یک بام و دو هوای آقای فیلترینگ! فیلتر فیسبوک آری اما فیلتر اینستاگرام خیر!

چند صباحی است که بحث فیلتر بودن یا نبودن برخی شبکه های اجتماعی بحث داغ مخافل شده است و بعضا این موضوع به یک اهرم سیاسی تبدیل شده است؛ در ادامه به بررسی روند فیلترینگ در دو شبکه اجتماعی هم خانواده یعنی اینستاگرام و فیسبوک در ایران می پردازیم؛ با ما همراه باشید.

گویا آی تی – با نگاهی به روند ورود شبکه های اجتماعی به جغرافیای مجازی کشور در می یابیم که فیسبوک جزو پیشگامان پرطرفدار این عرصه در ایران محسوب می شود که به دلایل مختلف اعم از افزایش تعداد نرم افزارهای پیام رسان و شبکه های اجتماعی سهل الوصول تر دیگر مثل اینستاگرام، کمی از تب و تاب استفاده از فیسبوک کاسته شده است اما یک نکته در این بین وجود دارد و آن اینکه در طول یک دهه گذشته فیسبوک همواره جزو شبکه های اجتماعی ممنوعه به حساب می آمده است اما شبکه اجتماعی مشابه یعنی اینستاگرام هرگز در کشور فیلتر نشد.
نکته جالب تر آنکه در سال ۲۰۱۲، فیسبوک با مبلغ گزاف ۱ میلیارد دلار اینستاگرام را می خرد و به فعالیت خود نیز ادامه می دهد اما باز هم شاهد فیلتر شبکه اجتماعی فیسبوک و عدم فیلتر شبکه اجتماعی اینستاگرام هستیم.

وجه اشتراک فیسبوک و اینستاگرام
با توجه به ماهیت هر دو شبکه اجتماعی، قطعاً تشابهاتی هم بین این دو وجود خواهد داشت که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.
ماهیت شبکه اجتماعی بر مبنای ارتباط فرد با افراد پیرامون خود فارغ از بسیاری محدودیت های جامعه واقعی مثل موقعیت جغرافیایی،زبان،رنگ پوست، نژاد، جنسیت و … بنا شده است که افراد در این شبکه ها با به اشتراک گذاشتن برخی لحظات در زندگی خود با دیگران و گرفتن بازخورد و صحبت در مورد آن موضوعات خاص، با دوستان مجازی خود اوقات می گذرانند. در هر دو شبکه اجتماعی فیسبوک و اینستاگرام شاهد هستیم که کاربران می توانند عکس، بیوگرافی، ویدئو، متن و … به اشتراک بگذارند و دیگران نیز قادرند در مورد این موارد نظر مثبت یا منفی دهند.

حال سوالی که به ذهن خطور می کند این است که چرا با وجود کاربرد یکسان این دو شبکه اجتماعی در کشور ما، یکی مثل فیسبوک به فیلتر ابد محکوم شده و دیگری از بدو ورودش به گوشی های ایرانی ها بدون کوچکترین مشکلی به فعالیت خود ادامه می دهد.
موضوع مهمتر اینکه با وجود فعالیت بدون محدودیت اینستاگرام در کشور، شاهد بروز ناهنجاری حادی در کشور نبوده ایم پس چرا پدرخوانده اینستاگرام یعنی فیسبوک از فعالیت آزاد محروم شده است و افراد برای استفاده از فیسبوک مسنجر مجبور به اجرای انواع فیلترشکن و پروکسی هستند؟ اگر فیسبوک بد است پس سایر شبکه های اجتماعی مشابه از جمله اینستاگرام نیز بد تلقی می شوند و باید فیلتر شوند اما اگر اینستاگرام خوب است و فعالیتش مشکلی ندارد، پس سایر شبکه های اجتماعی مشابه از جمله فیسبوک نیز باید اینگونه تلقی شوند و بدون محدودیت در دسترس قرار داشته باشند.

تفاوت فیسبوک و اینستاگرام

اینستاگرام یک اپلیکیشن است که تمرکز خود را بیشتر بر روی انتشار و اشتراک عکس قرار داده است اما فیسبوک یک شبکه اجتماعی بزرگ است که تنها یکی از امکانات آن اشتراک عکس می باشد و از امکانات مختلفی بهره می برد.

دلایل فیلترینگ فیسبوک
برخی دلایل برای فیلتر کردن فیسبوک مطرح است که شاید نیاز به بازنگری داشته باشند. مخالفان فیسبوک در ایران معتقدند این شبکه اجتماعی به نشر اکاذیب و فعالیت سازمان یافته معاندان کشور و رواج بی اخلاقی و از هم گسیختگی خانوادگی و تهاجم فرهنگی و … در کشور کمک می کند و آن را یکی از عوامل سازماندهی فتنه ۸۸ می نامند. حال اینکه با نگاهی به اکانت های مختلف اینستاگرام در می یابیم که تک تک دلایلی که ذکر شد به صورت بالفطره امکان حضور در اینستاگرام را نیز دارند؛ کما اینکه بسیاری از آن موارد نیز در حال حاضر در اینستاگرام وجود دارد پس علت این یک بام و دو هوا چه می تواند باشد؟

مخالفین چه می گویند
روح‌الله مؤمن نسب کارشناس فضای مجازی و از فعالان شبکه‌های اجتماعی در خصوص رفع و یا عدم رفع فیلترینگ فیس بوک و توئیتر گفت: تصمیم‌گیری در رابطه با رفع فیلتر فیسبوک بر اساس قانون در چارچوب اختیارات کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است اما از نظر فنی و قانونی رفع فیلتر این دو شبکه به دلایل مختلفی کاملاً منتفی است.
این فعال شبکه‌های اجتماعی ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی آمریکایی اطلاعات کاربران را برای سرویس اطلاعاتی غرب جمع‌آوری و پالایش می‌کنند که اسناد فوق سری منتشرشده توسط اسنودن نیز این امر بدیهی را ثابت می‌کند. در نتیجه از آنجا که حفاظت از جان و مال و نوامیس مردم از تکالیف قطعی حکومت است، رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی آمریکایی که به قوانین جمهوری اسلامی ایران توجه و تعهدی ندارند، نشدنی است و از طرفی هم به هیچ عنوان امکان ندارد جلو سرقت اطلاعات کاربران توسط این شبکه‌های اجتماعی را گرفت و در نتیجه تنها راه ممکن برای جلوگیری از دسترسی سرویس های جاسوسی فیسبوک و توئیتر، فیلتر کردن دامنه اصلی آن‌هاست.

مومن نسب افزود: رفع فیلتر این شبکه‌های اجتماعی بندهای متعددی از اصل سوم قانون اساسی مربوط به وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران را نقض می‌کند و بدون تردید رئیس‌جمهور محترم به جهت اینکه در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران به خداوند قادر متعال سوگند یادکرده‌ است که پاسدار قانون اساسی کشور باشد، با رفع فیلتر فیسبوک مخالف است.
وی در همین زمینه گفت: از آنجا که ۶ نفر از اعضاء کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، نمایندگان دولت هستند و بقیه نیز اعضاء دستگاه‌های حاکمیتی دیگر، همان‌گونه که به فیلتر شدن فیسبوک و توئیتر رأی داده‌اند، طبیعتاً با رفع فیلتر آن‌ها نیز مخالف خواهند بود و در نتیجه رفع فیلتر این دو سایت صهیونیستی-آمریکایی در ایران غیرممکن است.
عده ای نیز با استناد به صحبت های سال گذشته رجولین آسانژ، بنیان‌گذار ” ویکی‌لیکس” که در گفت‌وگویی با نشریه‌ روسی ” راشیا تودی ” ، شبکه‌ اجتماعی فیس ‌بوک را مخوف‌ ترین شبکه‌ جاسوسی که تا به‌ حال ساخته شده است نامید، این شبکه اجتماعی را محکوم به فیلتر شدن می کنند.
عده ای دیگر نیز معتقدند گردانندگان این شبکه اجتماعی دل در گروه گروه های فراماسونری دارند و تمامی لوگوهای این شرکت را منتسب به گروه های شیطان پرستی می دانند که در صحت این ادعا نیز جای بسی تامل وجود دارد.

این اظهارات در حالی مطرح می شود که دولت یازدهم در ابتدای در دست گرفتن سکان هدایت کشور، مخالفت خود را با فیلترینگ هر گونه شبکه اجتماعی به طور علنی بیان کرد و اینکه فیسبوک یک شبکه اجتماعی صهیونیستی – امریکایی تلقی می شود اما زیر شاخه آن یعنی اینستاگرام اینگونه تلقی نمی شود نیز جای بسی تامل دارد.

قضاوت در مورد درستی یا نادرستی شبکه های اجتماعی را به کاربران می سپاریم.