کارکردها و چالش های پروژه ی آوترنت (اینترنت رایگان)

پس از این که مارک زاکربرگ مقاله ی معروف خود را که به جنبش «ارتباط حق انسان» منتهی شد نوشت، چندین شرکت تصمیم گرفتند تا پروژه هایی را پیاده کنند که در تمامی آن ها هدف ارائه نمودن اینترنت پرسرعت رایگان به نواحی دورافتاده و محروم جهان بود. بر اساس آمار نزدیک به ۶۰ درصد جمعیت کره زمین به اینترنت دسترسی ندارند. همین امر باعث شد تا کارآفرینان حوزه ی فناوری به فکر توسعه ی روش های تازه ای برای توزیع اینترنت به تمام کشورهای جهان بیفتند تا مردم در تمامی نقاط جهان بتوانند به اینترنت پرسرعت و ارزان دسترسی داشته باشند.

گویا آی تی – پروژه هایی مانند اسپیس ایکس، اینترنت پهپادی، کشتی فضایی مایکروسافت با استفاده از هواپیمای خورشیدی، لون و در نهایت آوترنت از جمله ی این پروژها هستند و در این راستا سرمایه گذاری های کلان و برنامه ریزی های منظمی نیز دارند.
پروژه ی آوترنت پس از پروژه ی لون در تابستان سال ۱۳۹۴ شروع به خدمت رسانی در راستای هدف ذکر شده کرد. این پروژه در زمینه ی مسیر ارسال و دریافت، مقداری تفاوت با دیگر پروژه ها دارد. در این پروژه ارسال از طریق سیستم پیام کوتاه تلفن همراه و دریافت از طریق صفحات اینترنت از ماهواره صورت می پذیرد. بدین معنی که دارنده ی دستگاه تلفن همراه هوشمند می تواند با ارسال پیام کوتاه یا همان پیامک، در سرویس آوترنت ثبت نام نموده و پس از آن مکان وی مورد رصد قرار می گیرد و در نهایت صفحات درخواست شده، اطلاعات تبلیغاتی و به طور کلی هر گونه اطلاعات دیگر برای او ارسال می گردد. هدف آوترنت از ارائه ی خدمات اینترنتی این چنینی این است که اینترنت ارزان و بدون نظارت دولتی در اختیار مردم برخی از کشورهای جهان قرار دهد.

آشنایی با آوترنت

آوترنت نام پروژه ای است که در سال ۱۳۸۰ در دانشگاه استنفورد آمریکا شروع شد. هدف این پروژه این بود که اینترنت رایگان و بدون نظارت دولت و سانسور را در اختیار تمامی مردم جهان قرار دهد. حامی مالی پروژه آوترنت صندوق سرمایه گذاری رسانه (MDIF) است.
پروژه ی آوترنت در مرحله ی نخست خود با هدف برقراری ارتباط یک طرفه و دریافت اطلاعات شروع به کار کرده است. در مرحله ی بعد امکان برقراری ارتباط متقابل نیز در این پروژه برقرار خواهد شد تا بدین وسیله کاربران آن بتوانند از تمامی خدمات اینترنتی استفاده کنند.
پروژه ی آوترنت دارای سه بخش است: بخش فضایی، بخش زمینی و بخش کاربر

بخش فضایی

بخش فضایی این پروژه ۱۴ ماهواره دارد که در مدار ۹۰۰ کیلومتر و روی مدار استوا حرکت می کنند. علاوه بر این پروژه ی آوترنت دارای صدها ماهواره ی کوچک و ارزان قیمت در مدار ۶۰۰ کیلومتر می باشد. ۱۴ ماهواره ی نخست سرویس های اینترنت را دریافت می کنند و سپس آن را به ماهواره های موجود در مدار ۶۰۰ کیلومتر ارسال می کنند. در نهایت این ماهواره های موجود در مدار ۶۰۰ کیلومتر هستند که صفحات اینترنت مورد نیاز کاربران را برای آن ها ارسال می کنند.

بخش زمینی

ماهواره هایی که در مدار ۹۰۰ کیلومتر حرکت می کنند با سه ایستگاه زمینی ارتباط دارند. این ایستگاه ها نیز روی خط استوا هستند و در کشورهای کنیا، مالزی و شمال آمریکای جنوبی واقع شده اند. این ایستگاه ها به شبکه ی مخابراتی و همچنین به شبکه ی جهانی اینترنت متصل هستند. ایستگاه ها آدرس مورد تقاضای کاربران را دریافت می کنند. سپس آن درخواست را از شبکه ی اینترنت جهانی می گیرند و به ماهواره های مدار ۹۰۰ کیلومتر ارسال می کنند و بعد این اطلاعات به ماهواره های مدار ۶۰۰ کیلومتر می رسند. در نهایت ماهواره های مدار ۶۰۰ کیلومتر اطلاعات را به کاربری که آن را درخواست کرده بود می رسانند.

بخش کاربر

بخش کاربر دارای دو گونه ابزار دریافت است. یکی از این ابزارها یک آنتن بشقابی است که قطر آن کمتر از ۹۰ سانتی متر است. این آنتن بشقابی توانایی بازپخش با وای فای در شعاع چند صد متری را دارد. ابزار دیگری که در بخش کاربر قابل استفاده است یک گیرنده به شکل مکعب مستطیل در اندازه ی یک بی سیم است است که با سلول خورشیدی تأمین انرژی می شود. این گیرنده لنترن یا همان فانوس نام دارد و همانند ابزار اول پس از این که اطلاعات را از ماهواره دریافت کرد آن را به شکل امواج وای فای پخش می کند. این امواج با استفاده از دستگاه های هوشمند قابل دریافت است.

کاردکرهای آوترنت

پروژه ی آوترنت از زبان های زیادی مانند انگلیسی، فرانسوی، عربی، آلمانی، چینی، اسپانیایی پشتیبانی می کند. این پروژه بر اساس نقشه ای که وب سایت آن منتشر کرده است، بخش هایی از آمریکا، اروپا و همین طور خاورمیانه را پوشش می دهد. در ابتدای آغاز این پروژه سرعت آن در حدود ۲۰۰ مگا بایت دانلود اطلاعات روزانه برای هر فردی در سراسر دنیا بوده است. این پروژه خود را مکمل اینترنت معرفی می کند.
فضایی که پس از اتصال کاربر به آوترنت به آن وارد می شود فضای بسیار متفاوتی است. خدماتی که کاربران پس از اتصال به آوترنت دریافت می کنند شامل موارد زیر می شود:
افرادی که امکان دسترسی به هیچ گونه شبکه ی اینترنتی و مخابراتی را ندارند می توانند به صورت رایگان به مخزن عظیمی از اطلاعات دسترسی پیدا کرده و آن را با استفاده از امواج ماهواره ای دریافت نمایند.
این پروژه همان طورکه گفتیم روی گیرنده ی لنترن کار می کند. در صورتی که فردی دارنده ی این گیرنده باشد در هر کجای جهان که باشد می تواند از خدمات این پروژه استفاده نماید. این گیرنده نقش یک واسطه را ایفا می کند و اطلاعات دریافت شده از ماهواره را به صورت آفلاین گرفته و به دستگاه هوشمند کاربر منتقل می کند.
با استفاده از پروژه ی آوترنت می توان برای مناطقی که هیچ گونه زیرساخت مخابرات و شبکه ندارد، اینترنت فراهم نمود. علاوه بر این، این پروژه امکان برقراری ارتباط با شبکه برای مناطقی که به علت وقوع یک حادثه دکل های ارتباطی خود را از دست می دهند را میسر می سازد.
با استفاده از آوترنت کاربران می توانند در مناطق بسیار دورافتاده نیز به حجم بزرگی از اطلاعات دسترسی داشته باشند.
آوترنت با استفاده از پیام هایی روی توئیتر، فیس بوک، وب سایت آوترنت و … با کاربران خود ارتباط برقرار می کند. تنها با ارسال یک پیام در صورت فعال بودن گیرنده امکان دریافت اطلاعات وجود دارد.
تین ریچارد مسئول گسترش آوترنت است. او در مورد این پروژه می گوید که آوترنت خود را کتابخانه ی عمومی بشریت می داند چرا که ایجاد کنندگان آن گمان می کنند که همه ی انسان ها بایستی با درصد برابری به اینترنت دسترسی داشته باشند و در حال حاضر در حدود یک سوم مردم جهان به اینترنت دسترسی دارند. او در مورد نام آوترنت می گوید که ایجاد کنندگان این پروژه چون خود را مکمل اینترنت می دانند این نام را برای آن برگزیده اند. در حقیقت آوترنت خود را مقابل اینترنت نمی داند. او در مورد مسئله ی سانسور در امواج آوترنت، فعالیت این پروژه را همانند فعالیت در آب های بین المللی می داند و می گوید راهی که بتوان با استفاده از آن در ارسال اطلاعات توسط آوترنت دست برد وجود ندارد.

ملاحظات مربوط به اجرای پروژه ی آوترنت در کشورهای تحت پوشش

۱٫ دسترسی به اینترنت در آوترنت خارج از نظارت رسمی دولتی است. با توجه به این نکته، برخوردهای قضایی با متخلفان با استفاده از این شبکه تحت کدام مجموعه از قانون صورت می گیرد؟
۲٫ در این پروژه از GPS، WiFi، و آنتن BTS استفاده می شود. با توجه به استفاده از این فناوری ها چگونه می توان انتظار داشت که قانون عدم ورود به حریم شخصی رعایت گردد؟
۳٫ در این فناوری چگونه حریم شخصی افراد مهم سیاسی حفظ می گردد؟
۴٫ با استفاده از این پروژه امکان شنیدن مکالمات تلفنی کاربران به راحتی میسر خواهد بود. با توجه به این که قانونی مبنی بر منع شنود مکالمات تلفنی وجود ندارد، چگونه حریم خصوصی کاربرانی که از این پروژه استفاده می کنند، از این جنبه رعایت می گردد؟

حرف آخر
پروژه ی آوترنت و دیگر پروژه های مشابه از جنبه های بسیاری مانند حریم خصوصی افراد، جنبه های راهبردی و مدیریتی، کسب و کار و … قابل بررسی هستند. لازم است تا کشورهای تحت پوشش تمهیداتی برای عدم تداخل این شبکه با سیستم های مخابراتی و اینترنتی خود بیاندیشند.
گفتنی که برخی از کارشناسان اجرای پروژه های این چنینی را ابزاری می دانند برای بسط قدرت و سلطه ی آمریکا بر جهان و آن را به نوعی جنگ اطلاعاتی تلقی می کنند. شاید لازم است تا پرتکل هایی ایجاد شده و در آن ها برای حفظ حق حاکمیت کشورها و ایجاد برخی محدودیت های خاص اصولی اندیشیده شود. در این پروتکل ها باید برخی شرایط مانند انواع تخلف ها و دخالت های غیر مجاز مورد بررسی قرار گیرند.