پس‌لرزه‌های خاموشی سریالی
خاموشی‌های مکرر باعث اختلال گسترده در اینترنت و بروز مشکل در کسب‌وکارها و مدارس آنلاین شده است. قطع برق امکان سرویس‌دهی اپراتورها در برخی ساعات روز را سلب کرده است. روز گذشته درباره احتمال «اختلال در روند واکسیناسیون» تحت تاثیر خاموشی‌های گسترده و طولانی‌مدت هشدار داده شد. وزارت نیرو اعلام کرد: اوج مصرف برق از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان اردیبهشت به نسبت مدت مشابه ۹۹ معادل ۲۰ درصد افزایش یافته است. افزایش شدید دمای هوا، رشد فزاینده استخراج رمزارز و راه‌اندازی زودهنگام چاه‌های کشاورزی علل این افزایش است.
خاموشی‌های گسترده و قطع مداوم برق در کشور تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر وضعیت و کیفیت ارتباطی در کشور گذاشته است. رشد اقتصاد دیجیتال و خدمات اینترنتی به‌خصوص در دوره کرونا باعث نفوذ بیشتر اینترنت و اتصال به شبکه در زندگی روزمره و کسب‌وکارها شده است، از این‌رو وقفه‌های ارتباطی ناشی از قطع برق می‌توانند به عنوان یک چالش بزرگ این عرصه را کاملا تحت‌تاثیر قرار دهند. یک بخش مهم در این زمینه تاثیرپذیری سایت‌ها و دکل‌های ارتباطی است که عملا نقش مهمی در لایه اتصال کاربران به شبکه ایفا می‌کنند. به گفته سخنگوی وزارت ارتباطات قطع برق باعث خاموشی بیش از دوهزار دکل مخابراتی در سراسر کشور شده و از آنجا که هر دکل فقط تا دو ساعت توان تامین برق را دارد وقتی خاموشی سه ساعت یا بیشتر طول می‌کشد، خاموشی تجهیزات اجتناب‌ناپذیر است.
با این حال گزارش‌ها حاکی از آن است که ظرفیت همه باتری‌ها به یک اندازه نیست و هر کدام دارای شرایط خاص خود هستند که ممکن است در یک منطقه با وجود قطعی مکرر برق، امکان تامین برق از طریق باتری به مدت زیاد فراهم نشود.
اپراتورها می‌گویند قطعی مکرر برق آن هم در فواصل کوتاه سبب می‌شود که برخی از باتری‌ها امکان شارژ مجدد نداشته باشند. از سوی دیگر باتری آنتن‌های BTS با توجه به میزان استفاده از خدمات VOICE یا دیتا، مدت زمان متفاوتی برای تامین انرژی دارند.
در این میان ایرانسل روز گذشته اطلاعیه‌ای منتشر کرد و در آن توضیح داد که ادامه قطع برق می‌تواند خسارت‌های زیادی به شبکه این اپراتور وارد کند.
این اپراتور در این اطلاعیه نوشت: در سایت‌های ارتباطی اصلی و مهم که علاوه بر تامین ارتباط مشترکان با شبکه، وظیفه ارتباط چند سایت دیگر با شبکه را نیز بر عهده دارند، تمهیدات بیشتری اندیشیده شده و حتی در برخی از سایت‌های اصلی، دیزل ژنراتور مستقر در سایت، هنگام قطعی برق، وارد مدار می‌شود. در همین راستا، باتری‌های به کار رفته در سایت‌های ارتباطی ایرانسل، در شرایط قطع برق، امکان ادامه خدمات‌رسانی چندساعته سایت را فراهم می‌کنند. با وجود این، در وضعیت فعلی که قطعی مکرر و پیوسته برق، همه روزه با فواصل زمانی کوتاه درحال رخ دادن است، نه‌تنها امکان شارژ مجدد باتری‌های پشتیبان سایت‌های ارتباطی فراهم نیست، بلکه تجهیزات ارتباطی سایت‌ها، در معرض آسیب شدید و جدی قرار دارند.ایرانسل امیدوار است با تلاش‌ها و پیگیری‌های مراجع مربوطه، از جمله وزارت نیرو، مشکل قطعی برق هر چه سریع‌تر حل شود و خدمات‌رسانی سایت‌های ارتباطی، بدون چالش قطعی برق، ادامه پیدا کند.
در همین حال مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران گفت: دلیل اصلی اختلالات اخیر در حوزه ارتباطات مخابراتی قطع برق متوالی و روزانه در مناطق مختلف کشور است. محمدرضا بیدخام گفت: دلیل اصلی اختلالات اخیر در حوزه ارتباطات مخابراتی قطع برق متوالی و روزانه در مناطق مختلف کشور است که به‌رغم پیش‌بینی‌های انجام‌شده متاسفانه شاهد اختلالات ارتباطات مخابراتی چندساعته در برخی از مناطق مخابراتی هستیم.
وی ادامه داد: با توجه به عدم سرمایه‌گذاری مطلوب در خرید و نوسازی تجهیزاتی نظیر دیزل‌ژنراتورهای برق به علت نبود منابع مالی مورد نیاز در مواقع قطع برق شاهد اختلالات ارتباطی در برخی مناطق هستیم که این نکته از قبل به اطلاع مراجع ذی‌صلاح حاکمیتی رسیده است.
مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران با تاکید بر منطقی شدن تعرفه‌های مخابراتی گفت: برای ارائه خدمات و نوسازی و بازسازی تجهیزات مخابراتی با ترمیم تعرفه‌های مخابراتی و حمایت دستگاه‌های حاکمیتی می‌توان توسعه و بهینه‌سازی تجهیزات مخابراتی را انجام داد.
طبق اعلام شرکت مخابرات ایران، بیدخام یکی از دلایل افزایش تماس‌ها با سامانه ۲۰۲۰ را در روزهای اخیر خارج شدن مودم‌های خانگی از مدار به‌علت قطع برق دانست و گفت: این امر مشکلات زیادی را برای مشتریان به وجود آورده است که امیدواریم هرچه زودتر این مشکلات با کمک نهادهای درگیر و مسوول، به حداقل ممکن برسد.
از کار افتادن دیتاسنترها
به‌رغم اینکه دکل‌های مخابراتی بخش مهمی از شبکه تلفن همراه به‌شمار می‌روند اما قطعی برق باعث از کار افتادن یا اختلال در بخش مهم‌تری هم شده است و آن دیتاسنترها هستند. تقریبا سرور اغلب کسب وکارهای مهم ایران روی دیتاسنترهای داخلی قرار دارد و این مراکز داده نیاز به جریان مداوم برق برای فعال بودن دارند به‌خصوص بحث خنک‌سازی این مراکز بسیار مهم است. علی مرتضایی یک کارشناس دیتاسنتر به «دنیای‌‌اقتصاد» می‌گوید: برخی دیتاسنترها در ایران براساس استانداردهایی شکل گرفته‌اند که در برابر حوادثی چون قطع برق کاملا بتوانند خدمات خود را بدون وقفه ارائه دهند با این حال تکرار روزانه این اتفاقات چیزی نیست که اغلب دیتاسنترهای ایرانی برای آن راه‌حلی داشته باشند و از این جهت ممکن است آسیب‌هایی متوجه این مراکز شود. به‌گفته مرتضایی عملکرد نامطلوب مراکز داده تاثیر مستقیمی بر سرویس‌های اینترنتی مورد استفاده روزانه کاربران دارد ضمن اینکه بخش مهمی از عملکرد اقتصادی شرکت‌ها و سازمان‌ها هم حالا از همین طریق انجام می‌شود، به همین دلیل قطعی اینترنت باعث شده که عملا با قطع برق بخشی از اینترنت و ساختارهای اقتصادی کشور دچار وقفه شود.
رگولاتوری: اپراتورها تجهیزاتشان را به‌روز کنند
در پی قطعی‌های برق سراسری و بروز اختلال در شبکه ارتباطی کشور، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی دلایل این مشکل را توضیح داد و عملا تقصیر را به گردن اپراتورها انداخت.
مجید حقی معاون رگولاتوری اعلام کرد: در پی قطعی‌های برق در سراسر کشور و اختلال در شبکه ارتباطی، اپراتورهای سیار ملزم شده‌اند امکانات دیزل ژنراتور و باتری‌های پشتیبان برای تامین برق هاب سایت‌ها و سایت‌های BTS را تقویت کرده و در صورت نیاز، کمبود یا اختلال در باتری‌ها را رفع کنند.وی افزود: با تاکید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، ادارات کل ICT در استان‌ها نیز باید با بازدید و بررسی میدانی سایت‌ها، در صورت وجود مشکل در تجهیزات پشتیبانی برق، هماهنگی لازم را برای رفع آن انجام دهند.
معاون رگولاتوری درباره تعامل با وزارت نیرو برای رفع مشکلات ناشی از قطعی برق گفت: از وزارت نیرو و شرکت توانیر درخواست کردیم در صورت امکان، قطعی برق به حداقل رسیده و در طول یک روز چند بار تکرار نشود. همچنین برنامه زمان‌بندی قطعی برق به‌طور شفاف اعلام شود تا اپراتورها متناسب با آن برنامه‌ریزی‌های لازم را برای مدیریت و تامین برق سایت‌ها و پایداری ارتباطات انجام دهند.
حقی با اشاره به اینکه زمان شارژ مجدد باتری‌های پشتیبان برق پس از تخلیه شارژ، نسبتا طولانی (حدود ۱۰ تا ۱۵ ساعت) است، تاکید کرد: با توجه به اینکه تجهیزات یکسوکننده‌های اپراتورها هم برق سایت‌ها را تامین می‌کند و هم شارژینگ باتری را انجام می‌دهد، به همین دلیل اگر قطعی‌های برق به تناوب و در بازه‌های زمانی کوتاه اتفاق بیفتد، تجهیزات پشتیبان برق سایت‌ها نیز برای رفع مشکل کافی نیستند، به همین دلیل لازم است شرکت توانیر در تصمیم‌گیری برنامه زمان‌بندی قطعی برق، محدودیت‌های تکنولوژی تجهیزات را درنظر بگیرد.معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری تصریح کرد: ضرورت استفاده از خنک‌کننده‌ها به‌ویژه در مناطق گرمسیر به علت بالا بودن دمای هوا نیاز دیگر اپراتورها است که مستقیما توسط شبکه اصلی برق تامین می‌شود و از طریق باتری‌ها هم قابل جبران نیست.
وی درباره تعامل با وزارت نیرو برای رفع مشکلات ناشی از قطعی برق گفت: از وزارت نیرو و شرکت توانیر درخواست کردیم در صورت امکان، قطعی برق به حداقل رسیده و در طول یک روز چند بار تکرار نشود. همچنین برنامه زمان‌بندی قطعی برق به‌طور شفاف اعلام شود تا اپراتورها متناسب با آن برنامه‌ریزی‌های لازم را برای مدیریت و تامین برق سایت‌ها و پایداری ارتباطات انجام دهند.