رویه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در صدور مجوز و ارزیابی بازیها سلیقه‌ای نیست
«صدور مجوزها» و «نحوه ارزیابی بر بازیها» از جمله موضوعاتی است که این روزها باعث نگرانی بازی‌سازان شده است. بسیاری از بازی‌سازان روندهای بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را به عنوان متولی این حوزه سخت‌گیرانه و سلیقه‌ای می‌دانند که باعث کاهش سرعت آنها در توسعه کسب‌وکارشان شده است. در مقابل این ادعا معاون نظارت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای اعلام می‌کند که بنیاد رویه سخت‌گیرانه و سلیقه‌ای در صدور مجوز یا ارزیابی بازیها ندارد و هرآنچه اعمال می‌شود براساس مصوبه‌های قانونی است.
عقیل منصوری، معاون نظارت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در خصوص روند مجوزدهی بنیاد گفت: «در ابتدا باید توضیح دهم که اساسنامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و پس از آن نظام رده‌بندی سنی بازیها توسط شورای فرهنگی عمومی کشور مصوب شده است. این نظام رده‌بندی بحث سلیقه‌ای نیست که در دوره‌های مختلف مدیریتی متفاوت باشد؛ بلکه به مثابه کتاب مقدسی است که در همه ادوار مدیریتی بنیاد مورد استناد قرار می‌گیرد.» به گفته او متناسب با اسناد بالادستی در زمان‌های مختلف دستورالعمل‌هایی برای صدور پروانه انتشار از سوی وزیر فرهنگ ارشاد به بنیاد ملی بازیها ابلاغ شده است. آنطور که او اعلام می‌کند آخرین دستورالعمل متعلق به دهم دی‌ماه ۹۸ است و پیش از آن هم دستورالعملی در سال ۹۵ ابلاغ شده است.
او در ادامه توضیح داد: « البته این دو دستورالعمل تفاوت خاصی با هم ندارند. تنها تفاوتی که این دو با هم دارند این است که سال ۹۵ به اشخاص حقیقی هم مجوز فعالیت نشر می‌دادند؛ اما در دستورالعمل سال ۹۸ تنها اشخاص حقوقی این مجوز را دریافت می‌کنند. دریافت این مجوز هم بازی‌سازان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، چون یک بار این مجوز را می‌گیرند و دیگر نیازی نیست برای تمدید آن به بنیاد مراجعه کنند.»
منصوری همچنین در مورد شورای رده‌بندی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای گفت: «در شورای رده‌بندی بازیها افراد حقوقی و حقیقی حضور دارند. در دستورالعملی که وزیر ارشاد در این مورد ابلاغ کرده، نمایندهای از بازی‌سازان در این شورا حضور ندارد و حتی در تعیین اعضای این شورا مدیرعامل بنیاد هم نقشی ندارد.» براساس توضیحات او در این شورا تنها یک نفر متخصص به انتخاب مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای باید حضور داشته باشد که بنیاد سعی کرده این فرد منتخب، متخصص در این حوزه و حامی بازی‌سازان باشد. او ادامه داد: «در جلسات با کمیسیون بازی و سرگرمی هم اعلام کردم فردی که در شورا از سمت بنیاد ملی بازیها حضور دارد، حامی بازی‌سازان است و در جلسات دغدغه بازی‌سازان را در نظر داریم و به سادگی با موضوعات برخورد نمی‌کنیم.»
منصوری در مقابل انتقاد بازی‌سازان به نبود نمایندهای از این بخش در شورای رده‌بندی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای از بررسی این درخواست خبر داد و گفت: «دوستان در کمیسیون بازی و سرگرمی درخواست داشتند که یک نفر از بازی‌سازان در جلسات شورای رده‌بندی شرکت کند که برای جلسه این هفته شورای رده‌بندی دعوتنامه رسمی به رئیس کمیسیون بازی و سرگرمی سازمان نصر ارسال کردیم تا نمایندهای از بازی‌سازان در این جلسه شرکت کند و موضوع حضور نمایندهای از بازی‌سازان را مطرح کند و شورا در این مورد تصمیم‌گیری کند.»
ارزیابی بازیها براساس قانون و اصول است
منصوری همچنین در انتقاد‌های واردشده برخی بازی‌سازان نسبت به اینکه بنیاد در زمینه ارزیابی بازیها نیز سلیقه‌ای و گاه سخت‌گیرانه رفتار می‌کند می‌گوید که در این زمینه هیچ ارزیابی خارج از اصول انجام نمی‌شود و همه‌چیز براساس روندهایی که به شکل قانون و سیاست مشخص درآمده پیگیری می‌شود.
او در این مورد گفت: «در ابتدا باید توضیح دهم که مطالعات در مورد روند ارزیابی بازیها توسط بنیاد ملی بازیها، از ابتدای ایجاد این نهاد انجام شد، ۴ مرتبه مورد بازبینی هم قرار گرفت و ۹ جلد کتاب در مورد آنها تهیه شد. حدود ۳۰ استاد دانشگاه هم روی این موضوعات کار کردند و چارچوب‌هایی را استخراج کردند. در تمام این سال‌ها بنیاد ملی براساس همین چارچوب‌ها بازیها را مورد بازبینی قرار داد و موضوع سلیقه‌ای نیست. اعضای حاضر در شورای رده‌بندی هم افراد با تجربه و باسابقه در این زمینه هستند.»
براساس گفته‌های منصوری از چارچوب‌های رده‌بندی می‌توان به این موضوع اشاره کرد که نباید بازی محتوای آسیب‌رسان داشته باشد و نباید مواردی چون مواد مخدر، مشروبات، ترس و یاس و ناامیدی و انحرافات در آنها وجود داشته باشد، در این مورد حتی متن آئین‌نامه نظام رده‌بندی بازیها به صورت شفاف روی سایت موجود است.
در حالی منصوری ارزیابی بازیها توسط بنیاد را اصولی و براساس سیاست‌های تعریف شده در این زمینه می‌داند که برخی بازیها مانند شمشیر تاریکی یا فرزندان مورتا بارها به خاطر ممیزی‌های مختلف از سمت بنیاد ملی با مشکل مواجه شده‌اند
منصوری در مورد مشکلاتی که برای بازی‌های شمشیر تاریکی در مرحله ارزیابی ایجاد شد، به پیوست گفت: «نسخه PCشمشیر تاریکی در سال ۹۵ با رویه‌های فعلی رده‌بندی و منتشر شده بود و اصلاحات هم روی آن اعمال شده بود. سازندگان می‌خواستند نسخه موبایلی بازی را عرضه کنند و به آنها اعلام کردیم که همان اصلاحاتی که در سال ۹۵ روی نسخه PCانجام دادید، روی نسخه موبایلی هم صورت گیرد.» او ادامه داد: «به نظر بنیاد، از نظر تجربه کاربری درست نیست که کاربر در پلتفرم‌های مختلف بازی را به شکل‌های مختلف ببیند. حتی این مورد را به خودشان هم ابلاغ کردیم و موضوع جدید و عجیبی نبود.»
او همچنین در مورد مشکلات اخیری که برای بازی فرزندان مورتا بیان کرد: «در مورد بازی فرزندان مورتا در ابتدا بدون دریافت پروانه انتشار، منتشر شد. سپس شاکی خصوصی از این بازی شکایت کرد. به دنبال این شکایت دستگاه قضایی از ما به عنوان کارشناس و مطلع پیگیری کرد که اگر مجوز انتشار دارد، به آنها اعلام کنیم. سازندگان بازی هم از ما خواستند که مجوز صادر کنیم. بازی مورد بررسی قرار گرفت و موارد اصلاحی هم به آنها ابلاغ شد.» او با اعلام اینکه اصلاحات مد نظر بنیاد در این بازی به کیفیت آن لطمه زده توضیح داد: « اصلاحات به صورتی انجام گرفت که از سمت کاربر جذاب نیست. ما براساس مصوبات پیشین در برابر گیمرها هم مسئولیت داریم و نباید کیفیت ساخت بازی و کیفیت ویرایش به نحوی باشد که به تجربه کاربری لطمه بزند..به دوستان هم اعلام کردیم که بازی باید با کیفیت ویرایش شود و نباید به کیفیت بصری کاربر و تجربه او صدمه‌ای وارد شود. البته شاید آنها هم دلیل خاص خود را برای چنین ویرایشی داشته باشند.»
منصوری در خصوص اینکه بازی فرزندان مورتا بازی پیکسلی است و از شخصیت‌ها چیزی مشخص نیست و چرا باید اصلاحات صورت بگیرد، بیان کرد: «این موضوع در شورای رده‌بندی هم مطرح شده و مباحث گوناگونی روی آن صورت گرفت. در ادامه اعضای فیلم و تصاویری که گیمرهای بنیاد از بازی تهیه کرده بودند را بررسی کردند و در نهایت و به اتفاق آرا نظر نهایی خود را در این باره اعلام کردند.»
او در پاسخ به این سوال که نباید پرونده شکایت از بازیها به بنیاد به عنوان متولی بازیها ارجاع داده شود، گفت: «ما نمی‌توانیم به دستگاه قضایی بگوییم که وارد پرونده بازیها نشوید چون مسئول رسیدگی ما هستیم. قوه قضاییه استقلال خود را دارد و به عنوان فرد مطلع و کارشناس از ما استعلام می‌گیرد و بنیاد هم توضیحات خود را ارائه می‌دهد.»
اما و اگرهای اجرای یک دستورالعمل
اجرای دستورالعمل‌های جدید برای صدور مجوز فعالیت نشر بازی‌های رایانه‌ای و نشر پروانه انتشار که در تدوین آن هم بازی‌سازان نقش نداشته‌اند از جمله دیگر مسائلی است که بسیاری از فعالان این حوزه نسبت به آن گلایه‌مند هستند. چندی پیش حسین مزروعی، رئیس کمیسیون بازی و سرگرمی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، در گفت‌وگو با پیوست با اعلام اینکه در تدوین این دستورالعمل بازی‌سازان و حتی نمایندهای از بازی‌سازان نقشی نداشته‌اند گفته بود که آنها از بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای خواسته‌اند تا این دستورالعمل را معلق کنند و مجددا دستورالعملی با مشارکت فعالان بازی‌ساز تدوین شود. هرچند که این پیشنهاد از سوی بنیاد ملی بازی رایانه‌ای با موافقت همراه نشده است.
معاونت نظارت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در این مورد به پیوست گفت: «نخست اینکه این دستورالعمل به من ابلاغ شده و نقشی در تهیه آن نداشتم. به این صورت که من آذرماه سال گذشته به سمت معاونت نظارت منصوب شدم و این‌گونه دستورالعمل‌ها که معمولا تدوین آن یکسال طول می‌کشد، دی‌ماه سال گذشته ابلاغ شد و حال باید اجرایی شود.» منصوری با اعلام اینکه آنها مخالفتی با اصلاح این دستورالعمل به مشارکت بازی‌سازان ندارند ادامه داد: «مخالفتی با اصلاحات در این دستورالعمل نداریم و اگر به صورت شخصی می‌دانستم قرار است چنین دستورالعملی ابلاغ شود، نامه‌ای ارسال می‌کردیم تا در ترکیب شورای رده‌بندی هم نمایندهای از بازی‌سازان حضور داشته باشد.» منصوری تاکید می‌کند که در مورد اصلاح این دستورالعمل هیچ چیز غیرممکن نیست و امکان دارد وزیر ارشاد تصمیم بگیرد که این دستورالعمل را اصلاح کند.