چگونه بر دمای CPU کامپیوتر خود نظارت و کنترل داشته باشیم؟

دو گروه کاربر وجود دارد که نگران دمای کامپیوتر خود هستند. کسانی که کار اورکلاک (Overclock) انجام می‌دهند و تقریباً همه‌ی کسانی که لپتاپ قوی دارند. با این حساب آیا تا به حال پیش آمده که بخواهید بدانید CPU کامپیوتر شما در چه دمایی کار می‌کند؟

برنامه‌های ویندوزی زیادی برای نظارت بر دمای کامپیوتر وجود دارند. با ما همراه باشید تا دو مورد از این برنامه‌ها را به شما معرفی کنیم.

کنترل ساده‌ی دمای پردازنده: Core Temp

مهم‌ترین بخش کامپیوتر که باید دمای آن را اندازه‌گیری کنید پردازنده یا CPU است. Core Temp یک برنامه‌ی ساده و سبک است که در بخش System Tray قرار می‌گیرد و بدون ایجاد اخلال در بخش‌های دیگر دمای CPU را کنترل می‌کند. این برنامه گزینه‌های مختلفی دارد که به سلیقه‌ی خود می‌توانید آن را شخصی سازی کنید، و حتی با استفاده از برنامه‌هایی مثل Rainmeter آن را سفارشی نمایید.

Core Temp را از سایت رسمی آن دانلود کرده و بر روی کامپیوتر خود نصب کنید. در هنگام نصب حتماً تیک نصب بسته‌های شخص ثالث را بردارید! این گزینه به طور پیشفرض برای من انتخاب نشده بود، اما بعضی کاربران اشاره کردند که این گزینه به صورت پیشفرض برای آن‌ها انتخاب شده بود.

زمانی که برنامه را اجرا می‌کنید، آیکن یا آیکن‌های آن در بخش System Tray ظاهر شده و دمای CPU شما را نشان می‌دهد. اگر پردازنده‌ی شما (مثل اکثر پردازنده‌های جدید) چند هسته دارد، برای هر هسته‌ی آیکن جداگانه‌ای ظاهر خواهد شد.

برای نمایش یا مخفی کردن پنجره‌ی اصلی بر روی آیکن‌ها کلیک راست کنید. در این پنجره اطلاعاتی درباره‌ی پردازنده‌ی شما مثل مدل، سرعت و دمای هر هسته‌ی آن نشان داده خواهد شد.

به مقدار کادر TJ. Max توجه کنید، این عدد حداکثر دمای مجازی است که توسط تولید کننده‌ی پردازنده‌تان مشخص شده است. اگر دمای CPU شما به این دما نزدیک شود، گفته می‌شود که پردازنده‌ی شما دچار Overheat یا گرمای بیش از حد شده است. (معمولاً بهتر است دمای پردازنده‌ی خود را ۱۰ تا ۲۰ درجه پایین‌تر از این مقدار نگه دارید، اگر دما از این بالاتر باشد یعنی یک جای کار می‌لنگد مگر این که پردازنده‌ی خود را اورکلاک کرده باشید.)

Core Temp باید بتواند در اکثر پردازنده‌های جدید مقدار Tj. Max را به دست آورد، اما بهتر است خودتان هم به طور مجزا اطلاعات CPU خود را بررسی کرده و کاملاً از آن مطمئن شوید. اگرچه تفاوت این مقدار در پردازنده‌های متفاوت کم می‌باشد، ولی در اختیار داشتن این عدد خیلی مهم است، چون با داشتن آن می‌توانید پردازنده‌ی خود را در دمای مناسب نگه دارید.

برای پیکربندی برخی از دیگر ویژگی‌های کاربردی Core Temp به مسیر Options > Settings بروید. چند مورد از این تنظیمات را در ادامه می‌آوریم:

• General > Start Core Temp with Windows: با روشن کردن این گزینه بدون این که نیاز باشد تا هر دفعه برای کنترل دما برنامه را اجرا کنید، خود نرم افزار با راه‌اندازی ویندوز فعال خواهد شد. با این حال اگر فقط گاهاً به این برنامه نیاز دارید بهتر است این گزینه را خاموش کنید.
• Display > Start Core Temp minimized: اگر گزینه‌ی Start Core Temp with Windows را فعال کرده باشید، شاید بخواهید این ویژگی را هم فعال کنید تا برنامه به طور خودکار به حالت کمینه (Minimize) درآید.
• Display > Hide Taskbar Button: اگر می‌خواهید این برنامه همیشه فعال باشد، بهتر است این گزینه را فعال کنید تا فضای کمتری از نوار وظیفه‌ی شما اشغال شود.
• Notification Area > Notification Area Icons: این گزینه به شما اجازه می‌دهد تا چگونگی نمایش این برنامه در بخش نوتیفیکیشن (یا به عبارت مشهورتر System Tray) را مشخص کنید. می‌توانید تعیین کنید که فقط آیکن اپلیکیشن نمایش داده شود یا دمای پردازنده هم وجود داشته باشد. پیشنهاد می‌کنیم گزینه‌ی highest temperature را (به جای all cores که همه‌ی هسته‌ها را نشان می‌دهد) انتخاب کنید. علاوه بر این‌ها می‌توانید فونت و رنگ را هم انتخاب نمایید.

اگر آیکن برنامه فقط به صورت نوتیفیکیشن نمایش می‌یابد و می‌خواهید آن را در همه حال داشته باشید، کافی است آن را کشیده و بر روی نوار وظیفه رها کنید.

اگر خواستید دما را در ناحیه‌ی نوتیفیکیشن به نمایش درآورید، شاید بهتر باشد تا Temperature Polling Interval را از زبانه‌ی General تنظیمات نرم افزار تغییر دهید. این گزینه به طور پیشفرض ۱۰۰۰ میلی ثانیه می‌باشد، ولی اگر تغییر مکرر اعداد شما را اذیت می‌کند، می‌توانید آن را بیشتر کنید. به یاد داشته باشید که هر چه آن را بالاتر ببرید، اگر پردازنده‌ی شما داغ شده باشد، زمان بیشتری طول می‌کشد تا شما متوجه این دمای بالا بشوید.

Core Temp گزینه‌های دیگری هم دارد، مثلاً اگر به بخش Options > Overheat Protection بروید می‌توانید کامپیوتر را طوری تنظیم کنید تا با رسیدن به حداکثر دمای ایمن به شما هشدار بدهد.

کنترل پیشرفته‌ی کل سیستم: HWMonitor

دمای CPU عموماً مهم‌ترین دمایی است که باید بر آن نظارت داشته باشید. اما اگر می‌خواهید دمای کل سیستم از جمله مادربرد، CPU، گرافیک و هارد درایو را ببینید، HWMonitor در این زمینه امکانات بیشتری به شما می‌دهد.

آخرین نسخه‌ی این نرم افزار را از وبسایت رسمی آن دانلود کنید. ما پیشنهاد می‌کنیم نسخه‌ی ZIP را بگیرید چون نیازی به نصب ندارد، اما انتخاب با شماست. آن را اجرا کنید تا بتوانید جدول دماها، سرعت فن و چیزهای دیگر را ببینید.

برای فهمیدن دمای پردازنده به بخش CPU بروید -برای مثال پردازنده‌ی من که Intel Core i7 4930K است- و به لیست دماهای Core # نگاه کنید.

(به یاد داشته باشید که Core Temperature با CPU Temp که در بخش مادربرد برخی از کامپیوترها وجود دارد فرق می‌کند. مردم عموماً می‌خواهند دمای هسته را بدانند. )

راحت باشید و دمای بخش‌های دیگر سیستم را هم ببینید. امکانات دیگری در این برنامه وجود ندارد، ولی استفاده از آن به هر حال مفید است.

نکته‌ای درباره‌ی دمای پردازنده‌های AMD

نظارت بر دمای پردازنده‌های AMD مدت‌هاست که معمای علاقه‌مندان به کامپیوتر بوده است. برخلاف اکثر پردازنده‌های اینتل، دستگاه‌های AMD دو دما را نشان می‌دهند: CPU Temperature و Core Temperature.

CPU Temperature دمای واقعی به دست آمده از سنسورهای درون سوکت CPU است. در طرف دیگر Core Temperature، اصلاً یک دمای واقعی نیست. این گزینه یک اندازه‌گیری قراردادی بر حسب درجه سلسیوس است که طراحی شده تا تقلیدی از سنسور دما باشد.

بخش BIOS سیستم هم اغلب دمای CPU را نشان می‌دهد که احتمالاً با دمای برنامه‌هایی مثل Core Temp که دمای Core Temperature را نشان می‌دهد فرق می‌کند. بعضی برنامه‌ها مثل HWMonitor هر دو دما را نشان می‌دهد.

CPU Temperature در سطوح پایین دقیق‌تر است، اما در سطوح بالا چنین نیست. Core Temperature در هنگام داغ شدن پردازنده دقیق‌تر است و همین موقع است که میزان دما واقعاً اهمیت دارد. پس تقریباً در همه‌ی موارد باید به Core Temperature توجه داشته باشید. اگر سیستم شما در حالت idle است، این برنامه دماهای غیرقابل باوری (مثل ۱۵ درجه سلسیوس) نشان می‌دهد، اما هنگامی که قطعه‌ها گرم شدند، برنامه به طور دقیق‌تر و کاربردی‌تری مقادیر را نشان می‌دهد.

اگر دما را نداشتیم (یا این دما خیلی غلط به نظر می‌رسد) چه کار کنیم؟

در برخی مواقع شاید یکی از برنامه‌های بالا درست کار نکند. یا با یک برنامه‌ی کنترل دمای دیگر تطابقی نداشته باشد، یا دما خیلی پایین باشد یا اصلاً دمایی وجود نداشته باشد.

این اتفاقات به دلایل زیادی می‌افتد، اما چند کار می‌توانید بکنید:

• آیا در حال مشاهده‌ی سنسورهای صحیح هستید؟ اگر در دو برنامه تطابقی وجود ندارد، احتمالاً -و به خصوص در دستگاه‌های AMD- یک برنامه در حال گزارش Core Temperature و دیگری در حال گزارش از CPU Temperature است. مطمئن شوید که سنسورهای یکسان را در نظر گرفته باشید. همان طور که بالاتر گفتیم، شما باید Core Temperature را با هم مقایسه کنید.
• حتماً برنامه‌های خود را به‌روز رسانی کنید. برای مثال اگر از نسخه‌ی قدیمی Core Temp استفاده می‌کنید، شاید از پردازنده‌ی شما پشتیبانی نکند، یا نتواند دمای دقیقی به دست آورد (اصلاً اگر بتواند دمایی به دست آورد). آخرین نسخه را دانلود کنید تا ببینید مشکل برطرف می‌شود یا نه. اگر پردازنده‌ی شما خیلی جدید است هم شاید بهتر باشد کمی صبر کنید و منتظر یک به‌روز رسانی جدید باشید.
• سن کامپیوتر شما چقدر است؟ اگر بیش از چند سال است، احتمالاً توسط برنامه‌هایی مثل Core Temp پشتیبانی نمی‌شود.

ما می‌توانیم یک کتاب در مورد کنترل دمای CPU بنویسیم، ولی تا همین جای کار برای کسب اطلاعات عمومی از وضعیت حرارتی CPU کافی است.

کنترل دما مفید، و چیزی است که همه باید گاهاً آن را بررسی کنند. اما اگر کامپیوترتان مرتباً داغ می‌کند، احتمالاً یک دلیل مهم‌تر وجود دارد که باید آن را پیدا کنید. Task Manager را باز کرده و ببینید کدام پردازش بیشترین استفاده را از CPU دارد، آن را متوقف کنید (یا ببینید که چرا چنین مصرفی بالایی دارد). مطمئن شوید که دریچه‌های تهویه‌ی سیستم، خصوصاً اگر یک لپتاپ دارید مسدود نشده باشد. دریچه‌ها را تمیز کنید و نگذارید گرد و خاک آن جا جمع شود. هر چه یک کامپیوتر قدیمی‌تر و کثیف‌تر شود، فن آن سخت‌تر کار خواهد کرد تا دمای سیستم را تعدیل کند.

به همین راحتی با استفاده از نرم افزار و البته نظارت دقیق می توان عملکرد گرمایی CPU را تحت نظر داشت و جلوی سوختن ناگهانی آن را گرفت. در صورتی که با چنین مشکلی تا کنون روبرو بوده اید می توانید از این فرصت استفاده کنید و تجربه خود را در اختیار کاربران گویا آی تی قرار دهید. علاوه بر این می توانید برای افزایش امنیت لپ تاپ های دوستانتان، این مطلب را برای آنان ارسال کنید یا اینکه در شبکه های اجتماعی آن را نشر دهید.

منبع: howtogeek