طوفان«برگزیت» به استارتاپ ها رسید
هرچند برگزیت (طرح خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) تاکنون موافقان و مخالفانی داشته ولی حالا به نظر می‌رسد صدای مخالفان این رویداد، بلندتر از گذشته شده است. البته یکی از قشرهایی که هیچ گاه نسبت به جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا خوشبین نبوده و از آن دل خوشی نداشتند فعالان عرصه فناوری بویژه استارتاپ‌ها بوده‌اند. این گروه پیش از این نیز هشدار داده بودند که برگزیت تهدیدی برای قویترین قطب فناوری اروپاست چراکه جدایی از اتحادیه اروپا عملاً بریتانیا را از کانون اصلی سرمایه‌گذاری و متخصصان خبره دور می‌کند. حالا با تعویق دوباره برگزیت(31 اکتبر) و شفاف نبودن نحوه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، نگرانی‌های فعالان حوزه تکنولوژی افزایش یافته است.
یک شوک بزرگ
بخش تکنولوژی بریتانیا ارزشی 180میلیارد دلاری دارد و بیش از 1.4میلیون نفر در این بخش شاغل هستند. درواقع بخش تکنولوژی لندن همچون نگینی برای اقتصاد بریتانیا محسوب می‌شود ولی حالا به نظر می‌رسد که برگزیت این چشم‌انداز را کاملاً تغییر داده است. از زمان مطرح شدن موضوع برگزیت، میزان سرمایه‌گذاری در بخش فناوری بریتانیا روبه افول است. این درحالی است که طبق گزارش مجله خبری «زد دی نت»، میزان سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های تازه کار و شرکت های نوپا در سراسر اروپا از حدود 875 میلیون یورو در سال 2015 به بیش از 3.6میلیارد یورو در سال 2018 رسیده که نشان از رشدی چشمگیر دارد. با توجه به این موضوع، دور از ذهن نیست که نیروی کار خبره و توانمند حوزه تکنولوژی، از بریتانیا کوچ کرده و به یکی دیگر از کشورهای حوزه اتحادیه اروپا اقبال نشان دهند. این کاهش سرمایه‌گذاری گاه نیز باعث خروج کامل یک استارتاپ از بریتانیا شده که این موضوع البته در کاهش رشد تعداد استارتاپ‌ها در این کشور نیز تأثیرگذار بوده است.
همچنین به‌دنبال این مهاجرت‌ها، احتمال می‌رود بریتانیا با کمبود استعدادها در حوزه توسعه دهندگان نرم افزار مواجه شود. ازسوی دیگر اکنون یکی از هر 5 کارمند حوزه فناوری لندن از اتحادیه اروپا هستند و هرچند دولت بریتانیا عنوان کرده است که این کارمندان و خانواده‌های آنان می‌توانند در بریتانیا بمانند و همچنان از حمایت دولت برخوردار باشند ولی معلوم نیست با توجه به شرایط اقتصادی بریتانیا در آینده، آنها چه تصمیمی خواهند گرفت. به هرحال در صورت خروج این افراد از بریتانیا، مطمئناً این کشور با بحران کمبود نیروی متخصص در حوزه فناوری مواجه خواهد شد.
کاهش سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری
طبق اطلاعات شرکت RSM (یک شرکت پژوهشی بریتانیایی)، پیش از این بخش استارتاپ‌ها در بریتانیا روند رو به رشدی داشت ولی حالا معلوم نیست پس از برگزیت چه اتفاقی برای این بخش خواهد افتاد هرچند حالا هم وضعیت موجود، نشان می‌دهد این حوزه در دوران پسابرگزیت موقعیت مناسبی نخواهد داشت. طبق تحقیقات این شرکت، تعداد استارتاپ‌ها در سال 2017 در بریتانیا به 10هزار و 394عدد رسید که این رقم رشدی 60 درصدی نسبت به سال 2016 نشان می‌دهد. این روند همچنان در سال 2018 در بریتانیا صعودی البته با شیب کم، باقی ماند و این تعداد به 11هزار و 864استارتاپ رسید که البته باید گفت رشدی 14درصدی را نشان می‌دهد و این رشد اصلاً متناسب با سال 2017 نیست. ظاهراً نزدیک‌تر شدن به زمان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا ضربه‌هایی جدی به این بخش وارد کرده و مانع رشد صعودی آن شده و همین موضوع نگرانی‌ها را بیشتر کرده است.
کاهش سرمایه‌گذاری و همچنین رغبت فعالان حوزه فناوری به خروج از بریتانیا نیز رؤسای شرکت های فناوری را نگران‌تر از گذشته کرده و نتیجه نظرسنجی شرکت RSM خود مهر تأییدی بر این ادعاست. نیمی از مدیران عامل و رؤسای شرکت های فناوری حاضر در این نظرسنجی، نگران این موضوع هستند که بعد از برگزیت نتوانند نیروی خبره مورد نیاز خود را به کار بگیرند چون افرادی با مهارت‌های تکنیکی بالا احتمالاً بریتانیا را ترک خواهند کرد. سه چهارم مدیران فناوری حاضر در نظرسنجی نیز نگران این موضوع هستند که اصولاً بریتانیا برنامه خاصی برای فعالان عرصه فناوری در دوران پسابرگزیت در دست ندارد و این نگرانی‌ها همچنان روبه افزایش است. البته دولت بریتانیا بتازگی طرح ایجاد 12 مؤسسه تکنولوژی به منظور تربیت نیروی خبره در حوزه علم و فناوری را در دستور کار خود قرار داده و برخی معتقدند که این موضوع چندان نمی‌تواند کارساز باشد و بریتانیا برای مقابله با پس لرزه‌های برگزیت در حوزه فناوری، راه درازی در پیش دارد.
ضرورت شفاف سازی
یکی دیگر از مشکلات بزرگ شرکت‌های فناوری، شفاف نبودن نحوه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپاست که این موضوع سبب شده است تا شرکت‌ها و استارتاپ‌ها نتوانند تصمیم گیری‌های درستی داشته باشند. بسیاری از شرکت‌های فناوری نمی‌دانند چگونه خود را برای دوران برگزیت آماده کنند که این موضوع برای آنها نگران‌کننده است. در تحقیقی هم که توسط گروه techUK یکی دیگر از مؤسسات پژوهشی بریتانیایی انجام شده، فعالان 276 مؤسسه فناوری بریتانیایی شرکت کردند. نتیجه این نظرسنجی و تحقیق نشان می‌دهد که مدیران 70درصد این گروه‌ها و مؤسسات معتقدند خروج از اتحادیه اروپا بدون اینکه توافقنامه‌ای برای تجارت و سایر همکاری‌های تجاری با کشورهای اروپایی امضا شود مطمئناً تأثیری منفی بر صنایع مرتبط با فناوری و استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا خواهد گذاشت و تنها 5درصد از افراد حاضر در این نظرسنجی نظری جز این داشتند. مدیران شرکت های فناوری همچنین درباره رگولاتوری و قوانین تجاری، جذب سرمایه و... نیز بسیار نگران هستند و وقتی از آنها پرسیده شد چرا خود را برای برگزیت آماده نکرده‌اند گفتند پیش از این نمی‌توانستند بدرستی پیش‌بینی کنند که با چه دردسرهایی مواجه خواهند شد و البته هنوز هم چیز زیادی نمی‌دانند. این درحالی است که بسیاری از این مدیران همچنان امیدوارند اوضاع به گونه‌ای رقم بخورد که دوباره یک رفراندوم برای جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا برگزار شود و دیگر مجبور به ترک اتحادیه اروپا نباشند چرا که شرکت های فناوری پیش از این نیز تلاش فراوانی کردند تا از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا ممانعت کنند.
یکی دیگر از سؤال‌های بی‌پاسخ این است که پس از برگزیت، چه بر سر دیتا و اطلاعات کاربران بریتانیا خواهد آمد و آیا اطلاعات بین بریتانیا و اتحادیه اروپا به طور آزادانه انتقال می‌یابد؟ چه قانونگذاری‌هایی صورت خواهد گرفت؟ آیا بریتانیا همچنان مشمول قانون حفظ حریم خصوصی اتحادیه اروپا (GDPR)خواهد بود؟ همه این سؤالات بی‌جواب در کنار شفاف نبودن و همچنین به تعویق افتادن اجرای برگزیت، عزم فعالان عرصه فناوری بریتانیا را برای باقی ماندن در این کشور متزلزل‌تر می‌کند.
برگزیت، فرصتی برای کشورهای اروپایی
هرچند فعالان حوزه فناوری در بریتانیا این روزها بسیار نگران هستند درمقابل، برخی کشورهای حوزه اتحادیه اروپا برگزیت را فرصت مناسبی می‌دانند و می‌خواهند جای بریتانیا را گرفته و به قطب فناوری در اتحادیه اروپا تبدیل شوند. یکی از کشورهای داعیه دار پرچمداری حوزه تکنولوژی، فرانسه است.«امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه همه تلاش خود را به کار گرفته تا این کشور به‌عنوان هاب و قطب استارتاپ در اروپا معرفی شود. درهمین راستا چندی پیش در فرانسه Station F به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه استارتاپی جهان در پاریس رونمایی شد. این مجموعه با غول‌های فناوری جهان همچون مایکروسافت و فیس‌بوک همکاری دارد و میزبان کارآفرینان و نخبگان جهانی خواهد بود تا به سمبل کارآفرینی در اروپا تبدیل شود.
ازسوی دیگر به‌دنبال اجرای رفراندوم برگزیت در سال 2016، به کارگیری استعدادهای اروپایی‌ها در بریتانیا کمی سخت‌تر شده است و درمقابل، فرانسه برنامه ویزای چهارساله جدیدی برای فعالان برتر حوزه فناوری، زوج‌ها و فرزندان آنها دارد تا بتوانند براحتی و با بیشترین امکانات در فرانسه زندگی و کار کنند.«ناتالی نویک» یکی از خبرنگاران و پژوهشگران حوزه فناوری که در زمینه برگزیت و تأثیر آن بر بخش‌های مختلف فناوری تحقیق دارد و تاکنون مقالات متعددی نیز نوشته است دراین باره می‌گوید: هرچند بریتانیا تاکنون بهترین و راحت‌ترین اکوسیستم برای استارتاپ‌ها بویژه شرکت هایی که در ابتدای راه قرار دارند محسوب می‌شد ولی احتمالاً بعد از برگزیت، فرانسه برای این استارتاپ‌ها جذاب‌تر خواهد بود. هرچند هنوز هم بسیاری از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به دولت بریتانیا چشم دوخته‌اند تا در دوران پس از برگزیت از شرکت های فناوری حمایت ویژه کند و باز هم بتوانند بدون دغدغه در بریتانیا تلاش داشته باشند ولی احتمالاً واقعیت چیز دیگری است. وی ادامه می‌دهد: بنیانگذاران استارتاپ‌ها بسیار انعطاف پذیر و باهوش هستند و اگر در بریتانیا دری به روی آنها بسته شود می‌توانند پنجره‌ای را برای ورود به کشوری دیگر پیدا کنند که البته این مقصد می‌تواند یکی از کشورهای اروپایی باشد. طبق گزارش این خبرنگار که در مجله خبری «زد دی نت» منتشر شده است، مقصد استارتاپ‌های بریتانیا در صورت اجبار به ترک بریتانیا، می‌تواند 10 کشور اروپایی باشد. طبق این گزارش، سرمایه‌گذاران به ترتیب در فرانسه، آلمان، سوئد، اسپانیا، هلند، روسیه، فنلاند، سوئیس و ایرلند آماده هستند تا استارتاپ‌های بریتانیایی را با آغوش باز بپذیرند. البته همه چیز به این موضوع بستگی دارد که برگزیت چگونه بر فناوری بریتانیا تأثیر بگذارد.