قرارداد بدون QRکد مشترک تاکسیرانی با شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی
تاکسیرانی به وعده‌های دور خود عمل کرد اما نه آنچنان که انتظار می‌رفت. تاکسیرانی بالاخره پلتفرم یک قرارداد را برای شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی ارسال کرده که در این قرارداد خبری از QRکد مشترکی که وعده آن را داده بود نیست. همین مساله سرآغاز جدالی جدید خواهد شد. جدال بر سر راننده‌ها و به همین دلیل برخی از این شرکت‌ها برای حل این مساله گرد هم آمدند تا خودشان بار مسئولیت شهرداری را به دوش بکشند. با گذشت بیش از دو سال از شروع ماجرای پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی در تهران، همچنان این مساله با ابهامات بسیاری روبه‌روست و فون‌پی به عنوان تنها شرکتی که در یک سال گذشته توانسته در این حوزه فعالیت کند در این مدت اخیر مورد عتاب بسیاری از هم‌سنگرانش قرار گرفته است. در میانه این جدال‌های تاکسیرانی و شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی یک عضو جدید هم متولد شده است. اینها بخشی از مسائل پیش روی این شرکت‌ها در روزهای اخیر است. از سوی دیگر شهرداری مشهد نیز اقدام به برگزاری یک مزایده برای راه‌اندازی کیف پول الکترونیکی شهری کرده است تا پروژه‌ای که هنوز نتوانسته در تهران موفق شود را در مشهد بیازماید. ما چالش‌های شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی پس از فراخوان عمومی تاکسیرانی در تهران و مشهد را مورد بررسی قرار دادیم، اگر می‌خواهید در این‌باره بیشتر بدانید، گزارش‌ها و گفت‌وگوهای ما را بخوانید:
اواسط شهریورماه بود که بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت شورای شهر تهران، در توییتر خود از فراخوان عمومی سازمان تاکسیرانی برای اعلام شرایط اشخاص حقوقی، موسسات و مجموعه‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی خبر داد. طی اطلاعیه‌ای که در سایت سازمان تاکسیرانی درباره این خبر منتشر شد آمده بود که متقاضیان باید پیشنهاد رسمی خود را از طریق دبیرخانه سازمان تاکسیرانی ارائه دهند و در فرم پیشنهادی خود مشخصات کامل شخصیت حقوقی شامل مشخصات شرکتی و مشخصات صاحبان امضا، معرفی سامانه پیشنهادی، امکانات و ویژگی‌های آن و سوابق فعالیت‌های مرتبط شرکت با موضوع درخواست را اعلام کنند و سازمان تاکسیرانی به بررسی پیشنهادها می‌پردازد و در نهایت بر اساس معیارهای اعلام‌شده تاییدیه‌های لازم را صادر می‌کند. پس از آن کسب‌وکارها ملزم به سپردن تضامین لازم هستند و می‌توانند برای یک دوره یک‌ماهه به صورت پایلوت فعالیت خود را در محدوده مشخص‌شده از سوی سازمان تاکسیرانی آغاز کنند. بر اساس اعلام سازمان تاکسیرانی، بعد از اتمام دوره یک‌ماهه آنها می‌توانند محدوده فعالیتی خود را توسعه دهند.
قراردادی یک‌طرفه برای همه
ایمان محمدی، مدیرعامل اپلیکیشن «رسید»، در گفت‌وگو با پیوست در توضیح این خبر می‌گوید: «با پیگیری‌های انجام‌شده از سوی بهاره آروین، در نهایت حل مساله پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی به این نقطه رسید که تاکسیرانی قراردادی را تنظیم و از همه شرکت‌های این حوزه برای پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی دعوت کند. این مساله در قالب یک لینک برای ما ارسال شد که در واقع در سایت تاکسیرانی منتشر شده بود. پس از آن اعلام کردند هر کس تمایل دارد مدارک شرکتش را بیاورد تا از سمت تاکسیرانی بررسی شود. یک پیش‌نویس قرارداد برای شرکت‌ها ارسال شده بود که قراردادی یک‌طرفه بود اما ما آن را امضا کردیم و در حال حاضر باید ضمانت‌نامه‌ای بدهیم و پس از آن می‌توانیم به مدت یک ماه در یک محدوده کوچک به عنوان پایلوت و سپس در تمام محدوده‌های شهری فعالیت کنیم.»
او در ادامه درباره روند امضای این قرارداد می‌گوید: «فرایند امضای قرارداد با تاکسیرانی به سرعت انجام شد و در مدت یک هفته ما قرارداد را تکمیل و امضا کردیم و برای تاکسیرانی فرستادیم و آنها هم امضا کردند و از ما ضمانت‌نامه خواستند. در حال حاضر فرایندهای قراردادی به صورت معمول در حال پیش رفتن است.»
حرف‌هایی که باد هوا شدند
اسفندماه سال گذشته علیرضا قنادان، رئیس سازمان تاکسیرانی، در یک گروه استارت‌آپی اعلام کرده بود باید یک قالب پلتفرم باز برای این مساله تعریف شود؛ یعنی روی یک پلتفرم باز پذیرنده که راننده تاکسی باشد شناسایی شود و اپ‌های مختلف از طریق این پلتفرم قابلیت پرداخت به راننده را داشته باشند. به گفته او اگر تمام شرکت‌ها در بازار رقابت روی جذب پذیرنده (راننده) حضور پیدا کنند، به این معنی است که ۱۰ جور بارکد روی ماشین وجود داشته باشد و در این صورت اولاً هر روز در خطوط تاکسی جنگ و جدال گروه‌های نصب بارکد درخواهد گرفت. ثانیاً اعتماد راننده به این سیستم که به هزار مکافات به دست آمده از بین می‌رود و ثالثاً نمای ظاهری تاکسی بسیار زشت و غیرقابل تحمل می‌شود.
حالا به نظر می‌رسد پس از گذشت نزدیک به دو سال کار شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی و تاکسیرانی به فرجام رسیده اما به گفته مدیرعامل اپلیکیشن رسید هیچ کدام از کارهایی که قرار بوده در این بازه زمانی از سوی تاکسسیرانی انجام شود انجام نشده است. محمدی بر این باور است که با توجه به شرایط فعلی، تمام شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی برای نصب برچسب‌هایشان به سمت تاکسی‌ها می‌روند و با هم درگیر می‌شوند. شرکت‌ها درگیر جنگ بازاریابی در تاکسی‌ها می‌شوند و این باعث آشفتگی فضای کسب‌وکار خواهد شد. بر همین اساس شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی می‌خواهند خودشان برای رفع این مشکل اقدام کنند. محمدی در این‌باره می‌گوید: «ما یک صحبت ضمنی برای گرد هم آمدن شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی انجام دادیم که در این جلسه همه توافق کنیم یک QRکد واحد ساخته و همه بر اساس آن فعالیت کنیم تا از درگیری شرکت‌ها با هم جلوگیری شود و جنگ شرکت‌ها برای جذب کاربر باشد نه راننده تاکسی. در حال حاضر مذاکره با شرکت‌ها در این زمینه آغاز شده و برخی از شرکت‌ها نیز اعلام آمادگی کرده‌اند.» به گفته او در واقع این کاری بود که شهرداری می‌خواست انجام دهد و حالا آنها در حال انجام آن هستند.
هم‌نوایی شرکت‌ها برای انجام مسئولیت‌های تاکسیرانی
پیش از این شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی شهر تهران شامل رسید، پرداختم، فون‌پی، کیف‌پی و ez pay تفاهم‌نامه را امضا کرده بودند که بر اساس آن تا زمان راه‌اندازی پلتفرم باز از سوی تاکسیرانی از بستر این تفاهم‌نامه استفاده کنند. بر اساس این تفاهم‌نامه قرار بود همه شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی از یک QR کد مشترک برای پرداخت استفاده کنند. این تفاهم‌نامه به سازمان تاکسیرانی ارائه شده بود اما تاکسیرانی اجازه اجرایی شدن آن را به شرکت‌ها نداد و در نهایت به مرحله فعلی رسید. حالا بار دیگر این شرکت‌ها می‌خواهند دور هم جمع شوند و تفاهم جدیدی را برای شروع کار خود رقم بزنند.
محمدی اعلام می‌کند در حال حاضر رسید، توسن، فون‌پی و آپ برای استفاده از QRکد مشترک اعلام آمادگی کرده‌اند و در ادامه می‌گوید: «اما نشاندن تمام این شرکت‌ها دور یک میز کار سختی است و کاری است که شهرداری باید انجام دهد. همه شرکت‌ها می‌دانند که نبود یک QRکد مشترک اشتباه و آسیب‌زننده است و موافقت آنها برای استفاده از یک QRکد مشترک هم بر همین مبناست.»
او بر این باور است که تاکسیرانی می‌تواند از شبکه‌ای که دارد و شرکت‌های تابعه‌اش برای توزیع و نصب این QRکد استفاده کند اما این مساله هنوز از سوی شرکت‌ها به تاکسیرانی اعلام نشده است. مدیرعامل رسید تاکید می‌کند: «بهترین کار این است که تاکسیرانی جلسه‌ای بگذارد و با همه شرکت‌ها وارد مذاکره شود اما چنین کاری تاکنون انجام نشده است. تاکسیرانی برای برگزاری چنین جلسه‌ای اعلام آمادگی کرده اما هنوز جلسه‌ای برگزار نشده است.»
ابراهیم سوادی‌نژاد، مدیرعامل فون‌پی، نیز در این رابطه به پیوست می‌گوید: «نظر ما هم بر این است که اگر تاکسیرانی قبول کند، QRکد یکسانی برای همه در نظر گرفته شود. زیرا موضوعی که در حال حاضر به وجود آمده این است که رقبا روی بارکدهای یکدیگر کار می‌کنند و دیده شده که بارکدهای یکدیگر را می‌کَنند و بارکد خودشان را نصب می‌کنند.» او در ادامه اعلام می‌کند که این اتفاق برای خود آنها افتاده و در این‌باره می‌گوید: «مجموعه‌های جدیدی که وارد این حوزه شدند کارت‌های ما را کندند و کارت‌های خودشان را گذاشتند. ما این مساله را به تاکسیرانی هم اعلام کردیم.»
مدیرعامل فون‌پی بر این باور است که آنها برای پکیج‌هایشان هزینه می‌کنند و به همین دلیل این هزینه پکیج در رقابت قرار گرفته و به گفته او این رقابت، رقابت درستی محسوب نمی‌شود. پیشنهاد فون‌پی این است که مجموعه‌ها در کنار یکدیگر قرار بگیرند و بارکد مشترکی تولید شود و از همان هم برای همه استفاده شود. سوادی‌نژاد در این رابطه می‌گوید: «این کاری است که تاکسیرانی باید تقبل کند. زیرا اگر مجموعه جدیدی وارد این حوزه شود، بحث انحصار از سوی مجموعه‌هایی که بارکد را تولید کرده‌اند پیش می‌آید و بر همین اساس هم راهکار درست این است که خود تاکسیرانی این موضوع را تقبل کند.»
پیشنهاد فون‌پی هنوز به تاکسیرانی اعلام نشده و آنها همچنان در حال مذاکره با دیگر شرکت‌ها در این زمینه هستند. سوادی‌نژاد در این‌باره می‌گوید: «ما می‌خواهیم با مجموعه‌هایی که می‌خواهند به این حوزه وارد شوند به راه‌حلی برسیم تا در جنگ رقابتی شرکت‌ها به سمت از بین بردن بارکدهای یکدیگر نروند و رقابتی که شکل می‌گیرد رقابت سالمی باشد. این رقابت با شکل‌گیری یک بارکد مشترک از سوی تاکسیرانی سالم خواهد شد و این بهترین حالت است.»
به گفته او اگر مجموعه‌ها بخواهند اقدام به تولید بارکد مشترک کنند، نقطه کوری وجود خواهد داشت و ادامه می‌دهد: «به عنوان مثال در حال حاضر پنج مجموعه با هم بارکد مشترکی تولید می‌کنند و مجموعه ششم اگر بخواهد وارد این حوزه شود مشخص نیست با چه کسی باید وارد مذاکره شود و آیا باید از سمت ما وارد این حوزه شود؟ آیا باید برای این کار هزینه‌ای پرداخت کند؟ همین سوالات بی‌پاسخ موجب دوگانگی می‌شود. اما اگر یک متولی وجود داشته باشد این مسائل مطرح نمی‌شود.»
تولد در میان جدال‌های خانوادگی
تومن عضو جدید خانوده شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی است که در میانه جدال‌های این شرکت‌ها و تاکسیرانی متولد شد و حالا بارکدهایش را روی شیشه برخی تاکسی‌ها نصب کرده و فعالیت می‌کند. رویایی که برخی از شرکت‌ها برای تحقق آن بیش از دو سال است منتظر نشسته‌اند.
این محصول از ششم مرداد به بازار آمده و بهراد غلامی، مدیر بازاریابی این اپلیکیشن، در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «در تهران فون‌پی حدود ۱۰ ماه است که انحصار داشته و بر همین اساس هم فضای رقابتی وجود نداشته و فون‌پی به تنهایی کار کرده است. ما از زمان شروع کار سعی کردیم با تاکسیرانی در تعامل باشیم و با آنها جلسات منظمی برگزار کردیم اما احساس ما این بود که در یک فضای تعلیق هستیم و در حال حاضر با وجود ابلاغی که شده و قرار است بر اساس آن فضای رقابتی به وجود آید، در عمل می‌بینیم این کار سخت است و در حد تئوری باقی مانده است.» او در پاسخ به این سوال که آیا تومن هم می‌خواهد با دیگر شرکت‌ها برای ساختن یک QRکد مشترک همراه شود به پیوست می‌گوید: «این بحث کلان‌تر از آن است که من در این لایه سازمانی بتوانم درباره آن حرف بزنم. بستگی به استراتژی شرکت‌ها و توان عملیاتی آنها دارد و نمی‌توان به طور مطلق درباره خوب یا بد بودن QR مشترک حرف زد. خوبی‌ها و بدی‌های خودش را دارد. مثبت بودن یا نبودن آن بستگی به توافق میان شرکت‌ها دارد. یکی از مزیت‌های این مساله از دید یک مخاطب بیرونی، رقابتی‌تر شدن فضا و راحتی بیشتر برای مشتریان است که با نصب یک اپلیکیشن می‌توانند پرداخت خود را انجام دهند و بدی آن این است که شرکت‌هایی را که کاربر کمتری دارند از بازی حذف می‌کند.» او تاکید می‌کند این تصمیمی است که هیات مدیره باید درباره آن نظر دهد و هنوز به طور جدی صحبتی در این‌باره با ما نشده است.
نیمه دیگر تومن، در هاله‌ای از ابهام
غلامی درباره چگونگی شکل‌گیری «تومن» و سرمایه‌گذاران آن می‌گوید: «شرکتی با نام QB ثبت شده که تاکنون دو محصول ارائه داده؛ یکی از آن محصولات تومن است که در مرحله اولیه با سرمایه شخصی راه افتاده. محصول دیگر این شرکت هنوز وارد بازار نشده و به همین دلیل اطلاعاتی درباره آن داده نمی‌شود.» غلامی بر این باور است که آنها تاکنون به دلیل چالش‌هایشان با تاکسیرانی نتوانسته‌اند به طور متمرکز در یک خط خاص کار کنند و در این‌باره می‌گوید: «با این حال به این دلیل که ما روی هدف‌هایمان پافشاری کردیم در برخی خطوط ثبت‌نام داشتیم.» او از اعلام اعداد ثبت‌نامی‌ها خودداری می‌کند و در ادامه می‌گوید: «هر چه از ششم مرداد به زمان حال نزدیک‌تر شدیم میزان تمرکز ما بالاتر رفته است. پیش از این به محل پمپ‌های گاز می‌رفتیم و در آنجا تاکسی‌ها را ثبت‌نام می‌کردیم. به همین دلیل هم نمی‌دانستیم این تاکسی متعلق به کدام خط است. در حال حاضر ما با تمرکز بیشتری روی پایانه‌های ونک و آزادی کار می‌کنیم. در پایانه آزادی به تازگی وارد شده‌ایم و در تعامل با تاکسیرانی در این زمینه به چالش‌هایی برخورده‌ایم. تاکسیرانی به صورت رسمی موضع مخالف علیه ما نگرفته اما در مسیر انجام عملیات کارها یا پیشرفت نمی‌کند یا این پیشرفت به کندی صورت می‌پذیرد و من فکر می‌کنم تاکسیرانی باید در جریان این مساله باشد.»
به نظر می‌رسد این بار تاکسیرانی تلاش کرده گامی در جهت نزدیک شدن به شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی بردارد. اما همچنان فاصله زیادی با آنچه نیاز آنهاست دارد و این شرکت‌ها در اقدامی خودجوش در تلاش‌اند تا خودشان در راستای رفع کاستی‌های تاکسیرانی گام بردارند. گام‌هایی که همچنان پس از دو سال لرزان است و مشخص نیست در نهایت چقدر می‌تواند آنها را به سرمنزل مقصود نزدیک کند. در این بین، شرکت‌های جدیدی هم متولد شده‌اند که جایگاه‌شان در میانه این بازی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. آنچه مشخص است این مساله است که هنوز هم سرنوشت پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی آنچنان که باید مشخص نیست و ابهامات باقی مانده است. اگر شرکت‌ها نتوانند بر سر یک QRکد مشترک به نتیجه برسند، باید منتظر جدال‌های جدید بر سر این موضوع ماند و تاکسیرانی به عنوان نهاد ناظر در این ماجرا تاکنون واکنشی در این‌باره از خود نشان نداده است. انتظار همچنان همراه و هم‌قدم شرکت‌های پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی مانده و چشم دوخته‌اند به آینده‌ای که می‌خواهند روزی از آنِ آنها باشد.