کتاب‌های الکترونیکی جای کتاب‌های کاغذی را نمی‌گیرند
هر چند که بازار کتاب الکترونیکی با سرعت بالایی گسترش می‌یابد اما انگار هنوز بنا ندارد کتاب کاغذی را جا بگذارد؛ چرا که آمارها حتی در محبوب‌ترین جای جهان برای کتاب‌های الکترونیکی نشان می‌دهد که این سبقت هنوز رخ نداده است و کسب‌وکارهایی در ایران همانند فیدیبو نیز حتی رشد خود را در گرو وجود کتاب چاپی می‌دانند.
نه فقط در ایران که حتی سال‌هاست در جهان معنا و مفهوم کتاب‌خوانی شکل دیگری به خود گرفته است، کتابفروشی‌هایی که صف‌های طویل‌شان برای خرید آثاری چون «هری‌پاتر» خبرساز می‌شد حالا جای خود را به بیزنس‌های مشهور دنیا همچون آمازون داده‌اند.
بر اساس داده‌های Statista’s Advertising و Media Outlook، نفوذ کتاب‌های الکترونیکی در میان مردم جهان، نسبت به کتاب‌های چاپی با اختلاف زیادی فاصله گرفته است اما برای مثال، در ایالات متحده امریکا به عنوان سرزمینی که کتاب‌های الکترونیکی بسیار محبوب هستند، تخمین زده شده که ۲۳ درصد مردم سال گذشته کتاب الکترونیکی و ۴۵ درصد از آنها کتاب چاپی خریده‌اند و این نشان می‌دهد که کتاب‌های الکترونیکی هنوز به معنای پایان کتاب‌های چاپی نیستند، بلکه به عنوان یک محصول مکمل به نفع صنعت نشر در صحنه حضور دارند.
این درحالی است که حتی برخی استارت‌آپ‌های ایرانی حوزه کتاب نیز با باوری مشابه و در جهت کمک به کتاب‌های چاپی فعالیت می‌کنند، کما اینکه مدیر روابط عمومی فیدیبو معتقد است که بازار کتاب فیزیکی آن‌قدر بزرگ است که قائل به نادیده گرفتن یا حذف و انکار آن نیستند و تلاش می‌کنند که بازار آن رشد پیدا کند. مهدی محبعلی می‌گوید: «استراتژی و سیاست ما در فیدیبو بر این است که حتما باید بازار کتاب فیزیکی وجود داشته باشد تا ما بتوانیم رشد کنیم یعنی ما اساسا به دنبال این نیستیم که کتاب کاغذی را نادیده بگیریم یا کتاب الکترونیکی را بر آن ارجح بدانیم. به هر حال کتاب در مفهوم پایه‌ای خود یک محصول فیزیکی بوده و قرن‌هاست که مردم با کاغذ و قلم در ارتباطند، در نتیجه ما اگر تلاش بر حذف آن کنیم، راه به بی‌راهه رفته است.»
با این حال، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دوازدهم سال ۹۸ از روند رو به رشد جریان مطالعه کتاب‌های الکترونیکی خبر داد و گفته بود که «۱۹.۲ درصد کل پاسخگویان در یک بررسی، اعلام کرده‌اند که کتاب الکترونیکی می‌خوانند و در بین افرادی که اهل مطالعه بودند هم بیش از ۴۲.۴ درصد اعلام کردند که این کتاب‌ها را می‌خوانند.»
البته حالا مطالعه کتاب‌های الکترونیکی در حالی در ایران رونق گرفته‌اند که حدود یک سال است نرم‌افزار کیندل، زبان فارسی را از میان زبان‌های خود حذف کرده است و چندی پیش حتی کارزاری برای بازگشت فارسی به این برنامه به راه افتاد.
اما چندسالی است که استارت‌آپ‌هایی فعالیت‌شان را در زمینه کتاب الکترونیکی آغاز کرده‌اند که علاوه‌بر باز کردن جای خود در میان ایرانیان، به جای نمونه‌های خارجی، یافته‌های قابل توجهی را نیز برای ارائه دارند.
مهدی محبعلی، مدیر روابط عمومی فیدیبو در گفت‌وگو با پیوست با ارائه توضیحی درباره اضافه شدن نسخه الکترونیکی کتاب‌های محمود دولت‌آبادی، نویسنده آثاری چون «کلیدر» و «جای خالی سلوچ» به این مارکت گفت: «فیدیبو به عنوان یکی از بازیگران اصلی بازار کتاب الکترونیکی و کتاب صوتی فضای متفاوتی را نسبت به بقیه کسب‌وکارهای این اکوسیستم دارد و وجه فرهنگی آن بسیار پررنگ است. همان‌طور که استارت‌آپ‌ها می‌آیند تا مشکلی را از مردم و جامعه حل کنند، ما نیز تلاش می‌کنیم تا بتوانیم خوراک فرهنگی مورد نیاز مردم را آماده کنیم و در اختیارشان بگذاریم. نکته اصلی این‌جاست که تا حالا فقط یک یا دو کتاب از محمود دولت‌آبادی به صورت الکترونیکی در اختیار مخاطبان قرار گرفته بود که فیدیبو و سایر پلتفرم‌ها هم آن را ارائه می‌دادند.»
او در عین حال افزود: «اما با توجه به جایگاه ایشان، به عنوان بزرگ‌ترین نویسنده حال حاضر ادبیات فارسی و نیاز جامعه به این آثار ارزشمند و علاقه ایشان، فیدیبو وارد مذاکره شد و توانست نظر مثبت ایشان را جلب کند و حالا همه کتاب‌های آقای دولت‌آبادی به‌صورت صوتی فقط در فیدیبو قابل دسترس است و این افتخاری است برای فیدیبو که توانسته آثار ایشان را به صورت کاملا دیجیتال در اختیار مخاطبان قرار دهد.»
مدیر روابط عمومی فیدیبو که معتقد است ادبیات داستانی حوزه بسیار مورد اقبال جامعه است و هر کشوری به ادبیات داستانی خود می‌بالد، می‌گوید: «درست است که ادبیات ما در ادوار گذشته در قالب منظوم همانند «شاهنامه»، «لیلی و مجنون»، «مرزبان‌نامه» و … بوده و در قالب نثر هم همچنان ادبیات داستانی بسیار مقتدر و قوی داشته‌ایم و در ادبیات معاصر هم گنجینه‌های بسیار ارزشمندی داریم که صرفا به صورت فیزیکی موجود بوده و من فکر می‌کنم اینکه فیدیبو توانسته با شریان اصلی ادبیات و فرهنگ ارتباط برقرار کند، نشان‌دهنده پویایی اکوسیستم استارت‌آپی ایران است و نشان می‌دهد که صرفا لازم نیست شما یک بنگاه فرهنگی باشید تا بتوانید خیلی موفق عمل کنید، موفق عمل کردن در قالب فعالیتی است که کسب و کار شما، به‌عنوان بخشی از اکوسیستم استارت‌آپی کشور در مسیر پویایی، توسعه و هم‌گام با تکنولوژی و فناوری روز حرکت کند؛ آن‌چه اکوسیستم استارت‌آپی ما به‌خوبی آن را در تمام حوزه‌ها انجام داده.»
محبعلی با اشاره به اینکه حالا تمام کتاب‌های محمود دولت‌آبادی که در نشرهای مختلف منتشر شده در فیدیبو موجود است، خبر داد که «به زودی همه کتاب‌های‌شان در قالب کتاب صوتی با استفاده از بهترین خوانش‌گران کتاب ایران منتشر می‌شود.»
او در عین حال بیان کرد: «اگر کسب‌وکارها صرفا بخواهند پلتفرمی که به مشتری معرفی می‌کنند را به عنوان یک فضای تجاری در نظر بگیرند شکست می‌خورند. ما در کار فرهنگی جایگاه و ارزش نویسنده‌های‌مان را به خوبی درک می‌کنیم و فراتر یا جلوتر از آنها حرکت نمی‌کنیم و امیدواریم رونق بازار کتاب باعث بشود به لحاظ اقتصادی هم برای ناشر تاثیرگذار باشد و اتفاق خوبی بیفتد.»
به گفته روابط عمومی فیدیبو، در هفته گذشته که کتاب‌های محمود دولت‌آبادی به این مارکت اضافه شده، همه آنها جزء پرفروش‌ها بودند.
محبعلی همچنین معتقد است که این نشان می‌دهد نسل جدید هم ادبیات خوب را می‌شناسد و تشخیص می‌دهد اتهامی که به برخی از کاربران ایرانی می‌زنند که بازار کتاب به خاطر کتاب‌های زرد یا کمک آموزشی است با آمار ما بی پایه است و اتفاقا ادبیات داستانی بیشترین حجم توجه را داشته است.
اینها البته درحالی است که به باور مجموعه فیدیبو، کتاب در مفهوم پایه‌ای خود یک محصول فیزیکی بوده و قرن‌هاست که مردم با کاغذ و قلم در ارتباطند، در نتیجه اگر تلاش بر حذف آن کنند، راه به بی‌راهه رفته است. و آنها تلاش می‌کنند تا بازار کتاب‌های فیزیکی را رونق بدهند و با همکاری با ناشران سعی در معرفی کتاب‌ها دارند. و در عین حال، کتاب الکترونیکی و صوتی محصول تازه‌ای است که برخی از مخاطبان از آن استفاده می‌کنند.