کاربران منشأ اختلال اینترنت را شناسایی می کنند
زمانی که محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بر صندلی ریاست این وزارتخانه نشست، وعده داد با تشکیل یک تیم ویژه به معضل همیشگی کیفیت و قیمت اینترنت کشور پایان دهد. حالا که سه سال از آن وعده گذشته است وزیر اعلام می‌کند که در این چند سال با کمک معاونان خود در وزارت ارتباطات توانسته تا حدودی عقب‌ماندگی کشور در بخش توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور را جبران کند.
در این راستا بعد از اما و اگرهای فراوان قیمت اینترنت کشور برای کاربران نهایی براساس گفته مسئولان وزارت ارتباطات از ابتدای مرداد ماه با اجرای مصوبه 237 بین 16 تا 30 درصد و برای برخی نهاد‌ها مانند دانشگاه‌ها تا 60 درصد با کاهش روبه رو شده است. اما محمود واعظی در اکثر گفت‌وگوهای خود تأکید می‌کند که کاهش قیمت باید همپای افزایش کیفیت رخ دهد. بنابراین این وزارتخانه در یک نشست خبری (روز یکشنبه) از سامانه اندازه‌گیری و پایش شاخص‌های کیفی شبکه ارتباطات زیرساخت رونمایی کرد.
سامانه‌ای که این اجازه را به اپراتورهای ارتباطی کشور و همچنین کاربران نهایی می‌دهد تا به صورت آنلاین وضعیت شبکه شرکت زیرساخت را بررسی کنند و از ضعف‌ها و اختلال‌های روی این شبکه نیز باخبر شوند. به باور وزیر ارتباطات و دو معاونش در شرکت ارتباطات زیرساخت و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری) بزرگترین حسن این سامانه شفاف‌سازی است که در نهایت باعث بهبود کیفیت ارتباطات در کشور می‌شود. همچنین به باور آنها از این پس با این سامانه دیگر اپراتورهای ارتباطی نمی‌توانند مشکل اختلال در شبکه ارتباطی کشور را تنها به گردن شرکت ارتباطات زیرساخت بیندازند، چرا که این سامانه سرمنشأ اصلی اختلال‌های اینترنت کشور را نشان خواهد داد.
ارزیابی آنلاین شبکه زیرساخت
راه‌اندازی سامانه اندازه‌گیری و پایش شاخص‌های کیفی شبکه ارتباطات زیرساخت آن هم در شرایطی که تا پیش از این شرکت ارتباطات زیرساخت حاضر به ارائه کوچک‌ترین اطلاعاتی از وضعیت شبکه خود نبود، می‌تواند بزرگترین دستاورد محمود واعظی در دوران مدیریتش در وزارت ارتباطات باشد. هرچند هنوز این سامانه در ابتدای کار است و در حال حاضر تنها وضعیت شبکه ارتباطات زیرساخت در داخل کشور را نشان می‌دهد. در این سامانه سه شاخص مهم کیفیت اینترنت یعنی وضعیت تأخیر در ارسال و دریافت بسته‌ها (Latency)، بسته‌های گم شده (Packet Lost) و میزان اختلاف در زمان رسیدن بسته‌ها به مقصد (Jiter) با عدد و در یک داشبورد مجزا به نمایش درآمده است. این اطلاعات با رنگ‌های سبز، زرد و قرمز که به ترتیب نمایانگر وضعیت مطلوب، دارای مشکل و اختلال شدید است به نمایش درآمده است.
البته در حال حاضر این سامانه یک مشکل اساسی امنیتی هم دارد و آن نداشتن گواهینامه SSL است. تا جایی که وقتی از طریق سایت شرکت ارتباطات زیرساخت (www.tic.ir) و انتخاب بخش «شاخص‌های کیفی شبکه» در این سایت به سامانه https: //stats.tic.ir/ راهنمایی شوید، مرورگر شما یک پیغام امنیتی می‌دهد که تنها با حذف https اول آدرس اینترنتی می‌توانید اطلاعات این سامانه اندازه‌گیری کیفیت شبکه زیرساخت را ببینید.
محمد جواد آذری جهرمی، مدیرعامل شرکت زیرساخت در پاسخ به سؤال روزنامه ایران در خصوص این مشکل امنیتی سامانه اعلام می‌کند: «این خطا شاید به مرورگر مورد استفاده کاربران بازگردد اما بزودی زیرساخت این مشکل امنیتی روی سامانه ارزیابی کیفی شبکه ارتباطات کشور را حل خواهد کرد.»
او همچنین در پاسخ به سؤال دیگر «ایران» در خصوص اینکه اطلاعات روی سامانه اندازه‌گیری و پایش شاخص‌های کیفی شبکه ارتباطات زیرساخت چگونه استخراج می‌شود نیز می‌گوید: «تجهیزاتی به نام اندازه‌گیر یا سنجه وجود دارد که این تجهیزات روی روترها در نقطه انتهای دسترسی شبکه زیرساخت در شهرستان‌ها قرار می‌گیرد. این تجهیزات هم پاسخ‌دهنده هستند و هم سؤال‌کننده و یک شبکه عنکبوتی را بین خود تشکیل می‌دهند که مدام در حال سؤال و پاسخ براساس فرمولی مشخص هستند. براساس این فرمول اعداد تأخیر ارسال یا دریافت یک بسته مورد ارزیابی استخراج و در نهایت روی این سامانه به نمایش گذاشته می‌شود.»
او تأکید می‌کند که این سامانه براساس مصوبه 222 رگولاتوری طراحی و رونمایی شده تا وضعیت شبکه ارتباطی کشور به صورت شفاف در اختیار همه سرویس‌دهندگان ارتباطی و همچنین کاربران قرار گیرد و در نهایت سرمنشأ اصلی اختلال در شبکه اینترنت کشور نیز مشخص شود. براساس اظهارات وی این سامانه پایانی بر داستان تکراری ادعای برخی سرویس‌دهندگان اینترنتی است که همیشه منبع اختلال‌های اینترنتی کشور را شبکه ارتباطات زیرساخت معرفی می‌کنند.
مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام می‌کند که با ملزم شدن سرویس‌دهندگان اینترنت به راه‌اندازی سامانه‌ای همانند زیرساخت بزودی یک شبکه یکپارچه هوشمند از وضعیت ارتباطی کشور بر بستر شبکه ملی اطلاعات قابل مشاهده خواهد بود. همچنین جهرمی اعلام می‌کند تا یک ماه دیگر سامانه اندازه‌گیری کیفیت شبکه ارتباطات زیرساخت در نقاط بین‌المللی نیز راه‌اندازی خواهد شد.
از رجیسترینگ تا فیلترینگ هوشمند
در حاشیه مراسم رونمایی از سامانه اندازه‌گیری و پایش شاخص‌های کیفی شبکه ارتباطات زیرساخت وزیر ارتباطات و معاونان وی پاسخگوی سؤال خبرنگاران بودند. محمود واعظی، در پاسخ به سؤالی در خصوص تعیین تکلیف نهایی تعرفه تلفن ثابت گفت: از ظهر روز یکشنبه (10مرداد) کارگروه تنظیم بازار دولت با افزایش نرخ تلفن ثابت موافقت کرده است. بنابراین مصوبه تغییر نرخ تلفن ثابت با موافقت دولت، ١٠ روز پیش به شرکت مخابرات ایران ابلاغ شده و از اول مردادماه هم لازم الاجراست. او همچنین در پاسخ به سؤالی در خصوص وضعیت طرح ترابردپذیری نیز اعلام کرد: فاز آزمایشی این طرح حدود ۳ هفته پیش آغاز شده و امکان دارد بعد از رفع اشکالات در فاز پایلوت، این طرح به صورت گسترده در هفته دولت وارد فاز نهایی شود.
همچنین در همین زمینه علی‌اصغر عمیدیان، رئیس رگولاتوری نیز گفت: از زمان اجرای طرح پایلوت ترابردپذیری ۶ هزار و ۵۷۲ درخواست برای جابه‌جایی ثبت شده که از این میزان هزار و ۳۹۷ مشترک موفق به جابه‌جایی و انتقال در شبکه اپراتور دیگر شده‌اند. وی با اعلام پیچیده بودن اجرای طرح ترابردپذیری ابراز امیدواری کرد که با رفع مشکلات، این طرح به صورت نهایی در هفته دولت به اجرا گذاشته شود.
محمود واعظی، وزیر ارتباطات در ادامه پاسخگویی به سؤال‌های خبرنگاران در خصوص وضعیت طرح رجیسترینگ گوشی همراه نیز به حساسیت وزارت ارتباطات در خصوص اجرای بدون مشکل این طرح اشاره کرد و گفت: براساس برنامه به ما تکلیف شده که ظرف دو ماه این طرح را اجرا کنیم.
در حال حاضر 4 نهاد یعنی ستاد مبارزه با قاچاق کالا، وزارت صنعت، وزارت ارتباطات و گمرک در این طرح درگیر هستند. ترجیح ما این بود با توجه به تجربیات بد اجرای طرح رجیسترینگ در دولت‌های گذشته، مسئولیت اجرای مجدد این طرح را نهاد دیگری برعهده بگیرد، چرا که نمی‌خواهیم برای سومین بار اجرای بد رجیسترینگ به پای وزارت ارتباطات نوشته شود. او با اعلام اینکه وی برای اجرای مجدد این طرح دو شرط اساسی داشته است، افزود: نخستین شرط برای اجرای مجدد این طرح توسط وزارت ارتباطات این بود که مردم را ناراضی نکنیم. اما دومین شرط من در این خصوص این است که تمامی گوشی‌هایی که تاکنون و قبل از اجرای این طرح در کشور وجود دارند مشمول رجیسترینگ قرار نگیرند و بعد از اجرای طرح گوشی‌های وارداتی مشمول رجیسترینگ باشند تا در نهایت بازار با بهم‌ریختگی همراه نشود.
واعظی در ادامه با بیان اینکه اجرای دقیق رجیسترینگ نیاز به وقت و کار بیشتری دارد، تأکید کرد: نمی‌توانم هیچ تاریخ دقیقی برای اجرای این طرح اعلام کنم. همچنین در ادامه پرسش و پاسخ خبرنگاران، محمد جواد آذری جهرمی در خصوص آخرین وضعیت اجرای فیلترینگ هوشمند نیز گفت: هم‌اکنون در فاز دوم اجرای این طرح هستیم. پیش از این قرار بود تا اردیبهشت ماه فیلترینگ هوشمند به بهره‌برداری کامل برسد اما به دلیل تغییرات به وجود آمده در سیاستگذاری این طرح، این زمان با تأخیر همراه شد. در نهایت طبق زمانبندی فعلی، تا پایان آذرماه این سیستم به صورت کامل اجرایی می‌شود. در پایان این جلسه وزیر ارتباطات اعلام کرد: فاز اول شبکه ملی اطلاعات در هفته دولت به صورت رسمی رونمایی خواهد شد.