سید عباس صالحی گفت: از سال 1393 تا کنون شاهد رشد 5 برابری کاربران اینترنت در کشور بوده‌ایم و امروز ضریب نفوذ 88.86 درصدی اینترنت در کشور را شاهد هستیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که صبح امروز پنجم دی ماه در آیین اختتامیه «چهارمین جشنواره رسانه‌ای ابوذر» سخن می‌گفت، ضمن تشکر از برگزارکنندگان این جشنواره اظهار کرد: ما 72 میلیون مشترک اینترنت داریم که 12 میلیون و 800 هزار آن ثابت و بقیه همراه هستند.
وی با بیان این که تکنولوژی ارتباطی در دهه‌های اخیر تغییرات قابل توجهی را پیدا کرده، افزود: من به یک آمار در حوزه‌های تکنولوژی سخت‌افزارانه اشاره می‌کنم. ما در حوزه گوشی‌های هوشمند در سال 2014 چهارمیلیون گوشی هوشمند داشتیم، در آستانه سال2020 ، 6 میلیارد گوشی هوشمند داریم؛ یعنی در حوزه فناوری ارتباطی به معنای سخت‌افزاری شاهد تحولات و اتفاقات قابل توجهی هستیم. همه می‌دانیم که گوشی هوشمند صرفا یک کالا نیست؛ بلکه یک ابزار وسیع ارتباطی است که فضای ارتباط و رسانه را تغییر می‌دهد. نکته دوم در تغییر نظام ارتباطی، جایگاه صوت و تصویر در نظام رسانه است؛ یعنی چگونه فضای صوت و تصویر مبنای نظام رسانه را تغییر جدی می‌دهد.
صالحی در خصوص سهم صوت و تصویر در ترافیک داده عنوان کرد: اگر نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که صوت و تصویر از سال 2014 تا 2018 چه تغییراتی را پیموده است. در سال 2014، سهم صوت و تصویر در ترافیک داده 37.3، در سال 2015، 46.7، در سال 2016، 58 درصد، در سال 2017، 71.8 و در سال 2018، 89.3 بوده است؛ یعنی در طول این چهار سال تقریبا افزایش دو برابری سهم صوت و تصویر در فضای استفاده از تراکم داده جهانی را ملاحظه می‌کنیم و این به آن معناست که سهم صوت و تصویر در فضای نظام ارتباطی به شکل سریع و جهشی تغییر می‌کند.
وی گفت: اتفاقاتی در نظام رسانه در سهم قالب‌ها و ابزارها می‌افتد و ما نمی‌توانیم این سهم را نادیده بگیریم. نکته بعد اینکه آنچه در فضای جهانی ملاحظه می‌کنیم، سهم شبکه‌های اجتماعی است؛ شبکه‌های اجتماعی در فضای جهانی تغییر قابل توجهی را در دهه اخیر داشتند. در سال 2019 سه میلیارد و 480 میلیون نفر کاربر شبکه اجتماعی در سطح جهان داشتیم؛ در حالی که در سال 2018، 288 میلیون کمتر از این رقم بوده است و 9 درصد افزایش کاربر شبکه‌های اجتماعی در سطح جهانی داریم و به رقم سه میلیارد و 480 میلیون در سال 2019 رسیده است. این آمارهای جهانی نشان‌دهنده این است که نظام ارتباطی رسانه‌ای ما در سطح جهان در گیرودار تغییرات گسترده‌ای است و البته در خود ایران هم تغییرات شتابنده‌ای را داشتیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن اشاره به برخی آمارها در فضای ایران بیان کرد: در حوزه گسترش اینترنت به عنوان حوزه اثرگذار در نظام ارتباطی، آمارهایی وجود دارد؛ ما 72 میلیون مشترک اینترنت داریم که 12 میلیون و 800 هزار آن ثابت و بقیه ثابت نیست؛ ضریب نفوذ اینترنت 88.86 درصد است که 73.16 آن مربوط به موبایل است. سال 93 ضریب نفوذ اینترنت در ایران 20 درصد بوده است؛ یعنی ضریب نفوذ در عرض 5 سال به چهار برابر رسیده است و مدیریت رسانه‌ای، کاربر رسانه‌ای و برنامه‌ریز رسانه‌ای ما نمی‌تواند این تغییر محیطی را نادیده بگیرد.
وی گفت: گستره اینترنت در حال حاضر در همه شهرها، 66 درصد روستاها و 58 درصد جاده‌ها را دربردارد. ایران رتبه 15 در برخورداری از تلفن همراه را دارد؛ یعنی ما فضای نظام ارتباطی‌مان را در این قالب باید ببینیم که رتبه 15 در برخورداری از تلفن همراه و با آن ضریب اینترنت را داریم. در ثبت دامنه جزو چهار کشور برتر جهان هستیم؛ یعنی در سال 96، 968 هزار ثبت دامنه داشتیم و سال 97، یک میلیون و 11 هزار دامنه ثبت شده بود. این متغیرها نشان می‌دهد که فضای اینترنت در ایران چه تغییرات شگرف و عمیقی پیدا کرده است.
صالحی افزود: نکته بعد مصرف رسانه‌ای است؛ این که مصرف رسانه‌ای مردم ایران چه نظامی دارد؟ آمار بنده مربوط به دو سال قبل است؛ میانگین مصرف اینترنت ما 169 دقیقه در روز، میانیگن مصرف تلویزیون 74 دقیقه در روز و میانگین مصرف روزنامه چه کاغذی و چه اینترنتی 27.8 دقیقه در روز است که البته در برخی استان‌ها کمتر و برخی استان‌ها این میانگین بیشتر است. در حوزه شبکه‌های اجتماعی، سهمی که شبکه‌های اجتماعی در فضای ایران دارند، درصدهای قابل توجهی است.
اگر بخواهیم در قفس جغرافیا بمانیم، جنگ رسانه‌ای و تبادل رسانه‌ای را باخته‌ایم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: هم آمار جهانی و هم آمار ملی ما نکته‌هایی را به ما علامت می‌دهند که جریان رسانه‌ای ما و جریان در خدمت نظام و منافع ملی نمی‌تواند این علائم را نادیده بگیرد. نکته اول این که نظام ارتباطات از نظام محلی به فرامحلی توسه پیدا کرده و ساختار ارتباطات دیگر نمی‌تواند محلی باشد و به‌طور طبیعی ما به این سمت حرکت می‌کنیم و اگر به این سمت حرکت نکنیم، باخته‌ایم. این که چطور باید به این سمت پیش رود، بحث اصلی نظام ارتباطات ماست. اگر بخواهیم در قفس جغرافیا بمانیم، جنگ رسانه‌ای و تبادل رسانه‌ای را باخته‌ایم و با این نگاه باید حرکت کنیم.
وی بیان کرد: نکته دوم این که نظام رسانه‌ای از نظام تک‌رسانه‌ای به سمت نظام چندرسانه‌ای حرکت کرده و ما نمی‌توانیم به یک نظام تک‌رسانه‌ای بسنده کنیم. نکته سوم این که نظام رسانه‌ای از نظام مخاطب‌محور به سمت نظام کاربرمحور حرکت کرده، از ارتباط یک‌سویه به ارتباط دوسویه اما با قاعده آن سو و نه این سو حرکت می‌کند که البته ما باید آن را به رسمیت بشناسیم و مدیریت کنیم. پایه‌ها، مبناها و شیوه‌های نظام ارتباطی ما در سطح جهانی و ملی تغییر پیدا کرده و جریان‌های رسانه‌ای نمی‌توانند فارغ از این تحولات تصمیم بگیرند.
صالحی گفت: ما شاهد جنگ روانی جدی رسانه‌ای علیه انقلاب، نظام و کشور هستیم و البته در این 40 سال هم بودیم. تفاوت انقلاب ایران با بسیاری از انقلاب‌های جهانی این است که انقلابی صرفا معطوف به درون نبود؛ انقلابی بود هم معطوف به رشد و توسعه درون و هم نگاه و علامتی به بیرون که این راه را می‌توان رفت و همین باعث شده که انقلاب اسلامی ایران موجب کینه استعمارگران، غارت‌گران و کسانی که در منطقه و جهان تصمیم‌های سوء داشته و دارند، قرار بگیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: در طول 40 سال این داستان بوده و هست اما هر چه جلوتر آمده، کینه آنها بیشتر شده و انقلاب ایران هم در حوزه اقتصادی و سیاسی و به‌طور خاص با تغییراتی که در نظام ارتباطی پدید آمده، در حوزه رسانه‌ای شاهد یک جنگ روانی است و این را باید با تمام وجود باور کرد؛ این جنگ رسانه‌ای، جنگ واقعی است و سهمگین‌تر از جنگ اقتصادی است؛ به‌خاطر این که تاثیرات آن نامرئی است. نمونه‌های بسیاری را می‌توان برای این مسأله ذکر کرد؛ یک حوزه آن شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان است؛ این که حدود 250 شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبان فعالیت می‌کنند. در سال 97 بیش از 40 شبکه ماهواره‌ای جدید تاسیس شدند و در دوسال اخیر فعالیت‌های ایران اینترنشنال به این شکل فعال که مشخصا با پول نفت سعودی حرکت می‌کند و به شکل وسیعی فعالیت می‌کند، کاملا مشهود و ملموس است؛ لذا باور کنیم که در یک جنگ جامع روانی رسانه‌ای قرار داریم و خیلی وقت‌ها ممکن است آنها برای ما سوژه بسازند و موجی درست کنند و ما را به دنبال خود بکشانند.
وی افزود: در برداشتی که در سال 97 از 30 شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبان انجام شد، در مورد جهت‌گیری این شبکه‌ها، در تحلیل محتوا 52.58 منفی، 21.5 دوپهلو و 25.3 خنثی بودند؛ یعنی حدود بیش از 75 درصد این‌ها با نگاه‌های منفی و دوپهلو علیه کشور و انقلاب ایران، منافع ملی و یکپارچگی ملی حرکت کردند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اضافه کرد: برای تحلیل محتوایی کانونی سه نکته مهم برای حرکت درون‌رسانه‌ای دشمن وجود دارد؛ نکته اول تخریب وحدت ملی است. وحدت ملت ایران در 40 سال مایه قوام انقلاب و نظام کشور بوده است. آنها به این وحدت طمع کردند؛ این که وحدت اقوام و مذاهب را از بین ببرند، وحدت جناح‌های سیاسی را علیرغم اختلافات سیاسی‌ای که طبیعی است و لازمه توسعه اجتماعی است را از بین ببرند و آنها را در مقابل هم قرار دهند و به کینه بکشانند و وحدت قوای حاکمیت را از بین ببرند.
وی افزود: این‌ها پروژه‌های روشن تحلیل محتوای این شبکه‌هاست که نسبت به تخریب وحدت ملی به عنوان یک رویکرد مبنایی اهتمام دارند چون حس می‌کنند انقلاب ایران در 40 سال در مسیر یک وحدت اجتماعی مناسب پیش آمده و تاکنون گام‌هایش را به این نقطه رسانده است. لذا شاهد هستیم تا اتفاقی پیش می‌آید مسأله عرب و فارس را مطرح می‌کنند، مسأله ترک و فارس را مطرح می‌کنند و... و این سوژه‌ها را وسیع می‌کنند و حتی سوژه‌سازی می‌کنند. در حوزه مذاهب، جناح‌های سیاسی، قوا و... نیز همینطور است و تلاش می‌کنند نهادهای حاکمیت را به نحوی مقابل یکدیگر قرار دهند.
صالحی تصریح کرد: کانون دومی که جریان جنگ روانی رسانه‌ای به دنبال آن حرکت می‌کند، مساله تخریب مشارکت ملی است، جریان جنگ روانی رسانه‌ای می‌کوشد که بنیان‌های این مشارکت را از بین ببرد. مردم‌سالاری دینی در ایران یک تجربه و یک اتفاق مبارک و بی‌بدیل در منطقه است؛ هیچ کشوری در این فضا نبوده و نیست. آنچه آنها بدان امید بستند، این است که این بذر مشارکت یا خشک شود و یا آنقدر که بارور بوده، بارور نباشد.
هر رای مردم ایران به اندازه یک موشک اهمیت دارد
وی با اشاره به انتخابات پیش رو افزود: هر رای مردم ایران به اندازه یک موشک اهمیت دارد؛ برای حفظ استقلال و پایداری ایران، پایداری نظام و حفاظت از خون شهداء، به این معنا که اگر ما برای یک موشک دفاعی که باید از آن حمایت کنیم، برای این که امنیت دفاعی خودمان را تامین کنیم و طمع به این آب و خاک نداشته باشند، یک رای کمتر از یک موشک نیست؛ لذا همه باید همت کنیم چون تلاش قابل توجهی دارند که سهم مشارکت ملی را در این انتخابات پیش رو کاهش دهند.
صالحی گفت: پایداری هم نظام و هم ایران به این است که این مشارکت، مشارکتی وسیع و گسترده باشد. نکته سومی که کانون جنگ روانی رسانه‌ای دشمن است، ایجاد یأس و ناامیدی نسبت به آینده است؛ این که بذر امید را نابود کنند، این که جوان ایرانی از ایرانی بودن خودش شرمنده شود، این که نسبت به آینده با تیره و تاری نگاه کنیم.
وی با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب مقام معظم رهبری اظهار کرد: اهل رسانه با این موضوع بسیار درگیر هستند که بین حق‌گویی و یاس‌پراکنی، بین انصاف، نقد با ناامیدسازی، پارادوکسی وجود دارد؛ این پارادوکس بهشت و جهنم است، پارادوکسی است که می‌تواند انسان را از این طرف برساند به مسیر ابوذر و یا از آن طرف برساند به همراهان معاویه. مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم می‌فرمایند «پیش از همه چیز نخستین توصیه من امید و نگاه خوشبینانه به آینده است؛ بدون این کلید اساسی همه قفل‌ها، هیچ گامی نمی‌توان برداشت.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: اینجانب همواره از امید کاذب و فریبنده دوری جسته‌ام اما خود همه را از ناامیدی بی‌جا و ترس کاذب نیز برحذر داشته‌ام و برحذر می‌دارم. در طول این 40 سال و اکنون مانند همیشه سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعال‌ترین برنامه‌های آن مایوس‌سازی مردم و حتی مسئولان و مدیران ما در آینده است؛ خبرهای دروغ، تاویل‌های مغرضانه، وارونه نشان دادن واقعیت‌ها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن و یا انکار محسنات بزرگ، برنامه همیشگی هزاران رسانه صوتی و تصویی و اینترنتی دشمنان ملت ایران است». این راهبرد و این رویکرد که با نگاه ایشان تنظیم شده، پاسخ قاطعی می‌تواند باشد به آنچه زرادخانه رسانه‌ای دشمنان تنظیم کرده‌اند.
صالحی بیان کرد: ویژگی بسیج در همه حوزه‌ها با نگاهی که حضرت امام به ما و نسل‌های بعد منتقل کرده‌اند و خلف ایشان مقام معظم رهبری این بوده که بسیج جریانی است که می‌تواند ناممکن‌ها را ممکن کند؛ و باید دید که ما چگونه می‌توانیم با این تغییرات نظام تحول ارتباطی ناممکن‌ها را در حوزه رسانه ممکن کنیم.
وی گفت: نکته دوم این است که رسانه ما در فضای کشور در مقابل جنگ روانی دشمنان مجهزتر، هماهنگ‌تر و جدی‌تر باشد؛ به‌گونه‌ای که بتواند عملیات آنها را خنثی کند و حتی بتواند نظام شبکه‌ای تاثیرگذاری آنها را مختل کند. امیدواریم با تلاش و همت همه عزیزان و جوانان پرکار ما در عرصه رسانه، در دهه پنجم انقلاب بیش از چهار دهه قبل حرکت‌های روبه رشد، توسعه و حرکت پیشگامانه به طرف تعالی کشور و انقلاب را شاهد باشیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این که در یک فضای ملی، امکان کشف استعدادهای رسانه‌ای و تجلیل از آنها فراهم می‌شود و این که این اتفاق فرصتی را ایجاد می‌کند جهت توجه به موضوعات ملی، منطقه‌ای و استانی، حائز اهمیت است. به مرور زمان هم انباشتی از کشف استعدادها و هم تجمیعی از مطالب و موضوعات خوب در ارتباط با موضوعات ملی و به طور خاص در ارتباط با موضوعات استانی اتفاق می‌افتد.
وی با تاکید بر این که رسانه رکن مقوم توسعه استان است، ادامه داد: اگر استان در برنامه‌ریزی‌های خودش از رسانه‌ها به خوبی استفاده کند، مسیر توسعه استانی و منطقه‌اش هموارتر و سریع‌تر می‌شود. خراسان نمادی از این حضور را انتخاب کرده و به عنوان دومین قطب رسانه‌ای کشور با سابقه طولانی در فضای کنونی قابل توجه است.
جایگاه فضای رسانه‌ای در خراسان بسیار رفیع است
صالحی تصریح کرد: در چهارمین جشنواره بسیج رسانه‌ای هم شاهد هستیم که حدود 20 هزار اثر از کل کشور ارسال شده و بیش از 2000 اثر از خراسان رضوی بوده است؛ این مساله نشان‌دهنده این است که جایگاه فضای رسانه‌ای در خراسان بسیار رفیع، مهم و اثرگذار است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: همکاران رسانه‌ای به خوبی می‌دانند که نظام ارتباطات رسانه‌ای ما تغییرات قابل توجهی را پیدا کرده و هر اتفاقی نمی‌تواند بدون توجه به این تغییرات باشد. بسیج رسانه‌ای و یا تجمیع حرکت به طرف اتفاقات خوب و تازه و نوآور به‌گونه‌ای باید نگاهی به تغییرات اتفاق افتاده در نظام ارتباطی و رسانه‌ای داشته باشد.
