نظام سلامت محکوم به تحول است
حاضران در پنل رویداد آنلاین تحول دیجیتال در حوزه سلامت تاکید کردند نظام سلامت در آینده نه چندان دور حتما شاهد تحول دیجیتال خواهد بود و مقاومت‌ها در برابر این روند، تاثیری در ایجاد تحول نخواهد داشت.
رویداد رویداد آنلاین تحول دیجیتال در حوزه سلامت که از سوی استارت‌آپ «مداریو» برگزار شد، به موضوع نسخه الکترونیکی و مشکلات آن در کشور پرداخت. در پنل این رویداد که با حضور حنان حاج‌محمدی پزشک و کارشناس حوزه سلامت الکترونیکی، ژوبین علاقبند مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری لیان و رئیس هیات مدیره دکتر دکتر، علیرضا کیان‌پور پژوهشگر تحول دیجیتال و شاهین طبری مدیرعامل پدیدار برگزار شد، حاضران تاکید کردند آنچه امروز در حوزه سلامت دیجیتال رخ می‌دهد، همانند روندی است که در چند سال گذشته در حوزه حمل و نقل دیجیتال طی شده بود و مقاومت‌ها دربرابر این تغییرات در نهایت بی‌نتیجه خواهد بود و نظام سلامت راهی جز تن دادن به تحول ندارد.
در این پنل که با اجرای آرش برهمند، سردبیر پیوست برگزار شد، ژوبین علاقبند، رئیس هیات مدیره دکتر دکتر با اشاره به تجربه‌اش در اسنپ گفت: «اتفاقی که در حوزه سلامت دیجیتال می‌افتد شبیه همان روندی است که حدود ۴ سال پیش در حوزه حمل و نقل رخ می‌داد و تاکسی‌دارها و آژانس اعتراض می‌کردند؛ اما در نهایت همه چیز تغییر کرد. الان در سلامت دیجیتال هم چنین روندی طی می‌شود و می‌توان انتظار داشت تا ۴ سال آینده در این حوزه هم تحول دیجیتال رخ داده باشد.»
او در عین حال یادآور شد: «در تمام دنیا نظام سلامت نسبت به دیگر صنایع، دیرتر روند دیجیتالی شدن را طی می‌کند. مثلا در آمریکای شمالی و اروپای غربی صنایع مختلف حدود ۱۵ درصد دیجیتال شده‌اند اما حوزه سلامت تنها ۷ درصد پیشرفت داشته است.»
علاقبند درباره نظارت بر کسب‌وکارهای این حوزه نیز گفت: «از اولین گام‌ها که در حوزه سلامت دیجیتالی برداشته می‌شود، موضوع رگولاتوری اهمیت پیدا می‌کند چون اینجا با جان آدم‌ها سروکار داریم؛ اما همه‌گیری کوید-۱۹ تاثیر زیادی بر سرعت رشد دیجیتالی شدن در این حوزه داشت و رگولاتورها نمی‌توانستند مقاوت کنند چون مردم خواستار دریافت خدمات الکترونیکی هستند.»
در ادامه این نشست، حنان حاج‌محمدی پزشک و کارشناس حوزه سلامت الکترونیکی با اشاره به روند اجرای طرح نسخه الکترونیکی گفت: «از آغاز روند اجرای نسخه الکترونیکی، سازمان نظام پزشکی نقش موثری در این کار داشت. در سال ۹۸ هم داروخانه‌ّها برای اجرای این طرح مشکلاتی داشتند و از هم سمت پزشکان با مقاومت روبرو بودیم. یکی از مشکلات، تهیه تجهیزات برای صدور نسخه الکترونیکی بود که با وام‌هایی داده شد این مشکل تا حدی برطرف شد البته در این زمینه داروخانه‌ها مشکلات کمتری داشتند چون پیش از آن دریافت تاییده برای داروهای گران‌قیمت را به صورت الکترونیکی انجام می‌دادند هرچند فقط ۵۰۰ دارو و برای ۵ بیماری بود. این کار فقط ۱۰ درصد نسخه‌ها را شامل می‌شد؛ اما از نظر هزینه‌ای ۷۰ درصد بود.»
او ادامه داد: «زمانی که نسخه الکترونیکی به صورت سراسری و برای همه نسخه‌ها اجرایی شد، مشکلاتی وجود داشت. سازمان نظام پزشکی باید امضای الکترونیکی را تعریف می‌کرد و از سوی دیگر نرم‌افزارهایی که برای این کار طراحی شده بودند، چندان کارآمد نبودند و همچنین سازمان‌های بیمه هم باید تغییراتی در سیستم خود اعمال می‌کردند و از نسخه‌ها پشتیبانی می‌کردند.»
حاج‌محمدی با اشاره به آمارهای صدور نسخه الکترونیکی در کشور گفت: «تا پایان مرداد ماه سال جاری ۸۰ میلیون نسخه الکترونیکی صادر شده است که ۷۸ درصد آنها از پنل ارسال شده‌اند. اگر به تفکیک نگاه کنیم از نظر تعداد، داروخانه‌ها بیشترین نسخه الکترونیکی را ارسال کرده‌اند؛ اما از نظر درصد، آزمایشگاه‌ها بیشتر هستند.»
علیرضا کیان‌پور، پژوهشگر تحول دیجیتال نیز با اشاره به همه‌گیری آنفولانزای اسپانیایی در قرن بیستم و مرگ ده‌ها میلیون نفر در سراسر دنیا گفت: «در آن زمان این بیماری و ناتوانی در معالجه آن به تقویت روش‌هایی مثل هومیوپاتی و… منجر شد که به طب مکمل شناخته می‌شود. الان همه‌گیری کرونا می‌تواند به رشد سریع سلامت دیجیتالی کمک کند.»
او با اشاره به حجم بالای مراجعه به مراکز درمانی در وضعیت کنونی گفت: «من اصلا نباید به مرکز درمانی مراجعه کنم. تحول دیجیتال در نظام سلامت یعنی دیتای همه افراد که با روش‌های مختلفی به دست می‌آید، در جایی نگهداری شود و این پایگاه داده است که نظام سلامت را مدیریت می‌کند.»
کیان‌پور یکی از دلایل تلفات بالا در جریان همه‌گیری اخیر را نبود یک دیتابیس واحد از اطلاعات بیماران در کشورهای مختلف دانست.
به گفته کیان‌پور دو راه برای پیشرفت دیجیتال در حوزه‌های مختلف وجود دارد. یکی فشار فناوری است و دیگری فشار از سمت بازار و در مورد تحول دیجیتال نظام سلامت، این فشار از سمت مردم یا همان بازار است که کار را به پیش می‌برد.
در ادامه این پنل ژوبین علاقبند در پاسخ به سئوال پیوست درباره چرایی رشد کمتر نسخه الکترونیکی در شهرهای بزرگ و به خصوص تهران گفت: «تحول دیجیتال در شهرستان‌ها ساده‌تر است. چون تمایل بیشتری از خود نشان می‌دهند و همچنین جمعیت کمتری دارند و راحت‌تر می‌توان ارتباط گرفت. در همین حال تجربه‌های جدید را در بازارهایی که کمتر شکل گرفته‌اند، ساده‌تر می‌توان پیاده کرد.»
حاج‌محمدی نیز در این زمینه توضیح داد: «در استان‌های یزد، سیستان و بلوچستان و کهگیلویه و بویراحمد ۱۰۰درصد نسخه‌ها الکترونیکی هستند که یکی از دلایل این است که در شهرستان‌ها اعضای هیات علمی و پزشکان، جوان‌تر هستند و ساده‌تر با ابزارهای الکترونیکی کار می‌کنند.»
همچنین شاهین طبری یکی دیگر از دلایل این عدم توازن در صدور نسخه الکترونیکی را به سطح درآمد جامعه نسبت داد و گفت: «ما دو دسته نسخه داریم. یکی از سمت پزشکانی که طرف قرارداد با بیمه‌ها هستند و دیگری پزشکانی که قرارداد ندارند. در شهرهای بزرگ و تهران، مطب‌ها و پزشکانی که قرارداد بیمه ندارند، بیشتر هستند و مردم نیز مراجعه بیشتری به این پزشکان دارند.»
طبری همچنین در پاسخ به پرسش دیگر پیوست درباره حضور بیمه‌های تکمیلی در این طرح گفت: «قبل از اینکه ما این سیستم را پیاده‌سازی کنیم، بیمه‌ها تغییراتی را در سیستم کاری خود ایجاد کردند و فرآیندها را آماده کردند. برای بیمه‌های تکمیلی هنوز این تمایل و آمادگی دیده نمی‌شود. همچنین بیمه نیروهای مسلح هنوز به این سیستم متصل نشده است.»
حاج‌محمدی نیز در این زمینه گفت: «ادغام شدن بیمه‌های تکمیلی و بیمه‌های پایه در این طرح می‌تواند یکی از ارزش افزوده‌ّهایی باشد که از سوی بخش خصوصی ارائه می‌شود.»
در این پنل ژوبین علاقبند در پاسخ به سئوالی در رابطه به سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های حوزه سلامت گفت: «من همیشه به دوستان استارت‌آپی می‌گویم اگر شما محصولی ارائه کنید که مشکلی را حل کند، سرمایه خود به خود به سمت شما خواهد آمد. این قاعده در تمام دنیا وجود دارد و در ایران هم این اتفاق می‌افتد، چون بازار در حال رشد است.»
او افزود: «ما در جذب سرمایه این روزها وضعیت خوبی نداریم و سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند وارد کشور شود و منتظریم ببینیم برجام چه می‌شود و در آینده چه اتفاقی می‌افتد چون سرمایه خارجی برای ورود به بازار ایران تمایل دارد چون این بازار بکر است.»
علاقبند درباره دریافت پروانه فعالیت نیز گفت: «توصیه من به استارت‌آپ‌ها این است که از ابتدا به دنبال مجوز نباشید. زمانی که ما در اسنپ برای دریافت مجوز مذاکره می‌کردیم در شرایطی بودیم که دیگر کسی نمی‌توانست بگوید از فردا خدمات شما را تعطیل می‌کنیم و شرایط برابر داشتیم.»
در ادامه علیرضا کیان‌پور با اشاره به آمارهایی از مرگ و میر بیماران به دلیل خطای پزشکی در آمریکا و همچنین کاهش هزینه‌ّهای درمانی در این کشور در سال‌های اخیر گفت: «خطای پزشکی ارتباطی به پزشک ندارد بلکه به ابزارها و امکانات و اطلاعات کافی مربوط می‌شود. از سوی دیگر همه‌گیری کرونا هم وجود دارد و این دو باعث می‌شوند ما با سرعت بیشتری به سمت تحول دیجیتال نظام سلامت برویم. نظام سلامت محکوم به تحول است.»