متهم؛ اینترنت ماهواره‌ای
اینترنت ماهواره‌ای استارلینک هنوز در مرحله بتا و آزمایشی قرار‌دارد اما از حالا برای برخورد سلبی با آن خیز برداشته شده‌است.
با مصوبه مجلس در مورد افزایـش 10درصــدی حق‌السهم اپراتورها و واگذاری آن به مخابرات برای توسعه اینترنت ثابت پرسرعت به‌منظور مقابله با اینترنت ماهواره‌ای، برخی از کارشناسان نسبت به این مصوبه واکنش نشان دادند. برخی از متخصصان حوزه فناوری ارتباطات این مصوبه را راهکار مقابله با اینترنت ماهواره‌ای نمی‌دانند و می‌گویند این کار تنها باعث ایجاد فضای ضدرقابتی می‌شود. همچنین بسیاری از کارشناسان با رد رویکرد سلبی نسبت به این تکنولوژی می‌گویند که اینترنت ماهواره‌ای برای مناطق دورافتاده راه‌اندازی شده است و کنوانسیون‌های بین‌المللی، فضای فرکانسی کشورها را دارایی ملی آن کشور می‌دانند. بر این اساس، منظومه‌های ماهواره‌ای بدون توافق با کشورها نمی‌توانند به فضای فرکانسی و تلکامی کشورها ورود غیرمجاز داشته‌باشند. شورای‌عالی فضای مجازی هم چندی پیش از تشکیل کمیته‌ای برای تصویب قوانین و صدور مجوز در این رابطه خبر داده بود. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در گفت‌وگویی اعلام کرده بود برای آنکه با ورود این فناوری، حکمرانی فضای مجازی کشور خدشه‌دار نشود، باید تدابیری صورت داد.
برخورد سلبی جواب نمی‌دهد
آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل یکی از اپراتورهای مجازی موبایل کشور در گفت‌وگو با همشهری درباره تحولات اخیر پیرامون مسئله اینترنت ماهواره‌ای می‌گوید: «اگر قرار بر این است که شبکه دسترسی اینترنت ثابت پرسرعت در کشور توسعه پیدا‌کند، باید بودجه‌ای برای شکل‌گیری یک اپراتور بی‌طرف داکت درنظر گرفته شود و آن اپراتور داکت با تولی‌گری داکت‌های موجود در کشور و همچنین ایجاد داکت‌های جدید به همه بازیگران بازار موبایل، اینترنت ثابت و اف‌سی‌پی‌ها سرویس دهد. نکته مثبت این اقدام این است که از آنجا که چنین اپراتوری حاکمیتی است، تضاد منافع ایجاد نمی‌شود.» او در مورد صحبت‌هایی که تحت‌عنوان «مقابله با اینترنت ماهواره‌ای» مطرح می‌شود، می‌گوید: «اگر بخواهیم در مورد اینترنت ماهواره‌ای همان رویکرد مقابله با ویدئو، ماهواره و موارد مشابه را در پیش بگیریم، واضح است که چنین نگاهی راهگشا نخواهد بود.» به‌گفته کریم‌بیگی، علاوه بر این موضوع «مصوبه مجلس در مورد افزایش حق‌السهم اپراتورها و واگذاری منابع حاصل از آن به مخابرات، برای مقابله با اینترنت ماهواره‌ای، اقدامی ضدرقابتی محسوب می‌شود؛ چراکه مخابرات هم مانند سایر اپراتورها یک اپراتور است و از نظر موافقتنامه پروانه، قرارداد، حق‌السهم و کیفیت و کارایی در شرایطی یکسان با اپراتورهای دیگر در نسبت با حاکمیت قرار دارد. این مصوبه به این معنی است که ایرانسل و رایتل 10درصد بیشتر به خزانه واریز کنند تا این پول در اختیار رقیب آنها قرار‌بگیرد؛ یعنی اگر همراه اول هم این 10درصد را بپردازد، درواقع به سهامدار اصلی خود(مخابرات) این مبلغ را پرداخته است». امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات چندی پیش در یادداشتی در روزنامه همشهری با عنوان «دنیای تلویزیو‌ن‌سازهای بدون برنامه» در این رابطه نوشت: «فناوری‌های مختلف به سمت کاهش کنترل‌پذیری کشورها بر اینترنت پیش می‌رود. اما دیر یا زود اینترنت ماهواره‌ای عرضه خواهد‌شد. فرض کنید ۲ سال یا ۵ سال دیگر این اینترنت بیاید؛ آن وقت این پلتفرم‌سازها می‌خواهند چه کنند؟ می‌خواهند به سمت آن شلیک کنند؟ ما اما عهد کرده‌ایم تا غافلگیر شویم! بعد کمیته و قرارگاه اینترنت ماهواره‌ای ایجاد کنیم و بعد پس از ۲۰ سال بشود مثل تلویزیون‌های ماهواره‌ای که حالا ۸۵ درصد مردم مخاطبشان هستند؛ اما هنوز در تریبون‌های رسمی ممنوع است و خلاف قانون!»
دامپینگ اینترنت ماهواره‌ای
کریم‌بیگی به‌عنوان کارشناس حوزه آی‌سی‌تی در مورد مسائل مطروح درباره اینترنت ماهواره‌ای می‌گوید: «بدیهی است که طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی و در حوزه کنوانسیون‌های مخابراتی، فضای فرکانسی کشور و چنین خدمات مخابراتی باید تابعی از مقررات رگولاتوری آن کشور باشد. این موضوع از منظر تعرفه‌گذاری هم اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. صرف‌نظر از مخاطرات حریم‌خصوصی و امنیت اطلاعات بانکی افراد، فرض کنید یک کشور بخواهد اینترنت رایگان در اختیار کشوری دیگر قرار‌دهد. در این صورت باعث ورشکستگی سرمایه‌گذاران حوزه مخابراتی آن کشور می‌شود. اگر یک شرکت بدون هیچ نظارت، قانونگذاری، مجوز و ساختار تعرفه‌گذاری، اینترنت رایگان در اختیار مردم قرار‌دهد اما ملاحظات امنیت ارتباط، حریم‌خصوصی و اطلاعات بانکی را درنظر نگیرد طبعا هیچ کشوری با چنین اقدامی موافق نخواهد بود.» او همچنین به موضوعات تجاری مرتبط با اینترنت ماهواره‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید: «چنین اتفاقی باعث شکل‌گیری نوعی دامپینگ می‌شود که سرمایه‌گذاران حوزه مخابراتی آن کشور را ورشکست و حذف می‌کند و آن شرکت هم یک سال بعد اعلام می‌کند که خدمات به ازای دریافت هزینه ارائه می‌شود.»
اینترنت ماهواره‌ای در چارچوب توافق
آرش کریم‌بیگی، کارشناس حوزه آی‌سی‌تی با اشاره به اینکه اینترنت ماهواره‌ای هم نوعی سرویس مخابراتی است، می‌گوید: «هر سرویس مخابراتی باید در چارچوب حاکمیت، قلمرو و رگولاتوری آن کشور باشد. ایلان ماسک هم اعلام نکرده که در مختصات جغرافیایی یک قاره یا یک منطقه بزرگ خدمات اینترنت ماهواره‌ای را ارائه می‌دهد. در واقع او به‌صورت کشوری در حال ارائه خدمات است که به‌نظر می‌رسد با آن کشور به توافق‌هایی در حوزه رگولاتوری و تعرفه‌گذاری دست یافته‌است. از سوی دیگر، فضای فرکانسی هر کشور جزو دارایی‌های ملی آن کشور محسوب می‌شود.»
به‌گفته کریم‌بیگی «البته این موضوع به این معنی نیست که منظومه‌های ماهواره‌ای به لحاظ فنی نتوانند سرویس‌های اینترنتی خود را ارائه دهند، اما قواعدی بر آن مترتب است. به‌عبارت دیگر، حقوق فضایی و فضای فرکانسی کشورها بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی تقسیم‌بندی و تولی‌گری شده است و سازمانی به نام «اتحادیه جهانی مخابرات» تاسیس شده که زیرمجموعه سازمان ملل متحد است و قواعد مخابراتی در آن پیش‌بینی شده است.»