چرا تولید محتوای بومی برای کودکان در فضای مجازی جدی گرفته نمی‌شود
نبود محتوای خوب داخلی برای کودکان در فضای مجازی یک دغدغه جدی محسوب می‌شود و در نظرسنجی که وزیر ارتباطات در توئیتر انجام داد نیز نشان می‌دهد در کشور کودکان از محتواهای خارجی بیشتر از محتواهای بومی استفاده می‌کنند. اما چرا خانواده‌ها و کودکان استفاده از محتواهای خارجی را به بومی ترجیح می‌دهند؟ مشکلات پیش روی تولیدکنندگان محتوای کودک چیست و برای برون رفت از این اوضاع و ترغیب خانواده‌ها به استفاده از محتوای بومی کودک چه باید کرد؟ روزنامه ایران، به سراغ فعالان و کارشناسان حوزه تولید محتوای کودک در فضای مجازی رفت و نظر آنان را در این باره جویا شد.
ایجاد اکوسیستم با سرمایه‌گذاری اپراتورها
«تولید محتوای جذاب برای کودکان بسیار پرهزینه است و به سرمایه‌گذار نیاز دارد از سوی دیگر محتوای مخصوص کودکان باید دارای داستان، طراحی و شخصیت‌های جذابی باشد تا کودک را جذب کرده و با خود مأنوس کند.»
محسن مروجی مدیرعامل یکی از شرکت‌های تولید محتوای کودک با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: در حال حاضر در تمام دنیا سری‌هایی از انیمیشن‌ها، بازی‌ها و سریال و فیلم‌های سینمایی مخصوص کودکان ساخته می‌شود. به عبارتی ابتدا محصول و محتوای باکیفیت و جذابی ساخته و وقتی کودک با آن مأنوس شد سری‌های جدید آنها نیز طراحی و ساخته می‌شود. البته این نوع فعالیت‌ها تنها به ساخت فیلم و محتوا ختم نمی‌شود، بلکه آنها به‌سمت تولید کالا با شخصیت‌های آن فیلم نیز می‌روند، چرا که محصولات جنبی شخصیت و فیلم را به ذهن کودک متبادر می‌کند بنابراین عملاً کودک با تمام مجموعه محصولاتی که تولید می‌شود به‌سمت محتوای خارجی تولید شده روی می‌آورد.
این فعال حوزه تولید محتوای کودک معتقد است شرکت‌ها، اپراتورها و مجموعه‌های بزرگی مانند اپل، گوگل و... که روزی تنها در زمینه دیوایس‌ها سرمایه‌گذاری می‌کردند به سرمایه‌گذاری در زمینه تولید محتوا روی آورده‌اند، چرا که آنها به این نتیجه رسیده‌اند که تولید محتوا دارای درآمد بسیار بالاتری نسبت به فروش دستگاه‌ها یا دیتای اینترنتی خام است. مروجی با اشاره به اینکه در کشور ما تنها چند شرکت کوچک خصوصی و حمایتی در زمینه تولید محتوا ورود کرده‌اند، گفت: این شرکت‌های کوچک توان مالی بالا و دید تجاری ندارند به همین دلیل با فعالیت در ابعاد بسیار کوچک اکوسیستمی در زمینه تولید محتوای کودک به وجود نمی‌آید. وی افزود: اپراتورهای کشور هنوز در حال خام فروشی اینترنت و دیتا هستند و در نهایت بر سر ارائه بسته‌های اینترنتی ارزانتر رقابت می‌کنند. این درحالی است که اپراتورهای کشور و ارائه‌دهندگان اینترنت ما نیز باید به سمت تولید محتوا بروند و در زمینه تولید محتوای کودک سرمایه‌گذاری کنند.
پالایش و نظارت به جای فیلتر
ابوالفضل محمودی دیگر فعال حوزه تولید محتوای کودک نیز معتقد است صیانت از فضای مجازی کودک در اکثر کشورهای دنیا دارای اهمیت بالایی است به همین دلیل روی تولید محتوای بومی و جلوگیری از مخاطرات در فضای مجازی کار می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه کودکان با بیان اینکه فرصت استفاده از فضای مجازی بیشتر از مخاطرات آن است و فیلتر و محدود کردن کودکان راه حل مناسبی نیست به «ایران» گفت: در اروپا برای جلوگیری از مخاطرات کودکان در فضای مجازی به آموزش و فرهنگسازی روی آورده‌اند و اولیا و مربیان را با مخاطرات فضای مجازی آشنا می‌کنند، ما نیز باید به‌صورت جدی به این دو مقوله ورود کنیم. محمودی با اشاره به قانونگذاری می‌گوید: موضوع مهم دیگری که در اکثر کشورها به آن اهمیت ویژه قائل شده‌اند بحث تعریف مقررات و نظارت بر محتوای تولید شده مخصوص کودکان است به همین دلیل اگر کسی اصول را زیرپا بگذارد با جریمه‌های سنگینی روبه‌رو خواهد شد. وی با بیان اینکه تولید محتوا در حوزه کودک نیاز به مشارکت وسیع نهادها با استفاده از توان بخش خصوصی دارد، گفت: البته باید در این راستا یکسری زیرساخت و پلتفرم‌هایی با تعداد کاربران بالا را در اختیار تولیدکنندگان محتواهای داخلی قرار دهند بخصوص پلتفرم توزیع محتوا چون متأسفانه هیچگونه پلتفرمی در این زمینه وجود ندارد. از سوی دیگر باید تعرفه ترجیحی برای توزیع محتواهای کودک دراختیار تولیدکنندگان محتوای کودک قرار دهند دقیقاً همان کاری که در خصوص استفاده محتوای داخلی در استفاده از دیتای اینترنتی انجام دادند باید در حوزه کودک نیز چنین اقدامی صورت بگیرد.
محمودی گفت: موضوع مهم دیگر این است که باید اپراتورها در زمینه تولید محتوا ورود کنند، چرا که واقعاً سودده است. سرمایه‌گذاری اپراتورها این زمینه را ایجاد می‌کند تا محتوای با کیفیت برای کودکان طراحی و تولید شود البته در این زمینه می‌توان از محتواهای خوب خارجی نیز الگوبرداری کرد، چرا که قرار نیست ما نیز در این مسیر چرخ را از ابتدا اختراع کنیم. این فعال تولید محتوای کودک در ادامه خواستار ایجاد سازمان مشخص برای تولید محتوای کودک در کشور شد و گفت: در عموم کشورها نهادی به‌نام C0P Child Onile Poretection وجود دارد. این در حالی است که در کشور ما سازمان‌های مختلفی وجود دارد که همه به‌صورت جزیره‌ای فعالیت می‌کنند و هیچ اتفاق نظری نیز بین آنها وهیچ نقشه جامعی برای صیانت از کودک و حمایت از فعالان تولید محتوای کودک وجود ندارد.
تولید محتوای جذاب با داستان‌های غنی
عماد رحمانی، بازیساز نیز معتقد است محتواهای تولید شده در کشورهای خارجی متناسب با سن و دارای کیفیت بالایی است از این‌رو کودکان محتواهای خارجی را به بومی ترجیح می‌دهند.
رحمانی گفت: از آنجایی تولید محتوا برای کودک هزینه بر است از این‌رو تولیدکنندگان به طراحی و ساخت آثار ساده روی می‌آورند که برای کودکان نسل کنونی جذابیت ندارد. کودک امروزی برخلاف نسل قدیمی با وجود محتواهای جذاب با یک انیمیشن، بازی و ویدئو ساده راضی نمی‌شود. این فعال گیم در ادامه افزود: باید کودکان را با محصولات قوی آن هم با قصه‌های غنی ایرانی تغذیه کرد، چرا که دیگر زمان تهیه تولید محتوا برای کودکان با کمترین هزینه و بسیار ساده گذشته است و با داستان‌های ضعیف نمی‌توان کودکان را جذب کرد.
وی با بیان اینکه ما خود تجربه تولید بازی موزیکالی با قصه غنی از داستان‌های ایرانی داریم که بسیار هم پرفروش بود به «ایران» گفت: تولید محتوا باید مناسب سن کودک باشد و با سرمایه‌گذاری و تبلیغات بالا تولید شود. باید با تولید محتوای مناسب مخاطبان را با خود همراه کنیم. کودکان نیاز به یک اکوسیستم و محیط و محتوای پالایش شده دارند. باید مسئولان بدانند با ایجاد محدودیت و فیلترینگ نمی‌توان مانع از دسترسی کودکان به محتوا و فضای مجازی شد.
عباس منصورنژاد کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه تولید محتوای خارجی در تمام حوزه‌ها بخصوص حوزه کودک انیمیشن، بازی بسیار بالا است، گفت: از آنجایی که محتواهای آنها دارای کیفیت بالا است بنابراین کودکان ما نیز از آنها استقبال می‌کنند. این کارشناس فضای مجازی با اشاره به اینکه محتواهای متنی خوبی در حوزه کودک در کشور تولید می‌شود، افزود: ولی از آنجایی که کودک بیشتر بصری است به همین دلیل خانواده‌ها نیز به سمت استفاده از محتواهای انیمیشن و ویدئو و بازی‌های جذاب که براحتی هم در فضای مجازی در دسترس است برای کودکان خود می‌روند.
منصورنژاد معتقد است چرخه تولید و توزیع محتواهای خارجی بخصوص درامریکا بسیار گسترده است و همین گستردگی موجب شده است محتواهای تولید آنها در دسترس عموم مردم جهان قرار بگیرند و برای آنها سوددهی داشته باشد. به هرحال با تمامی موارد یاد شده باید گفت وزارت ارتباطات با تدوین سند حمایت و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان به‌دنبال اجرای طرح اینترنت کودک است. خسرو سلجوقی مجری این سند درباره طرح اینترنت کودکان در گفت‌و‌گو با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: طرحی با عنوان سما(سالم، مناسب و ایمن) چند وقتی است که راه‌اندازی و در دسترس قرار دارد و والدین می‌توانند از مزایای این طرح برای کودکان و نوجوانان خود بهره‌مند شوند. سلجوقی با بیان اینکه در طرح سما تلاش شده تا روی محتوا تمرکز شود و اطلاعاتی مناسب سن آنها در دسترس کودکان قرار گیرد، افزود: متأسفانه درحالی‌که این طرح مدتی است توسط بخش خصوصی اجرایی شده، اما در حال حاضر میزان استفاده از آن در حدود صفر است و عدم اطلاع‌رسانی مناسب از سوی صداو‌سیما برای معرفی این طرح و درخواست هزینه، از مهم‌ترین دلایل استقبال اندک از آن است.
سلجوقی افزود: هدف طرح اینترنت کودک رده‌بندی سنی برای محتوای فضای مجازی است و درتلاش هستیم تا آن را به‌گونه‌ای توسعه دهیم که کودکان و نوجوانان با توجه به رده سنی به اطلاعات مناسب خود دسترسی داشته باشند.