«رواندا» یکی از کشورهای فقیر دنیا که سابقه نسل کشی را در پرونده خود دارد، حالا دیگر برای نوآوران حوزه آی‌تی، یک بهشت محسوب می‌شود و قرار است به قطب تکنولوژی‌های برتر در قاره آفریقا تبدیل شود. امروزه، مدارس و بیمارستان‌ها و حتی اتوبوس‌ها در «کیگالی» پایتخت این کشور با تکنولوژی‌های هوشمند عجین هستند و هر روز هم بر دامنه استفاده از این فناوری‌ها افزوده می‌شود اما دلیل موفقیت این کشور در توسعه صنعت آی تی چیست؟
یک نگاه ویژه ناجی «رواندا»
«رواندا» در سال 1994 درگیر یک جنگ داخلی شد و طی آن، 800هزار نفر کشته و تعداد زیادی هم مجروح شدند ولی درنهایت این کشور توانست خود را از وضعیت و عقب ماندگی ناشی از این اتفاق دور نگه دارد و با تعهد به دموکراسی، یکپارچگی و توسعه، وضعیت منحصربفردی را برای خود رقم بزند.
اما اگر بخواهیم به فردی که پشت همه این تغییرات و حرکت به سوی اقتصاد دیجیتال قرار دارد اشاره کنیم بی‌شک نام «پال کاگامه» می‌درخشد. وی که از سال 2000 رسماً رئیس جمهوری «رواندا» بوده عزمش را جزم کرد تا «رواندا» را از وضعیت نامطلوبش نجات دهد و البته راه نجات این کشور را در تکنولوژی دید که البته این برنامه جواب داد و «رواندا» حالا دیگر یکی از بالاترین نرخ‌های رشد تولید ناخالص داخلی جنوب صحرای آفریقا را دارد.
«پال کاگامه» رئیس جمهوری «رواندا» در این مسیر با چالش‌های زیادی مواجه بود و اقتصاد بسیار ضعیف، میلیون‌ها آواره و پناهنده، قربانیان نسل کشی که در انتظار اجرای عدالت بودند و... را باید سرو سامان می‌داد. در هر حال وی همه چیز را تنها در یک اقتصاد دانش بنیان دانست و با توجه به بهبود نسبی اقتصاد این کشور در زمانی کوتاه، توجه بسیاری از شرکت‌های تکنولوژی به این کشور جلب شد.
طرح Vision 2020
طبق آمار بانک جهانی، حالا دیگر راه‌اندازی یک تجارت در «رواندا» ساده‌تر، ارزان‌تر و سریع‌تر از بیشتر کشورهای آفریقایی است و در حالی که در سال 2005 یک کارآفرین 9مرحله را باید برای راه‌اندازی شرکت خود می‌گذراند این رقم امروز به دو مرحله رسیده که بسیار قابل توجه است.
از نگاه بانک جهانی، یکی از دلایل اصلی رشد جهشی «رواندا»، نگاه رئیس جمهوری این کشور بوده که طرح و چشم‌انداز Vision 2020 را ارائه داد. این طرح که در سال 2000 آغاز شد در واقع تلاش داشت تا اقتصاد کشاورزی محور این کشور را به اقتصاد دانش بنیان تغییر دهد و هرچند انتقادات بسیاری به روش‌های این رئیس جمهوری وارد بود ولی به هرحال وی این سفر را با همه سختی‌هایش آغاز کرد و در جاده موفقیت به پیش رفت.
وی در این طرح به پرورش استعدادها، ایجاد اقتصاد خصوصی و توازن جنسیتی در مشاغل مختلف بویژه صنعت آی تی توجه بسیاری داشت و درواقع یک محل برای استعدادها(talent pool) ایجاد کرد تا این افراد ماهر به کارآفرینی بپردازند. درواقع وی از سال 2000تا 2005 برای ابتکار در حوزه آی تی سیاستگذاری کرد و در برنامه دوم از سال 2006 تا 2010 به ایجاد زیرساخت آی تی ازجمله ایجاد فیبر نوری و کابل‌های زیردریایی پرداخت و سومین برنامه خود در سال‌های 2011 تا 2015 تقویت حضور کمپانی‌های خارجی در رواندا را سرلوحه کار خود قرار داد که این برنامه، آغازی برای پیشگام شدن رواندا محسوب می‌شود. رئیس جمهوری «رواندا» ایجاد فرهنگ آی تی در مدارس را نیز بسیار مورد توجه قرار داد و هرسال برنامه‌هایی همچون هفته کدنویسی برای 8 تا 24ساله‌ها برگزار می‌شود تا استعدادهای برتر کشور شناسایی شوند.
بزرگان آفریقا و جهان در «رواندا»
هرچند طرح Vision 2020 عملاً از سال 2000 اجرایی شده بود ولی تا سال 2015 کابینه این کشور به آن رأی نداد و درنهایت در این سال، کابینه«رواندا» با هدف تبدیل این کشور به هاب آفریقا در زمینه مخابرات و آی سی تی، به این طرح به‌عنوان نقشه راه این کشور رأی دادند تا «رواندا» از کشوری با درآمد متوسط به منطقه‌ای تبدیل شود که می‌تواند با کشورهای منطقه و جهان به رقابت بپردازد.
اما بعد از 2015 چه اتفاق‌هایی در حوزه تکنولوژی «رواندا» رخ داد؟ از آن زمان تاکنون کمپانی‌های فناوری و تولیدکنندگان از داخل یا خارج قاره آفریقا راهی این کشور شده‌اند تا کارخانه‌های تولیدی خود را به راه بیندازند ولی 2018 را می‌توان سال به ثمر نشستن تلاش‌های رئیس جمهوری «رواندا» دانست و به‌عنوان مثال پروژه «آندلا» در 2018، نقطه عطفی را برای «رواندا» رقم زد.
مؤسسه آندلا قرار است در قالب طرح Africa50 شهر نوآوری «کیگالی» را با هزینه 2میلیارد دلار راه‌اندازی کند. قرار است این شهر کمپانی‌های فناوری را از سراسر جهان برای ایجاد اکوسیستم نوآوری و اقتصاد دانش بنیان جذب کند. پیش‌بینی می‌شود با ایجاد این شهر، سالانه 150میلیون دلار صادرات آی سی تی از «رواندا»انجام و حداقل 2هزار و 600 دانشجو از دانشگاه‌های این شهر فارغ‌التحصیل شوند.
آندلا یک مؤسسه نیجریایی است که یکی از شعب خود را در کیگالی راه‌اندازی کرده و توسعه دهندگان نرم افزار را از گوشه و کنار آفریقا جذب می‌کند و تحت آموزش قرار می‌دهد.
امسال CcHub یک لابراتوار نوآوری نیجریه‌ای نیز یک لابراتوار در «رواندا» راه‌اندازی کرده که زمینه سازهمکاری بین محققان، طراحان، مهندسان و سهامداران است تا مشکلات سیستماتیک آفریقا در حوزه سلامت، تحصیلات و بخش‌های خصوصی و دولتی حل شود.
باید گفت حالا دیگر نه تنها کمپانی‌های آفریقایی بلکه شرکت‌های چندملیتی نیز به «رواندا» روی خوش نشان داده‌اند. به‌عنوان مثال Positivo BGH یک سازنده لپ تاپ امریکای جنوبی است که از سال گذشته(2018)شروع به تولید لپ تاپ در رواندا کرده است. صنعت خودروسازی فولکس واگن نیز نخستین کارخانه خودروسازی را در کیگالی راه‌اندازی کرد وعلاوه بر آن، یک سرویس تاکسی آنلاین نیز در اکتبر 2018 در«رواندا» تأسیس کرد. همچنین در سال 2018 مدیرعامل «علی بابا» با رئیس جمهوری رواندا به توافق رسید که نخستین قطب(هاب) تجاری الکترونیکی جهانی (eWTP) را در کیگالی ایجاد کند تا تجارت و توریسم بین مصرف‌کنندگان چینی و رواندا تسهیل شود. هریک از این سرمایه گذاری‌های خارجی در کنار افزایش سرمایه‌گذاری دولت در بخش زیرساخت این کشور، گامی بزرگ در جهت تحقق هدف طرح Vision 2020 محسوب می‌شود.
دولت تاکنون به طور مداوم و پیوسته بودجه در اختیار بخش آی‌سی‌تی قرار داده و موانع حضور و سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در این زمینه را نیز تا حد زیادی برطرف کرده است. درنتیجه، حالا «رواندا» یک نمونه عملی از این موضوع است که یک کشور چگونه می‌تواند بر زخم‌ها و سرخوردگی‌های تاریخی خود غلبه کرده و به بهشت نوآوران و مبتکران حوزه آی تی تبدیل شود.
در حالی که اقتصاد «رواندا» به‌طور کلی سالانه 7درصد رشد داشته ولی رشد آی سی تی در آن، 25درصد بوده است و شاهد افزایش ضریب نفوذ اینترنت و تلفن همراه در این کشور هستیم. ازسوی دیگر 43درصد مردم «رواندا» زیر 16سال هستند به‌همین دلیل هم آموزش، یک کلید طلایی برای توسعه صنعت آی تی در این کشور محسوب می‌شود.
