آیا اپراتورها اینترنت کلاس‌های دانشگاهی را رایگان کرده‌اند؟
دغدغه اینترنت رایگان کلاس‌های دانشگاهی یکی از مهم‌ترین مشکلات این روزهای دانشجویان سراسر کشور است؛ دانشجویانی که علی‌رغم اطلاعیه وزارت ارتباطات گاه با کاهش حجم اینترنت خود پس از حضور در کلاس‌های آنلاین مواجه می‌شوند. به نظر می‌رسد برخی شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت این اقدام را دیر انجام داده و برخی از آنها نیز داوطلبانه و در اسرع وقت رایگان سازی کلاس‌های دانشگاهی را با ارائه لیستی شفاف برقرار کرده‌اند.
آنطور که وزارت علوم خبر می‌دهد در روزهای گذشته لیستی شامل بیش از ۷۷۰ IP جدید از کلاس‌های دانشگاهی توسط وزارت ارتباطات به شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت ابلاغ شده که به موجب آن، کلاس‌های دانشگاهی بسیاری از مراکز آموزشی کشور در زمره طرح اینترنت رایگان کلاس‌های آموزشی قرار می‌گیرند. با این وجود مشکلات محاسبه شدن اینترنت رایگان کماکان برای برخی دانشجویان برقرار است. اما ماجرا به کجا برمی‌گردد؟
با شیوع ویروس کرونا در روزهای اسفند ماه سال گذشته وضعیت تحصیلی دانشجویان سراسر کشور در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت، مشخص نبود که وضعیت کلاس‌ها چه خواهد شد و تعطیلی دانشگاه‌ها هم تا بعد از ایام عید اعلام شده بود. با تمدید این تعطیلات اما اعلام شد که کلاس‌ها بر بستر اینترنت برگزار می‌شود و با وضعیت اقتصادی پیش‌آمده برای بسیاری از مردم، هزینه اینترنت ورود به این کلاس‌ها تبدیل به یک دغدغه مهم برای قشر دانشجو شد.
در همین هنگام بود که وزارت ارتباطات و وزارت علوم اعلام کردند قصد دارند اینترنت کلاس‌های دانشگاهی را برای دانشجویان سراسر کشور رایگان کنند. برای تحقق این امر اعلام شد که وزارت ارتباطات لیستی را از وزارت علوم دریافت کرده تا بر اساس آن بتواند این اقدام را انجام دهد. لیست مذکور هر از گاهی به روز رسانی شده و به تمامی اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت ثابت و سیار ارائه می‌شود تا نسبت به رایگان ساختن IP دانشگاه‌ها، اقدام کنند. اما به نظر می‌رسد این موضوع در بسیاری از دانشگاه‌ها صورت نگرفته و دانشجویان در فضای مجازی نسبت به رایگان نشدن کلاس‌های آموزشی انتقادات زیادی دارند.
«سامان خدایاری»، کارشناس روابط عمومی دانشگاه علامه می‌گوید تحقیقات آنها از دانشجویان نشان داده که سایت‌های دانشگاهی این مجموعه آموزشی برای دانشجویان رایگان نشده و آنها روزانه اسکرین شات‌های متفاوتی را از آنان دریافت می‌کنند که نشان می‌دهد حجم اینترنت آنها در کلاس‌ها کاهش پیدا می‌کند: «هزینه اینترنت دانشجویان به خصوص برای دانشجویان شبانه که هزینه هم می‌پردازند بسیار سنگین شده و به رقم بالایی می‌رسد.»
آنطور که تحقیقات دیجیاتو هم نشان می‌دهد شکایات برخی از دانشجویان نیز نسبت به اینکه برخی کلاس‌های دانشگاهی از حجم اینترنت آنها می‌کاهد وجود دارد. دلیل این امر چیست؟
رایگان‌سازی اینترنت سایت‌های دانشگاهی و کلاس‌های آموزشی آنلاین در این وبسایت‌ها چند روزی طول کشیده تا به طور سراسری در شرکت‌های سرویس‌دهنده ارائه اینترنت نهایی شود. اگرچه در همان روزهای نخستین بازگشایی دانشگاه‌ها و درست پس از تعطیلات ایام عید بود که مبین‌نت طی خبری اعلام کرد این وعده را محقق ساخته است. این شرکت اعلام کرد اینترنت دانشگاهی تا پایان اردیبهشت ماه رایگان است و این زمان بر حسب نیاز نیز قابل تمدید خواهد بود و برای شفاف سازی بیشتر، لیستی از دانشگاه‌هایی که اینترنت سایت آنها رایگان شده را نیز در وبسایت خود منتشر ساخت که هر از گاهی آن را در کنار لیست وزارت ارتباطات به روز رسانی می‌کند. این اولین لیست شفافی است که یک شرکت ارائه دهنده اینترنت به کاربران خود ارائه داده است.
اپراتورهای موبایل نیز در همان روزهای نخستین نسبت به رایگان ساختن کلاس‌های اینترنتی دانشجویان و اساتید اقدام کردند و FCPها نیز پس از آنها یک به یک شروع به رایگان سازی این امر کردند هرچند اکثر آنها به ارائه فهرستی تدوین شده و منظم نپرداختند.
«علی اکبر صفوی»، رئیس کارگروه تخصصی آموزش‌های الکترونیکی وزارت علوم در گفتگو با دیجیاتو به شفاف سازی ارائه این لیست‌ها نه در یکی دو شرکت بلکه در تمامی شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت تاکید می‌کند. او باور دارد اگر این کار در تمام شرکت‌ها انجام شده، بهتر است که تمامی شرکت‌ها لیست دانشگاه‌ها را مشخص نمایند و ضمن اعلام این نکته که طبیعتا کسی انتظاری برای انتشار IPها ندارد تا مبادا حمله‌ای صورت نگیرد به دیجیاتو می‌گوید: «فهرست از قبل از پایان سال قبل جمع آوری و هر چند روز یکبار در اختیار نمایندگان وزارت ارتباطات قرار می‌گیرد، زیرا اطلاعات دانشگاه‌ها روزانه دریافت می شد و همچنان ادامه دارد.»
به نظر می‌رسد لیستی که تا به امروز اعلام شده مربوط به همه دانشگاه‌ها نبوده و لیستی که از بیست روز پیش تا به امروز توسط وزارت علوم به وزارت ارتباطات ارسال شده بود و به عنوان لیست تکمیلی به حساب می‌آید، تا به امروز به شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت ابلاغ نشده بود و بالاخره امروز بعد از نامه‌نگاری‌های متعدد، نزدیک به ۷۷۰ IP جدید از کلاس‌های دانشگاهی به شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت ابلاغ شده است تا به رایگان شدن کلاس‌های آنلاین آنان مبادرت ورزند.
صفوی در این باره می‌گوید برخی دانشگاه‌های بزرگ در این زمینه دیر اقدام کردند و برخی نیز IP بخش‌هایی را ارائه دادند که به کلاس آنلاین مرتبط نبوده و رد شده، اما او تاکید دارد این فهرست هر روز آپدیت می‌شود و برخی شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت نیز لیست شفافی را در سایت خود می‌گذارند که از نظر او این عمل قابل تقدیر است.
در برخی موارد علی رغم اعلام شدن IP یک دانشگاه ممکن است مشکلات فنی پیش بیاید و کلاس‌های دانشگاهی آن مرکز آموزشی مذکور رایگان محاسبه نشود، در این موارد رگولاتوری پس از دریافت گزارشات سریعا به رفع مشکل فنی اقدام می‌کند؛ در این تصویر نمونه‌ای از مشکلات فنی پیش آمده برای دانشگاه خواجه نصیر قابل مشاهده است که با مساعدت رگولاتوری حل و فصل شده است.
آموزش مجازی سبب شده همه دانشگاه از این پس به دنبال ارتقا سرعت اینترنت و زیرساخت‌های آموزش الکترونیک خود و دانشگاه باشند. البته باید قبول کرد کیفیت آموزش الکترونیکی مانند آموزش حضوری نیست؛ زیرا سرعت اینترنت، نحوه ارائه دروس و نوع تعامل بین دانشجو و استاد در این دو فضا قابل مقایسه نیست اما در هر حال با شیوع کرونا و زمان نامعلوم پایان این کابوس جدید، باید به همین روش تکیه کرده و انتظار می‌رود شفاف‌سازی در همه شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت در راستای عرضه اینترنت رایگان به دانشجویان انجام شود و رگولاتوری نیز بیش از پیش در تلاش برای تحقق این موضوع باشد.
در هر حال باید بدانیم همه ارکان دولت، وزارتخانه‌ها و مسوولان دانشگاه‌ها در تلاش هستند حرکت علمی کشور به دلیل شیوع ویروس کرونا متوقف نشود و باید هر عضوی در این راه نیز وظیفه خود را به بهترین شکل ایفا کند و وظیفه وزارت ارتباطات اینست که بر عرضه اینترنت رایگان برای دانشجویان توسط شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت و شفاف‌سازی این موضوع و البته بهبود سرعت اینترنت نظارت داشته باشد.