بروز مشکلات پستی با افزایش خریدهای اینترنتی روزهای قرنطینه
مدت‌هاست موضوع آموزش آنلاین مطرح شده، اما این کرونا بود که برای مجموعه حاکمیتی، اجباری ایجاد کرد تا به سمت راه‌اندازی آموزش مجازی برود، یکی دیگر از تغییراتی که کرونا ایجاد کرد، افزایش خریدهای اینترنتی بود. سه ضلع نیروی انسانی، زمان و فضای کافی، ارسال بسته‌های پستی را در هفته‌های گذشته با مشکل مواجه کرد، هرچند این روزها با تمهیدات صورت‌گرفته، فرآیند پستی بدون اختلال در حال انجام است.
اینها صحبت‌های مهدی مقصودی -سرپرست مرکز تجزیه و مبادلات پست کشور- است که مرکز پست چهارراه لشگر را نبض پست کشور می‌داند که اگر روال عادی باشد، متعاقبا نبض کشور هم میزان است. او درباره فعالیت پست در ماه‌های اخیر به ایسنا گفت: اگر تا پیش از این، طیف خاصی از خدمات پستی استفاده می‌کردند، در این ماه‌ها، عملا خدمات پستی به مخاطبان عام ارائه می‌شود. خریدهای پستی سبک زندگی مردم را تغییر داده و به همین دلیل لازم است که این بخش تقویت شود.
مدیرکل پست استان تهران با اشاره به اقبال به خدمات پستی در سایر کشورها بیان کرد: فارغ از استراتژی‌های سیاسی کشوری مانند امریکا، می‌توان از این کشور بهینه‌کاوی کرد، زیرا کارشناسی‌شده به سمت بسیاری از کارها پیش می‌رود. اینکه انتخابات این کشور به‌عنوان مهم‌ترین فرآیندی که تکلیف سیاست‌گذاری در کشور را مشخص می‌کند، با استفاده از ظرفیت‌های پستی انجام شود، نشان می‌دهد که باید به این بخش توجه کرد.
پست امروز شامل خدمات نیابتی و خریدهای اینترنتی می‌شود
مقصودی با بیان اینکه زمانی پست جنبه حالیه داشت، اما اکنون دو طیف دارد که شامل مرسولاتی که خدمات نیابتی را انجام می‌دهند و خریدهای اینترنتی می‌شود، گفت: خدمات پستی شامل G۲C (دولت به مشتری) و B۲C (بیزینس به مشتری) است. پست به واسطه ظرفیت و تکلیف قانونی که در قانون برنامه ششم صراحتا اشاره شده، مکلف است خدمات میان‌دستگاهی را انجام دهد. بخشی از مرسولات شامل گذرنامه، گواهی‌نامه، کارت سوخت، ابلاغیه‌های دادگستری و پرونده‌های قضایی از طریق پست جابه‌جا می‌شود. برای هر کدام از این خدمات، ساعات زیادی در سفرهای شهری نیاز است و فعالیت هر نامه‌رسان در طول روز از ۱۰۰۰ سفر غیرضروری جلوگیری می‌کند.
وی ادامه داد: بخش دیگر خدمات، خریدهای اینترنتی است. کرونا مانند کاتالیزور فرآیندها را تسریع بخشید، مردم به سمت پست اقبال ناگهانی آوردند و فرصت تقویت زیرساخت‌ها از ما گرفته شد. قبل از شیوع کرونا مردم خرید اینترنتی را یک نیاز فانتزی می‌دیدند، اما کرونا باعث شد با ایجاد یک پارادایم شیفت، سبک زندگی مردم به سمت خرید اینترنتی برود، تا جایی که خریدهای ضروری، از آب معدنی تا الکل و ماسک که امروزه بخشی از ضروریات زندگی مردم است، از طریق اینترنت انجام می‌شود و فرآیند انتقال این کالاها، عمدتا از سوی پست صورت می‌گیرد.
در طول ماه‌های گذشته، به واسطه افزایش فرآیندهای آنلاین و خریدهای اینترنتی، فعالیت شرکت پست هم چندین برابر شده است و فراهم نبودن زیرساخت‌ها، نارضایتی‌هایی هم از تاخیر در ارسال بسته‌های پستی ایجادکرده. مقصودی فرآیند پست را متشکل از سه ضلع نیرو، فضا و زمان می‌داند که اگر هر کدام از این بخش‌ها با مشکل مواجه شوند، فرآیند پستی را دچار اختلال می‌کنند.
نیروی انسانی خستگی و مریضی دارد، کما اینکه به گفته مقصودی، شرکت پست تا کنون ۱۹۰۰ نفر مبتلا به کرونا و ۲۰ فوتی داشته است. عامل موثر دیگر در فرآیند پستی، زمان است، از زمانی که بسته به باجه پستی تحویل می‌شود، تا زمانی که باید به مرکز مبادله برسد و به مقصد ارسال شود، یک زمان‌بندی دارد و مانند دوی امداد، اگر یکی از این مراحل تاخیر داشته باشد، در مراحل دیگر اثر می‌گذارد. پارامتر دیگر، فضایی است که بسته‌های پستی در زمان تجزیه و مبادله نیاز دارند. پیش از این، پایه پست بر مبنای پست‌نامه و پاکت بوده و اکنون که به سمت بسته رفته، مشکل فضا را برای این شرکت ایجاد کرده است.
راه‌اندازی یک مرکز تجزیه مبادلات برای مرسولات انبوه
سرپرست مرکز تجزیه و مبادلات پست کشور درباره چاره‌اندیشی برای مشکل فضا عنوان کرد: یکی از دلایلی که بخشی از کارها به‌صورت کیفی انجام نمی‌شود، شلوغی مرکز مبادله است، زیرا ظرفیت مرسولات از فضای موجود بیشتر بوده. به همین دلیل از حدود ۱۰ روز است که یک مرکز تجزیه مبادلات برای مرسولات انبوه در نسیم‌شهر ایجاد کردیم تا بخشی از فرآیندهای آنجا انجام شود. با راه‌اندازی این مرکز، تا حد زیادی مشکل فضا حل شده است و ما همچنین در حال تقویت ظرفیت‌های توزیع هستیم و این قول را می‌دهیم که از هفته دیگر پستی با روال عادی خواهیم داشت.
اگرچه از زمان شیوع کرونا، بسیاری از ادارات دولتی دورکار شدند و در هفته‌های گذشته هم کسب‌وکارها با تعطیلی مواجه بودند و منع عبور و مرور هم برای رعایت قرنطینه وضع شد، اما شرکت پست در این مدت تعطیلی نداشت. مقصودی در این خصوص بیان کرد: شرکت پست از زمان بحران کرونا با ظرفیت ۱۰۰درصدی و بدون وقفه کار کرده. در بخشنامه وزارت کشور، ما در گروه یک ارائه خدمات ضروری هستیم و روزهای جمعه هم کار می‌کنیم. حتی فعالیت مرکز تجزیه مبادلات شبانه‌روزی است و واحدهای توزیع هم جمعه‌ها باز هستند و تنها واحدهای قبول جمعه‌ها تعطیل هستند برای اینکه بتوانیم ورودی‌های خود را متناسب با زیرساخت کنترل کنیم.
وی با بیان اینکه شرکت ملی پست یک شرکت دووجهی است، افزود: یک وجه یک دستگاه اجرایی دولتی که مکلف به رعایت ضوابط اداری است و وجه دوم یک بنگاه کسب‌وکار که درآمدمحور است و بر مبنای درآمد خود می‌تواند هزینه کند. پست دولتی به واسطه قانون اساسنامه مکلف به پوشش سراسری و با طیف وسیعی از خدمات‌رسانی مواجه است. از سوی دیگر، بخش خصوصی بر مبنای انتفاع شکل می‌گیرد اما شرکت پست خدماتش را با نرخ دولتی انجام می‌دهد و به همین دلیل در حال حاضر ۶۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته دارد.
دلیل اقبال مردم به خدمات پستی، نرخ دولتی است
مدیرکل پست استان تهران ادامه داد: نرخ تمام‌شده خدمات پستی بیشتر از نرخ مصوبش است. برای مثال، سرویس سفارشی برای پست ضررده است اما ما مکلف به انجام این خدمات هستیم. یکی از دلایلی که مردم به ما اقبال دارند، همین نرخ دولتی است و همه جای دنیا هم نرخ دولتی که هزینه پایین‌تری دارد، با تقاضای بیشتری مواجه است. اگر پست یک روز تعطیل شود، بسیاری از کسب‌وکارهای خانگی که به پست وابسته‌اند. تعطیل می‌شوند. در بسیاری از روستاها خریدهای مردم از شهرهای بزرگ به واسطه پست انجام می‌شود و این موضوع باعث شده شکاف دیجیتالی کاهش یابد.
مقصودی با اشاره به دلایل نارضایتی کاربران از خدمات پستی بیان کرد: ارائه خدمت پستی چهار قسمت دارد، در مرحله اول مرسوله در باجه‌های قبول دریافت می‌شود، پس از آن پردازش می‌شود که شامل تجزیه، کیسه‌بندی و الصاق لیبل است، سپس رهسپاری و از طریق ریل، جاده، هوایی و بخشی هم دریایی ارسال انجام می‌شود و درنهایت فرآیند توزیع است. مشتری از پست دو انتظار دارد، اینکه مرسوله به موقع و سالم برسد. البته نگاه مشتری به کیفیت متفاوت است. کیفیت مطلوب با مرغوب متفاوت است. پست بین تکلیف برای ارائه خدمات مطلوب و انتظار مردم برای دریافت خدمات مرغوب، مانده است.
هر خدمت پستی، دو مشتری گیرنده و فرستنده دارد
مدیرکل پست استان تهران با بیان اینکه مرسولات پستی قابلیت رهگیری دارد و سرعت ارسال آن از طریق سامانه‌ای که سرعت سیر را کنترل می‌کند، قابل بررسی است، افزود: ۸۰ تا ۸۳ درصد مرسولات پستی با SLA تعیین‌شده در رگولاتوری توزیع می‌شود، تنها در چند استان به مشکل برخوردیم و به دلیل افزایش چندبرابری مرسولات و کمبود فضا برای تجزیه آنها، جریان فرآیند در پست به سمت مسدود شدن رفت. نکته دیگر اینکه از زمانی که مرسوله به پست تحویل می‌شود، دو مشتری دارد. هم فرستنده و هم گیرنده آن را پیگیری می‌کنند و یکی از دلایل افزایش نارضایتی‌ها این بوده که یک خدمت پستی به دو طرف ارائه می‌شود.
وی با اشاره به هاب‌های پستی ایجادشده در برخی استان‌ها بیان کرد: ایجاد این هاب‌ها باعث شد حدود ۱۵ درصد از ظرفیت ورودی به تهران کاسته شده و فشار روی تهران به عنوان نبض پستی کشور کنترل شود. در حوزه اصلاح فرآیند هم اقداماتی انجام شده اما کافی نبوده است. عمده‌ترین پارامتری که ممکن است فرآیند پست را دچار اختلال کند، فضا، زمان و نیروست. ما نیرو را تا جای ممکن تقویت کردیم، اما فضا و زمان ما را محدود کرد. فضا را هم با راه‌اندازی یک مرکز تجزیه مبادلات دیگر تا حدودی کنترل کردیم برای اینکه فرآیند پستی چابک‌تر پیش برود و در حال حاضر تاخیرها بسیار کم شده است و مرسوله بیشتر از دو روز در پست نمی‌ماند.
سرپرست مرکز تجزیه و مبادلات پست کشور با اشاره به تاثیر قرنطینه بر فعالیت شرکت پست بیان کرد: شیوع کرونا، محموله‌های پستی را با یک شیب افزایشی مواجه کرد که ما با شیب پیش رفتیم اما با قرنطینه هفته‌های اخیر، این شیب به صورت فزاینده رشد کرد، البته قرنطینه هم با جمعه سیاه مقارن شد و همین موضوع هم مرسولات را تا حد زیادی افزایش داد، به‌طوری که محموله ورودی ما از ظرفیت ۱۵۰ هزار در روز به طور متوسط، به ۳۰۰ تا ۳۴۰ هزار افزایش یافت و حتی به ۴۰۰ هزار محموله در روز هم رسید.
مقصودی ادامه داد: در شرایط قرنطینه که عمده فروشگاه‌ها تعطیل هستند و فروش آنلاین انجام می‌دهند، این فرآیند به یک الگوی واحد تبدیل شده است. خرید و فروش‌های مجازی اگرچه به سمت مارکت‌پلیس فروشگاه‌های آنلاین رفته، اما یک حلقه مکمل دارد که آن انتقال مرسوله فیزیکی است و به جز شرکت ملی پست، شرکت دیگری نداریم که وظیفه انتقال را با این قدرت انجام دهد. همچنین جریان جامعه روستایی به سمت خرید اینترنتی رفته و کانال اصلی ارتباط با مناطق دورافتاده هم عمدتا پست است که پیک زیادی به پست وارد کرده.
مدیرکل پست استان تهران با اشاره به رویدادهای پیش روی کریسمس و سال نوی میلادی بیان کرد: شرکت ملی پست جزئی از اتحادیه جهانی پست است و تقریبا به تمام کشورهای دنیا امکان ارسال مرسوله دارد، مگر اینکه ظرفیت پروازی اجازه ندهد. ما ژانویه و سال جدید میلادی را پیش رو داریم و مرکز مبادله ما پست با قیمت دولتی به عمده کشورها کالا ارسال می‌کند. برای ارسال کالاها هم با چند ایرلاین قرارداد بستیم و حوزه کاری ما گسترده است و خودمان را آماده کردیم.