همه آنچه لازم است در مورد لباس فضانوردی بدانید

درباره لباس فضانوردی چه میدانید؟ اگر کمی تحقیق کرده باشید میدانید که لباس فضایی چیزی فراتر از یک دست لباسی است که فضانوردان به هنگام راهپیمایی فضایی برتن می‌کنند. گفتنی است در صورتی که یک لباس فضانوردی کاملا مجهز باشد در حقیقت خود یک سفینه‌ی فضانوردی تک نفره است.

گویا آی تی – در شاتل فضایی و ایستگاه فضایی بین‌المللی نام رسمی که برای لباس فضانوردی به کار برده می‌شود Extravehicular Mobility Unit یا EMU می باشد. “Extravehicular” این واژه به معنای خارج از وسیله‌ی نقلیه یا سفینه‌ی فضایی و “Mobility” نیز به معنای امکان حرکت کردن فضانورد در لباس فضانوردی است. نقش لباس فضانوردی حفاظت از فضانورد در برابر خطرات فضای خارج می‌باشد.

چرا فضانوردان به لباس فضانوردی نیاز دارند؟
لباس فضانوردی مزایای زیادی دارد و به شیوه های مختلفی به فضانوردان کمک می‌کند. فضانوردان در حال راهپیمایی فضایی با طیف گسترده ای از دماها روبرو هستند. دما در مدار زمین قادر است تا میزان منفی ۱۲۱ درجه‌ی سانتی گراد پایین بیاید. در تابش خورشید نیز قادر است به میزان ۱۲۱ درجه سانتی گراد بالا رود. فضانوردان توسط یک لباس فضانوردی، از این دماهای شدید محافظت می شوند.
همچنین هنگامی که فضانوردان در فضا هستند لباس فضانوردی اکسیژن تنفسی آنان را فراهم می‌نماید. لباس فضانوردی امکانات زیادی دارد مثلا دارای آب برای نوشیدن در هنگام راهپیمایی فضایی می باشد و همچنین در برابر ضربه‌های ناشی از ذرات کوچک غبار فضایی از فضانوردان محافظت می‌کند. امکان دارد غبار فضایی خیلی خطرناک به نظر نیاید اما هنگامی که یک ذره‌ی بسیار کوچک سریعتر از گلوله حرکت کند می‌تواند موجب آسیب رساندن به فضانوردان شود. لباس فضانوردی همچنین دارای این ویژگی است که فضانوردان را از تابش‌ها در فضا محافظت می‌کند و حتی برای حفاظت از چشم فضانوردان از نور خورشید دارای ماسک مخصوص می‌باشد.

قسمت‌های گوناگون یک لباس فضانوردی
لباس فضانوردی شامل قطعات متعددی است. این لباس بخش نیم تنه‌ی بالایی سینه‌ی فضانورد را می‌پوشاند. قطعات بازو، بازوهای دست را پوشانده و به دستکش‌ها متصل می‌گردد. کلاه EMU برای حفاظت از سر فضانورد طراحی و ساخته شده ‌است که تا حد امکان میزان دید فضانورد را برای فضانورد فراهم می‌نماید. قطعات پایین تنه‌ی لباس پاها و ساق فضانورد را می‌پوشاند. بخش های منعطف لباس از لایه‌های متعدد از مواد طراحی و ساخته شده است. لایه‌های متعدد لباس فضانوردان نیز با نگهداری و تامین اکسیژن و حفظ آن در لباس، از فضانوردان در برابر صدمات غبار فضا محافظت می نماید.
در زیر لباس فضانوردی فضانوردان یک لباس خنک کننده و تهویه‌ بر تن می کنند. داخل تکه‌های چسبان و تنگ لباس که همه بدن را به غیر از سر، دست‌‌ها و پاها را می‌پوشانند لوله‌ها جاسازی شده اند. برای خنک نگه داشتن بدن فضانورد در هنگام راهپیمایی فضایی، آب در داخل این لوله‌ها جریان پیدا می‌کند.
یک کوله‌پشتی به نام زیرسیستم نیازهای اولیه‌ی حیات در پشت لباس فضانوردی تعبیه شده است. این کوله پشتی حاوی اکسیژن است که فضانوردان در طول راهپیمایی فضایی از آن استفاده می‌کنند. دی اکسید کربن تولید شده همچنین توسط بازدم فضانوردان را از بین می‌برد. گفتنی است کوله پشتی شامل یک تانک آب نیز هست که آب سرد جریان یافته در لباس فضانوردان را در خود جای داده است. یک دستگاه به نام کمک‌های اولیه‌ی ساده شده به پشت لباس فضانوردی برای انجام فعالیت‌های خارج از سفینه یا به طور مخفف SAFER متصل شده است. SAFER چندین رانشگر جت کوچک دارد. در صورتی که یک فضانورد از ایستگاه فضایی جدا شود قادر است از SAFER استفاده کند تا با پرواز به ایستگاه برگردد.
فضانوردان چه لباس‌های فضانوردی دیگری را پوشیده‌اند؟

برای برنامه‌ی مرکوری اولین لباس فضانوردی ناسا طراحی شد. ماموریت مرکوری نخستین ماموریتی بود که ناسا فضانوردان را به فضا فرستاد. بر مبنای لباس‌های فشار که توسط خلبانان نیروی دریایی استفاده می‌شد این لباس‌های ساده طراحی و ساخته شدند. لباس‌های فضایی مرکوری فقط درون سفینه‌ی فضایی پوشیده می‌شد و در آن زمان فضانوردان راهپیمایی فضایی نداشتند.
اولین لباس فضانوردی مناسب برای راهپیمایی ناسا در طول برنامه‌ی ژمینا ساخته شد. این لباس‌ها که برای ژمینا طراحی شده بودند از لباس‌های طراحی شده برای مرکوری بسیار پیشرفته تر بودند. اما لباس‌های ژمینا بسیار ساده‌تر از لباس‌های فضانوردی امروزی بود. هیچکدام این لباس‌ها سیستم پشتیبانی از حیات نداشتند. به جای آن با طنابی به نام ناف به سیستم محافظت از حیات سفینه متصل بود.
لباس‌های فضانوردی برای ماموریت ضروری آپولو طراحی شده بود تا دارای ویژگی هایی باشد که لباس‌های فضانوردی نخستین از آن برخوردار نبودند. این لباس‌های فضانوردی می‌بایست فضانوردان را هنگام راه رفتن بر روی ماه حفاظت کنند. برخلاف لباس‌های فضانوردی دیگر لباس‌های فضانوردی آپولو دارای چکمه‌هایی بود که برای راه رفتن بر روی سطح سنگی ماه مناسب بود. همچنین لباس فضانوردی آپولو دارای سیستم پشتیبانی حیات مشابه با زیرسیستم قابل حمل و نقل پشتیبانی از حیات لباس‌های فضانوردی فعلی بود.
دارا بودن سیستم پشتیبانی از حیات در لباس فضانوردی، فضانوردان را قادر ساخت تا به اکتشاف در مناطقی دورتر از سفینه بپردازند. لباس‌های فضانوردی شبیه لباس فضانوردی طراحی و ساخته شده در ماموریت آپولو در پایگاه فضایی Skylab به کار گرفته می‌شد. لباس‌های اسکای لب مشابه با لباس‌ ژمینا با یک ناف به سیستم پشتیبانی از حیات سفینه‌ی فضایی وصل بودند.

امروزه چه لباس های فضانوردی مورد استفاده قرار می گیرند؟
امروزه افزون بر EMU فضانوردان ناسا، از لباس های دیگری نیز بهره می برند. نام لباس نارنجی رنگی که فضانوردان در موقع پرتاب و همچنین فرود آمدن شاتل فضایی به تن می‌کنند سرنشین پیشرفته(Advanced Crew) می باشد. این لباس نمی‌تواند در طول راهپیمایی فضایی مورد استفاده قرار گیرد. فضانوردان ناسا گاهی اوقات نیز، یک نوع لباس فضانوردی روسی به نام اورلان(Orlan) را بر تن می کنند. در حقیقت این لباس نسخه‌ی روسی شده‌ی EMU می باشد و برای راهپیمایی فضایی مورد استفاده قرار میگیرد. لباس فضانوردی روسی دیگر سوکول(Sokol) نام دارد. این لباس نیز همانند سرنشین پیشرفته فقط برای بکار گیری در درون فضاپیما طراحی شده است و در فضاپیمای سایوز(Soyuz) روسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.