چرا استارت‌آپ‌های هندی با گوگل در افتاده‌اند؟
تعدادی از بزرگ‌ترین استارت‌آپ‌های هندی با گوگل بر سر تغییرات اخیر قوانین مربوط به فروشگاه "اپ" خود دچار اختلاف نظر شده‌اند، موضوعی که می‌تواند عواقبی جدی برای صنعت اینترنت این کشور به همراه داشته باشد.
بنابر قوانین جدید گوگل، سازندگان اپ‌ها برای خرید‌های درون‌برنامه ملزم به استفاده از سیستم صورتحساب خود کمپانی هستند. موضوعی که خشم بنیانگذاران استارتآپها را برانگیخته و باعث شده آن‌ها گوگل را به سوءاستفاده از قدرت متهم کنند.
گزارش‌ها می‌گویند این قانون جدید، کار شرکت‌ها برای فرار از ۳۰ درصد کارمزدی که گوگل بابت هر معامله درون‌برنامه دریافت میکند را سخت‌تر خواهد کرد. این روال البته مدت‌هاست که وجود داشته اما در اجرای آن خیلی سخت‌گیری نمی‌شده است.
بسیاری از استارت‌آپ‌های هندی می‌گویند نرخ کارمزد بسیار بالاست و آن‌ها به دنبال جایگزینی برای دور زدن " گوگل پلی" (فروشگاه اپلیکیشن گوگل) هستند.
در ماه نوامبر وقتی نهاد ناظر بر قوانین ضد‌انحصار در هند گفت در رابطه با سوءاستفاده گوگل از قدرت خود در بازار این کشور تحقیق خواهد کرد، این استارتآپها دلگرمی بیشتری پیدا کردند.
گوگل اما این اتهام را رد میکند و می‌گوید " در حال ترتیب‌دادن جلسات گفت‌و‌شنود با " استارت‌آپ‌های برتر هندی" است تا با " نگرانی‌های آن‌ها آشنا شود."
جزئیات مربوط به یک فروشگاه "اپ" جایگزین هنوز کامل نیست اما اینطور که پیداست در صورتی که شرکت‌ها به اندازه کافی به این ایده تمایل نشان دهند، دولت هند به شکلی جدی‌تر روی آن تمرکز خواهد کرد.
اما کارشناسان هشدار داده‌اند که ایجاد یک فروشگاه جداگانه کار دشواری خواهد بود و مداخله دولت می‌تواند به شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان هندی ضربه بزند.
ملی‌گرایی یا فرصت‌طلبی؟
گوگل مدت‌هاست به تحت فشار قرار دادن رقبای کوچک‌تر خود در هند متهم شده، اتهامی که آن را تکذیب میکند. اینطور که پیداست تصمیم این غول موتورهای جستجو مبنی بر تغییر قوانین مربوط به فروشگاه اپ خود باعث به حاشیه رانده شدن شرکت‌های هندی شده است.
بخش عمده گوشی‌های هوشمندی که در هند به فروش می‌رسند، با سیستم عامل اندروید گوگل کار می‌کنند. اپل هم کارمزدی مشابه دریافت میکند اما در مقایسه با گوگل سهم بسیار کوچکی در بازار گوش‌های هوشمند در هند دارد.
حدود ۱۵۰ کارآفرین ناراضی، علیه این سیاست جدید گوگل ائتلاف تشکیل دادند، سیاستی که اجرای آن به دنبال مخالفت‌های شدید تا ۲۰۲۲ به تعویق افتاده است.
پی‌تی‌ام (Paytm)، ارزشمند‌ترین استارت‌آپ هند، میک‌مای‌تریپ (MakeMyTrip) که خدمات آنلاین رزرو بلیط ارائه می‌دهد و سایت همسریابی بهارات ماتریمونی (Bharat Matrimony) از جمله این شرکت‌ها هستند.
در سطح جهانی هم سازندگان نرم‌افزارها از کارمزدهای بالای شرکت‌های بزرگ فناوری آشکارا انتقاد کرده‌اند.
در ماه سپتامبر، اپلیکیشن پخش موسیقی اسپاتیفای، همین‌‌طور شرکت اپیک گیمز که در زمینه ساخت بازی‌های کامپیوتری فعال است و تعدادی دیگر از کمپانی‌ها ائتلافی غیرانتفاعی موسوم به " ائتلاف برای عدالت آپلیکیشن‌ها" ( Coalition for App Fairness) راه انداختند. این ائتلاف که مقر آن در واشنگتن قرار دارد، با هدف تحت فشار قرار دادن اپل و گوگل برای اصلاح قوانین فروشگاه‌های خود فعالیت میکند.
موروگاول جاناکیرامان، بنیانگذار بهارات ماتریمونی می‌گوید: "گوگل اکوسیستم اینترنت هند، از سیستم عامل‌ها گرفته تا اپلیکیشن‌ها را به استعمار خود درآورده است. همه ما تحت سیطره گوگل هستیم. "
خشن‌ترین منتقد این کمپانی شاید ویجی شکهار شارما باشد، بنیانگذار شرکت پرداخت الکترونیک پی‌تی‌ام که با رقابت شدید گوگل پلی روبرو بوده است.
در ماه سپتامبر گوگل، پی‌تی‌ام را به دلیل سرپیچی از سیاست‌های مربوط به قمار خود به طور موقت از فروشگاهش حذف کرد.
او در مصاحبه خود با روزنامه اکونومیک تایمز گفت: " سرنوشت استارت‌آپ‌های هندی نباید در دست هیچ شرکت آمریکایی یا خارجی باشد."
ویشال گوندال، بنیانگذار اپلیکیشن تناسب‌اندام گوکی (GOQii)، گوگل را با حکومت استعماری بریتانیا در هند مقایسه کرده و در حساب توییتر خود به این شرکت هشدار داده است: "تغییر در راه است."
با این حال این مساله هم از نظر عده‌ای بخشی از یک بازی گسترده‌تر به حساب می‌آید.
نیکهیل پاهوا، کارشناس و دبیر وب‌سایت خبری مدیاناما که در زمینه سیاست فناوری فعالیت میکند، گفت: " این تجارت است."
به گفته او این که شرکت‌های هندی جواب " سوءاستفاده گوگل از سلطه خود" را با لفاظی‌های ملی‌گرایانه می‌دهند، فرصت‌طلبی به حساب می‌آید.
سرازیری لغزنده
دیدن چنین واکنش‌های میهن‌پرستانه مبالغه‌آمیز‌ی از سوی شرکت‌های هندی چندان تعجب آور نیست؛ آن هم با در نظر گرفتن این که بعد از درگیری‌های مرزی مرگبار با چین در سال جاری، حتی نارندرا مودی نخست‌وزیر این کشور هم کسب‌وکارهای محلی را ترغیب کرد از وابستگی خود به شرکت‌های خارجی بکاهند.
ماه اکتبر، شارما و گروهی دیگر از بنیانگذاران استارتآپها در ملاقات با وزیر فناوری اطلاعات خواستار انجام اقداماتی از جمله ایجاد فروشگاه‌های اپ جایگزین برای کاهش سلطه گوگل شدند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که ایده ایجاد یک فروشگاه با پشتیبانی دولت، بازتابی از حمایت‌گرایی است و این مانع از رقابت شرکت‌های هندی در بازارهای جهانی می‌شود.
به عقیده پرانی کوتاستانی، کارشناس سیاست‌‌گذاری عمومی این رویکرد با "ایجاد مانع مقابل اپلیکیشن‌های غیر هندی، گزینه‌های مصرف‌کنندگان هندی را محدود میکند."
او که مدیریت تحقیقات موسسه تاکشاشیلا واقع در بنگلور را بر عهده دارد می‌گوید این کار علاوه بر این می‌تواند به ایجاد انحصارهای داخلی بینجامد.
نگرانی‌ها در رابطه با امنیت اطلاعاتی
یکی از ملزومات کلیدی برای راه‌اندازی یک فروشگاه اپ، امنیت قوی اطلاعاتی است. گوگل طی سال‌های گذشته میلیون‌ها دلار روی حفاظت از اطلاعات کاربران سرمایه‌گذاری کرده و این در حالیست که هند هنوز قانون ویژه‌ای در رابطه با حفاظت داده‌ها ندارد.
در وهله بعد این سوال وجود دارد که چه کسی بر داده‌های کاربران نظارت کند و از این اطلاعات چگونه استفاده خواهد شد. پاهوا گفت: " دولت هند به اندازه گوگل در تضمین امنیت اطلاعات مهارت ندارد."
یک فروشگاه تحت حمایت دولت همچنین اختیار نظارت گسترده بر داده‌های شخصی را در اختیار دولتی می‌گذارد که بر لزوم کنترل ارتباطات اینترنتی مردم به منظور حفظ امنیت ملی تاکید کرده است.
سال ۲۰۱۵ موکول روهاتگی، دادستان کل سابق هند گفت طبق قانون اساسی، حریم شخصی یک حق اولیه محسوب نمی‌شود؛ دیدگاهی که دو سال بعد به اتفاق آرا در دیوان عالی رد شد.
کوتاستانی گفت: "به طور قطع، هیچ دلیلی وجود ندارد که در رابطه با اطلاعات خود به دولت بیشتر از شرکت‌های خصوصی اعتماد کنیم … ما به قانونی برای حفاظت داده‌ها نیاز داریم."
رویارویی با غول فناوری
نارضایتی شدید نسبت به گوگل آن‌هم در مهم‌ترین بازارهایش چه در داخل چه خارج از کشور، در بدترین زمان ممکن اتفاق افتاده است.
گوگل در حال حاضر تحت تحقیقات گوناگون نهاد ناظر بر قوانین ضد‌انحصار در هند است و اوایل ماه جاری هم دولت آمریکا به دلیل عملکرد‌های ضد‌‌رقابتی احتمالی از این شرکت شکایت کرده است.
اما رقابت با گوگل برای دولت هند و یا استارت‌آپ‌های محلی کار آسانی نیست آن هم در شرایطی که این شرکت نه تنها نفوذی شدید بر صنعت دیجیتال کشور دارد بلکه در حال گسترش رد‌پای خود در آن هم بوده است.
گوگل در ماه ژوییه وعده داد برای کمک به پیشبرد سریع‌تر برنامه " هند دیجیتال" که دولت نارندرا مودی در ۲۰۱۵ راه‌اندازی کرد، طی ۷ سال آینده ۱۰ میلیارد دلار در هند سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
گوگل علاوه بر این ۴.۵ میلیارد دلار هم به شرکت "جیو" متعلق به موکش آمبانی، ثروتمند‌ترین مرد دنیا داده است. جیو یکی از زیرمجموعه‌های شرکت صنایع ریلاینس است و در زمینه کسب‌و‌کار دیجیتال فعالیت میکند.