.
وی افزود: وقتی فناوری اطلاعات را توسعه دهیم تمام حوزه ها و خدمات را می تواند پشتیبانی کند.
فسنقری نیز با اشاره به اینکه برخی از مشکلات حکمرانی فضای مجازی مربوط به حکمرانی در فضای واقعی است، گفت: سازو کارهای و قوانین و مقررات نهاد های مختلف و فرایند ارتباط بین این نهادها که در فضای واقعی وجود دارد بر فضای مجازی تاثیر می گذارد.
اعتماد با دستور بوجود نمی آید بلکه به مرور به دست می آید
وی به دیوایس، نرم افزار، خدمات و شبکه به عنوان بخش های مختلف فناوری اطلاعات اشاره کرد و افزود: برای کشورهایی مانند ایران توصیه شده است که نیازی نیست در تمام این بخش ها ورود و سرمایه گذاری کند بلکه باید در خدمات سرمایه گذاری انجام شود.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به تدوین برنامه تحول دیجیتال توسط وزارت ارتباطات، گفت: این سند در مرحله تصویب قرار دارد و بعد از آن باید در دولت سرلوحه کار تمام وزارتخانه ها باشد و برنامه های اجرایی وزارتخانه ها متاثر از برنامه تحول دیجیتال طراحی شود تا این برنامه به هدف خود برسد.
وی به امنیت در فضای مجازی نیز اشاره کرد و افزود: هم اکنون در دنیا موضوع امنیت به سمت آسایش و خدمات ملی در حال تغییر است و باید بررسی کنیم که سیاست های ما در حوزه فضای مجازی در راستای تراست ( ایجاد اعتماد) بوده است یا نه؟ آیا این سیاست ها سد توسعه ICT شده است یا به آن کمک کرده است.
فسنقری تصریح کرد: در حکمرانی مرز ما در فضای مجازی مشخص نشده است و به طور مثال اگر مالکیت معنوی در این فضا مشخص نشود رشد خدمات نخواهیم داشت.
عزمی با اشاره به اینکه امنیت نیاز الزامی حوزه فضای مجازی است، تصریح کرد: در صورتی که تراست چگونگی ایجاد اعتماد است، مثلا نمی توانیم دستوری بگوییم به این شبکه اجتماعی اعتماد کنید بلکه باید برای ایجاد اعتماد خدمات خوبی ارائه کنیم تا بتوانیم آن را بسازیم.
وی به نبود شرکت های بزرگ از نظر فکری اشاره کرد و افزود: دولت همین شرکت های کوچک و متوسط را به عنوان بازوهای خود بپذیرد و رگولاتوری سبک با حضور یکی دو نفر از بخش های مختلف که می توانند تصمیم گیر باشند تشکیل دهد و در مدت کوتاهی مشکلات مطرح و در زمان مشخصی حل شود.
فسنقری به حضور شرکت های بزرگ در حوزه IT اشاره کرد و گفت: شرکت های بزرگ IT با خرید زیرمجموعه های کوچک به توسعه اکوسیستم های IT کمک می کنند و صرف حمایت دولتی از استارت آپ ها غلط است.
وی افزود: رگولاتوری در این حوزه وظیفه دارد طوری برنامه ریزی کند که حداقل 2 شرکت بزرگ در این حوزه حضور داشته باشند که هم رقابت و هم کیفیت خدمات و سرویس ها مناسب باشد.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات رویکرد دیگر در این حوزه را اتحاد بین المللی عنوان کرد و گفت: در این روش برخی کشورها با کشورهای صاحب تکنولوژی، توانمندی خود را با توجه به زیرساخت های موجود به اشتراک می گذارند و به برند های بزرگتر متصل می شوند و در این شرایط پایداری و سود شرکت ها تضمین می شود و اکوسیستم اقتصادی این حوزه نیز تقویت می شود.
از ظرفیت تکنولوژی های موجود استفاده کامل نمی شود
عزمی نیز در ادامه این نشست با اشاره به عدم آگاهی در استفاده از تکنولوژی مانند استفاده از نسل های قبل تلفن همراه، گفت: در حالی که 70 درصد امکان استفاده از تکنولوژی نسل های گذشته تلفن همراه وجود دارد اما از ظرفیت این تکنولوژی به طور کامل استفاده نشده است.
وی با بیان اینکه موافق تست و کاربرد تکنولوژی های جدید مانند 5G است، افزود: هیچ زمانی مشکل ما تکنولوژی نبوده است و از همین تکنولوژی های موجود هم می توانیم استفاده کنیم.
این استاد دانشگاه با اشاره به شرایط کرونایی کشور تصریح کرد: به راحتی می توانیم احراز هویت را به صورت الکترونیکی انجام دهیم تا نیاز به حضور چند باره افراد در مراکز و دفاتر نباشد.
فسنقری درباره ورود تکنولوژی جدید، گفت: هم اکنون بسیاری از سرویس های دولت الکترونیک در بستر 4G ارائه می شود ولی آیا از تمام ظرفیت های نسل های قبلی مانند 2G استفاده شده است که اینگونه نیست.
وی افزود: بر اساس بررسی های به عمل آمده کشورهایی که از 5G استفاده می کنند اکوسیستم چرخه خدمات بر اساس این تکنولوژی در آنها راه اندازی شده است و بقیه دستگاه ها نیز وظایف خود را در این حوزه انجام داده اند و به دلیل استراتژیک بودن 5G تمام کشورها به سمت این تکنولوژی می روند.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: توسعه زیرساخت ها باید انجام شود و بخش خدمات باید بتواند خود را با این توسعه ها همراه کند چرا که فناوری سرعت بالایی دارد و رقابت بین کشورها و شرکت های بزرگ زمانی برنده خود را تعیین می کند که از این فرصت توسعه فناوری استفاده کنند.
وی با اشاره به قانون برنامه ششم توسعه برای تجهیز روستاها به اینترنت پر سرعت، افزود: به دلیل سرعت فناوری نمی توانیم از توسعه فناوری جلوگیری کنیم و معطل انجام وظایف بقیه بخش ها باشیم و باید تغییر نگرشی در این حوزه بوجود آید که نمی توانیم با سرعت و روش گذشته خدمات ارائه دهیم.
فسنقری با اشاره به اینکه اکوسیستم خدمات و سرویس ها در روستاها شکل نگرفته است، گفت: اگر ما توسعه فناوری را در روستاها نداشته باشیم باعث شکاف حکمرانی بین شهر و روستا می شود.
عدم توسعه فناوری باعث ایجاد نارضایتی مدنی می شود
وی با اشاره به اینکه باید از فناوری موجود به صورت کامل استفاده کرد، افزود: با این حال باید توسعه فناوری ادامه داشته باشد چرا که در آینده اگر جامعه خدماتی را بخواهد که ما نتوانیم ارائه کنیم باعث ایجاد نارضایتی مدنی می شود.
فسنقری به حوزه های موتور جستجو و شبکه های اجتماعی اشاره کرد و گفت: ما در این حوزه ها زمانی ورود کردیم که به تهدید رسیده بودیم و باید در آینده طوری عمل کنیم که اینگونه نشود و فناوری را برای مباحث اقتصادی و ضد امنیتی متوقف نکنیم.
عزمی نیز در پایان سخنان خود با اشاره به نیاز به فناوری های جدید در کشور تاکید کرد: باید برای استفاده از این فناوری ها تمرین ارائه سرویس و خدمات کنیم و به این نتیجه برسیم که برای ما چه چیزی مورد نیاز است، به طور مثال ببینیم 5G برای ما چه مزیتی دارد.
وی افزود: باید داده ها و خدمات و حتی نوآوری ها را باز بگذاریم تا بتوانیم به سرویس و خدمات برسیم.