پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس به وزارت آموزش و پرورش برای جبران ضعف‌های آموزش الکترونیکی
مرکز پژوهش‌های مجلس در سری گزارش‌های خود درباره مقابله با شیوع ویروس کرونا به بحث «بررسی مشکلات و چالش‌های آموزش الکترونیکی وزارت آموزش و پرورش» پرداخته و اعلام کرده که شیوع ویروس کرونا نشان داده که بحث آموزش الکترونیکی در کشور با ضعف‌های فراوانی همراه است. این مرکز به فشردگی و محدودیت برنامه‌های آموزشی تلویزیون و طی نشدن فرایند استاندارد آموزش مجازی از طریق رسانه ملی و همچنین آماده نبودن زیرساخت‌های لازم برای توسعه آموزش الکترونیکی در کشور انتقاد و پیشنهاد داده که این ضعف‌ها باید از طریق ظرفیت‌های موجود در این زمینه برطرف شود. همچنین این مرکز به وزارت ارتباطات هم پیشنهاد داده که با توجه به شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، حجم اینترنتی رایگان در اختیار معلمان و دانش‌آموزان قرار دهد تا معلمان بتوانند به آموزش مجازی در بستر شبکه پیام‌رسان‌های داخلی و مجاز اقدام کنند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش با اشاره به ضعف‌هایی که وزارت آموزش و پرورش در بحث آموزش الکترونیکی برخوردار است، مشکلات در این زمینه را به چند دسته تقسیم کرده است. نخست آنکه برخی از دانش‌آموزان از تلفن همراه و فضای مجازی والدین خود برای آموزش بهره می‌برند. این در حالی است که والدین شاغل در طول روز در خانه حضور ندارند و به همین خاطر دسترسی این دانش‌آموزان به آموزش‌های الکترونیکی ارائه شده در بستر فضای مجازی محدود خواهد شد.
براساس این گزارش برنامه‌های آموزشی تلویزیون، ویژه دانش‌آموزان عادی است و دانش‌آموزان با نیازهای ویژه مانند دانش‌آموزان نابینا، کم‌بینا، ناشنوا و کم‌شنوا ازاین گونه آموزش‌ها بهره نمی‌برند.
از سوی دیگر به باور پژوهش‌گران این مرکز، فشردگی و محدودیت زمانی برنامه‌های آموزشی تلویزیون از دیگر مشکلات آموزش مجازی است. چون تنها برخی دروس، آن هم در مدت زمانی کوتاه (بیست دقیقه) ارائه می‌شوند.
همچنین براساس گزارش این مرکز، در بحث آموزش مجازی از طریق رسانه ملی، فرآیند آموزش اعم از ارزشیابی آغازین، ارائه دروس، بازخوردگیری و ارزشیابی پایانی به درستی طی نمی‌شود و رصد تحولات یادگیری و پایش آن صورت نمی‌گیرد. زیرا این نوع آموزش الکترونیکی از جنس آموزش‌های الکترونیکی تعاملی نیست.
براساس گزارش مرکز پژوهش‌ها با توجه به ماهیت تلویزیونی آموزش‌های اخیر وزارت آموزش و پرورش، نوع مشارکت دانش‌آموزان در این گونه آموزش‌ها مشخص نیست و تضمینی برای مشارکت دانش آموزان در فرآیند آموزش وجود ندارد و نمی‌توان دریافت که چه تعداد از دانش‌آموزان مشارکت دارند و براساس آن قضاوت کرد که نیازی به جبران فرصت‌های از دست‌رفته نیست.
آنگونه که این مرکز در گزارش خود بررسی کرده است، آموزش تلویزیونی به عنوان تقریبا ابتدایی‌ترین شیوه آموزش الکترونیکی به ویژه با توجه به غلبه آموزش حضوری در نظام آموزش و پرورش و عدم وجود زیرساخت‌های مناسب در این حوزه نمی‌تواند جایگزین آموزش مدرسه‌ای شود و دراین شرایط تنها می‌تواند به عنوان مکمل و جبرانگر آموزشی از آن استفاده کرد.
آموزش و توانمندسازی معلمان در بحث آموزش الکترونیکی یکی ازموارد مورد توجه مرکز پژوهش‌ها است. براین اساس یکی از پیش‌شرط‌های آموزش مبتنی بر فناوری و آموزش توانمندسازی معلمان است. وزارت آموزش و پرورش پیشتر در بحبوحه شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس با فراخوانی از فرهنگیان داوطلب ارائه آموزش مجازی برای تهیه محتوای الکترونیکی دعوت به کار کرده است. به نظر مرکز پژوهش‌ها این اقدام لازم بود اما انجام دیرهنگام آن نشانگر چند ضعف است؛ اول ضعف مدیریت آموزش مجازی در وزارت آموزش و پرورش، دوم ضعف دانشگاه فرهنگیان در تربیت معلمان با توانمندی آموزش مجازی، سوم ضعف آموزش‌های ضمن خدمت معلمان در بهسازی و ارتقای سطح دانش تکنولوژی معلمان و چهارم ضعف وزارت آموزش و پرورش در حوزه زیرساخت‌های مورد نیاز آموزش مجازی مانند تولید محتوای الکترونیکی تعاملی و چندرسانه‌ای.
در ادامه این گزارش همچنین مرکز پژوهش‌ها چند راهکار برای آموزش الکترونیکی در این شرایط ارائه داده است. طبق این گزارش وزارت آموزش و پرورش با استفاده از ظرفیت دیگر شبکه‌های رسانه ملی به ویژه شبکه‌های رادیویی به تولید و ارائه برنامه‌های آموزشی تمامی دروس با درنظر گرفتن همه دانش‌آموزان عادی و دانش‌آموزان با نیازهای ویژه اقدام کند. این وزارت‌خانه همچنین با توجه به غلبه رویکرد آموزشی بر آموزش‌های تلویزیونی فعلی، از ظرفیت شبکه پویا (نهال) و شبکه امید برای ارائه آموزش‌های تربیتی، پرورشی و مهارت‌های زندگی به ویژه برای نوآموزان پیش دبستانی و دانش‌آموزان دوره ابتدایی استفاده کند.
به اعتقاد مرکز پژوهش‌ها آموزش‌های مجازی ارائه شده نمی‌تواند جایگزین آموزش‌های مدرسه‌ای شود. از این رو سال تحصیلی با مصوبه مجلس (با توجه به محدودیت قانون بازگشایی مدارس درآغاز مهرماه هرسال،مصوب ۱۳۸۶) به منظور جبران تعطیلات به وجود آمده، تغییر یابد.
از دیگر راهکارهای مرکز پژوهش‌ها در این زمینه این است که وزارت آموزش و پرورش بسته‌های آموزشی به منظور آموزش تولید محتوای الکترونیکی و نحوه ارائه آن برای معلمان تهیه و توزیع کند. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز حجم اینترنتی رایگان دراختیار معلمان و دانش‌آموزان قرار دهد تا معلمان بتوانند به آموزش مجازی در بستر شبکه پیام‌رسان‌های داخلی و مجاز اقدام کنند.
متن کامل گزارش را از اینجا بخوانید.