جالب‌ترین اکتشافات علمی ماه میلادی گذشته
دنیای اطراف ما همواره درحال تغییر و تحول است. حتی وقتی شکل و شمایل آن هم یکسان باشد، ما دائماً درحال کشف اطلاعات جدید هستیم که دانش ما از جهان اطرافمان را بیش‌تر کند. درست در لحظه‌ای هم که تئوری جدیدی شکل می‌دهیم، یک کشف دیگر نظریه جدید ما را به چالش خواهد کشید. در واقع این خاصیت علم است که همواره خود را به چالش بکشد تا نزدیک‌ترین نظریه به حقیقت را پیدا کند. پس هر روز دانشمندان به دنبال اکتشافات جدید علمی و بررسی داده‌های قبلی خود هستند. از کشف احتمال حیات ۸۳۰ میلیون ساله میکروسکوپی در کریستال نمک گرفته، تا تصویربرداری کامل از مریخ، دانشمندان در هر ابعاد و اندازه‌ای به دنبال بررسی مرزهای حقیقت هستند.
لیست کردن تمام اکتشافات علمی ماه گذشته، کاری غیرقابل انجام است. دلیل غیرممکن بودن این کار هم تلاش‌های شبانه‌روزی دانشمندان در سراسر دنیاست. ولی در این مقاله تلاش کردیم جالب‌ترین اکتشافات علمی ماه ژوئن سال ۲۰۲۲ را برای شما به طور خلاصه مرور کنیم. امیدواریم هنگامی که منتظر دستاوردهای ماه جدید هستیم، از خواندن این مقاله لذت ببرید.
چرا اورانوس و نپتون رنگ‌های متفاوتی دارند؟
وقتی حرف از غول‌های گازی می‌شود، مشتری و زحل موضوع اصلی بحث ما خواهند بود. این موضوع منطقی است؛ مشتری عظیم‌ترین سیاره منظومه ماست و سیستم طوفان پیچیده‌ای دارد. زحل هم با ظاهر زیبا و حلقه دور خود، دلرباترین سیاره منظومه شمسی به شمار می‌آید.
در کنار این غول‌های گازی، دو سیاره دیگر هم دارای حقایق جالبی هستند: اورانوس و نپتون – کوچک‌ترین و دورترین سیارات منظومه شمسی. هر دو سیاره دارای اتمسفر مشابهی هستند، عمدتاً هم از هیدروژن، هلیوم و متان تشکیل شده‌اند. درحالی که متان فقط ۲.۳٪ اتمسفر اورانوس و ۱.۵٪ اتمسفر نپتون را تشکیل می‌دهد، این متان است که رنگ آبی آن‌ها را تعیین می‌کند!
دانشمندان به تازگی متوجه آن شده‌اند که با وجود این‌که این دو سیاره بسیار شبیه به هم هستند، دلیل تفاوت رنگ آن‌ها وجود یک لایه مه در وسط اتمسفر آن‌هاست! متان داخل اتمسفر با فشرده شدن به برف یا کریستال یخ تبدیل می‌شود که نور را منحرف می‌کند.
به دلیل آن که نپتون نسبت به اورانوس اتمسفر فعال‌تری دارد، جنبش ذرات متان بیش‌تر و شانس تشکیل یک لایه برف متانی ثابت کم‌تر است. پس این لایه مه که «Aerosol-2» نام دارد، در اورانوس کلفت‌تر خواهد بود و حالت مه غلیظ‌تری به خود می‌گیرد. پس نپتون رنگ آبی روشن‌تری دارد چون مه آن کم‌تر است و اورانوس به دلیل غلظت بیش‌تر لایه Aerosol-2، رنگ آبی پررنگ‌تری دارد.
مشتری جوان سیارات دیگر را خورده است!
مشتری با جرمی حدود ۳۱۸ برابر زمین، حقیقتاً وحشتناک است. برای مقایسه، زحل خیلی از مشتری کوچک‌تر نیست و شعاعی نزیک به آن دارد، ولی جرم آن تنها ۹۵ برابر زمین است. تعجبی هم ندارد که مشتری محبوبیت بسیار زیادی بین ستاره‌شناسان مبتدی و حرفه‌ای دارد. مشتری با ده‌ها ماه و کشش گرانشی مناسبی که دارد، از زمین ما در برابر اجرام فضایی محافظت می‌کند.
اما دانشمندان به تازگی کشف کرده‌اند که با وجود آن که مشتری محافظت‌کننده اصلی سیارات منظومه شمسی است، تاریخ آن خالی از خشونت نیست! تحقیقات تازه نشان می‌دهند که احتمالاً مشتری در زمان شکل‌گیری خود با خوردن سیارات ریزتر به این بزرگی رسیده است!
این تحقیق نه تنها درمورد شکل‌گیری سیاره مشتری به ما اطلاعات خوبی داد، بلکه به کلی به ما از پیدایش سیارات گازی دورتر، ایده‌های جدیدی داد. همچنین این کشف می‌تواند به دانشمندان برای پی بردن به ساختار درونی مشتری کمک کند. چون ما می‌دانیم که مشتری تماماً از گاز نیست، و پشت لایه گازی غلیظ و پهن آن ممکن است شرایط به گونه دیگری باشد.
پس ما بسیار خوش‌شانس هستیم که کره ما دور از این غول گازی شکل گرفت، وگرنه احتمالاً قبل از این‌که فرصت به‌وجود آمدن داشته باشیم، یک میان‌وعده خوش‌مزه برای محافظ فعلی زمین می‌شدیم.
خرس‌های قطبی درحال فرگشت برای سازگاری با تغییرات اقلیمی هستند
تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین ناشی از انتشار دی‌اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر، بزرگ‌ترین نگرانی حال حاضر زمین است. ارگان‌های مختلف هم همیشه به ما درمورد آن هشدار داده‌اند، مثل هشدار سازمان ملل از گرم شدن زمین تا سال 2100. افزایش دما و ذوب شدن یخ‌ها باعث به‌‌خطر افتادن زندگی گونه‌های مختلفی در این سیاره می‌شود.
خرس‌های قطبی ساکن در قطب شمال، یکی از این گونه‌ها هستند و یخی که زمین، محیط زیست و خانه آن‌ها به حساب می‌آید درحال آب شدن است. آب شدن یخ‌های قطبی به این معنی است که این خرس‌های زیبا، مکان کم‌تری برای شکار و زندگی خواهند داشت. خرس‌های قطبی درحال حاضر به دلیل تغییرات اقلیمی که ما انسان‌ها روی زمین به‌وجود آورده‌ایم، یک گونه درحال انقراض به حساب می‌آیند.
حالا طی گزارشی که در مجله Science در ماه گذشته منتشر شد، گروهی از خرس‌های قطبی در جزیره گرینلند کشف شده‌اند که دیگر برای شکار و زندگی وابسته به یخ‌های دریا نیستند! بلکه آن‌ها با استفاده از آب‌های تازه ناشی از ذوب شدن کوه‌های یخی زندگی و شکار می‌کنند.
این اکتشاف که نمونه بارزی از فرگشت موجودات است، به ما این امید را می‌دهد که خرس‌های قطبی درحال سازگاری بیش‌تر با گرمایش زمین هستند. این یعنی در دهه‌های آینده که متاسفانه خبری از یخ‌های قطبی نخواهد بود، خرس‌های قطبی شانس بالایی برای ادامه بقای خود دارند.
رشد تاندون و بافت‌های انسانی روی اسکلت ربات
امروزه اکثر ارگان‌هایی که پیوند زده می‌شوند، از اهداکننده‌های زنده یا جای دیگری در بدن خود فرد برداشته می‌شوند. اما در آینده احتمال دارد این شرایط تغییر کند!
دانشمندان سال‌ها تلاش کرده‌اند تا بتوانند تاندون‌های آزمایشگاهی بسازند تا برای پیوند به بدن انسان مناسب باشد. هرچند آن‌ها توانسته‌اند در آزمایشگاه بافت‌هایی پرورش دهند، اما موفقیتی در پیوند آن‌ها با بدن انسان‌ها اتفاق نیفتاده بود. دانشمندان بر این باورند که بافت‌هایی که به‌طور طبیعی در بدن ما رشد می‌کنند، کشش‌ها و پیچش‌های مختلفی را متناسب با حرکت بدن ما تجربه می‌کنند که باعث انعطاف‌پذیری و افزایش کاربری آن‌ها می‌شود.
پس از آن دانشمندان پلتفرمی ساختند که حرکات طبیعی بدن انسان را تقلید کند، به این امید که سرانجام آن تولید موفقیت‌آمیز بافت‌ها و تاندون‌ها باشد. یک بیوراکتور در بالای یک اسکلت رباتیک انسان‌مانند کارگذاشته شده بود و شونه‌ها و مفاصل این ربات به گونه‌ای بود که دقیقاً موقعیت و حرکات بافت‌های بدن انسان شبیه‌سازی شود.
بعد از یک دوره ۱۴ روزه، آنالیز سلول‌ها در راکتور نشانه‌هایی از تغییرات در ژن این بافت‌ها در راستای بهبود انعطاف‌پذیری و کارایی داشت. این یعنی ما یک قدم نزدیک‌تر به ساخت تاندون‌ها و بافت‌های قابل پیوند به انسان در بدن‌های مصنوعی هستیم!
تقویت سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن سرطان
اکثر بیماری‌هایی که با آن مواجه می‌شویم، پس از یکی دو هفته خودبه‌خود یا به لطف آنتی‌بیوتیک‌ها از بین خواهند رفت. اما سرطان اینگونه نیست! شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا قطع عضو راه‌های معمول درمان تومورهای سرطانی هستند.
دانشمندان در ماه گذشته به فکر شیوه جدیدی از درمان سرطان افتادند که روی نوع خاصی از سرطان به اسم MMRd مورد آزمایش قرار گرفت. این مدل سرطان درواقع سیستم ایمنی بدن را گول می‌زند تا اهمیتی به آن ندهند. چون معمولاً وقتی سلولی دچار تغییرات گسترده می‌شود، با پاسخ ایمنی مواجه شده و از بین خواهد رفت، ولی سرطان‌های MMRd سیگنالی به سیستم ایمنی بدن ارسال می‌کنند تا از آن‌ها محافظ شود. به همین دلیل هم عمدتاً این مدل از سرطان با قطع عضو درمان می‌شود.
دانشمندان به فکر راهی برای این‌که پوشش جعلی این سلول‌های سرطانی را از بین ببرند افتادند تا سیستم ایمنی بدن آن‌ها را شناسایی و از بین ببرد. آن‌ها ۱۴ مریض با سرطان MMRd را مورد آزمایش بالینی قرار دادند و به آن‌ها یک مهارکننده وارسی ایمنی به اسم «Jemperli» دادند.
هرچند ابعاد این آزمایش بسیار کوچک بود، ولی نتیجه آن باورنکردنی بود. پس از چند مرتبه درمان، اکثر بیماران حال بهتری پیدا کرده بودند و پس از پایان کامل آزمایش، هیچ‌کدام از بیماران نشانه‌ای از سرطان نداشتند! تبعاً دیگر این بیماران نیازی به پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا جراحی هم نداشتند. حالا دانشمندان درحال تحقیق درباره این موضوع هستند که آیا برای انواع دیگر سرطان هم می‌توان از چنین درمانی استفاده کرد یا خیر.
قهوه شیرین باعث افزایش عمر می‌شود
اگر از کسانی که روزانه قهوه می‌نوشند درمورد احساس آن‌ها پس از نوشیدن قهوه بپرسید، احتمالاً به شما می‌گویند که انگار جانی تازه می‌گیرند. مطالعات جدید نشان می‌دهند که ممکن است این حرف حقیقت داشته باشد!
مطالعه‌ای تازه روی ۱۷۰.۰۰۰ داوطلب با میانگین سنی ۵۵ سال در این مورد صورت گرفت. داوطلبان در بازه‌ای ۹ ساله تحت آزمایش و ردیابی بودند و میزان و مدل مصرف قهوه روزانه خود را گزارش می‌دادند.
محققان پس از اتمام این دوره، به مطالعه نتایج و پیدا کردن ارتباط مرگ و میر آن‌ها در این زمان با میزان و مدل قهوه مصرفی پرداختند. تقریباً ۳۲۰۰ مرگ که حدود سه‌چهارم آن‌ها بر اثر سرطان یا بیماری‌های قلبی عروقی بود در زمان این آزمایش اتفاق افتاد. محققان به این نتیجه رسیدند که این مدل مرگ با نسبت بسیار بیش‌تری برای داوطلبانی که قهوه نمی‌نوشیدند اتفاق افتاده بود!
به طور کلی هر میزانی از مصرف قهوه بین ۱۶٪ تا ۲۱٪ شانس مرگ و میر را نسبت به کسانی که قهوه مصرف نکرده بودند کاهش داده بود. حالا نکته جالب‌تر و شوکه‌کننده دیگر این بود که داوطلبانی که روزانه بین ۱.۵ تا ۳.۵ فنجان قهوه با یک قاشق چای‌خوری شکر مصرف می‌کردند، ۲۹٪ تا ۳۱٪ شانس کم‌تری برای مرگ و میر در دوره آزمایش داشتند!
در کل می‌توان گفت نتیجه این تحقیق توسط محققان این بود که مصرف قهوه کم‌شیرین بین داوطلبان ارتباط مستقیمی با خطر مرگ کم‌تر داشت. طبیعتاً قهوه نمی‌تواند شما را از تصادف رانندگی نجات دهد، ولی ممکن است بتواند مرگ طبیعی را مقداری به تاخیر اندازد!
نوشته جالب‌ترین اکتشافات علمی ماه میلادی گذشته اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.