آیا اخترشناسان برای نخستین بار موفق به کشف یک قمر فراخورشیدی شده‌اند؟
اخترشناسان به لطف تلسکوپ فضایی کپلر ناسا موفق به کشف هزاران سیاره خارج از منظومه شمسی شده‌اند. بااین‌وجود، پیدا کردن اقماری که در اطراف این سیاره‌های فراخورشیدی می‌چرخند، به فوق‌العاده دشوار است. درحالی‌که اخترشناسان در چندین سال گذشته، به کشف برخی اقمار فراخورشیدی نزدیک شده‌اند، اما تاکنون موفق به تائید وجود هیچ‌کدام نشده‌اند. اکنون گروهی از اخترشناسان دانشگاه کلمبیا فکر می‌کنند که موفق به یافتن علائمی از قمر فراخورشیدی شده‌اند که حدود ۴۰۰۰ هزار سال نوری با ما فاصله دارند.
اخترشناسان می‌گویند که پس از استفاده از اطلاعات قدیمی تلسکوپ فضایی کپلر، شواهدی از سیاره فراخورشیدی بزرگ‌تر از مشتری و قمری به‌اندازه نپتون به دست آورده‌اند که به دور ستاره‌ای به نام کپلر -۱۶۲۵ می‌چرخند. همان‌طور که می‌دانید، کشف سیارات فراخورشیدی و در این مورد اقماری خارج از منظومه شمسی به روش ترانزیتی انجام می‌شود.
درواقع یکی از مشکلات اساسی در مطالعه سیارات و اقمار فراخورشیدی، نور بسیار زیاد، ستاره‌های میزبان آن‌ها است. به‌این‌ترتیب، تقریبا ثبت تصویری مستقیم از این اجرام غیرممکن است. در عوض، این اجرام تنها از طریق ترانزیت یا گذر، قابل رصد هستند. زمانی که جرم کوچک‌تری از مقابل جرم بزرگ‌تری گذر می‌کند، چند تلسکوپ امکان مشاهده این پدیده را از نقاط مختلف خواهند داشت و هنگامی‌که جرم از مقابل ستاره‌ای عبور می‌کند، نور ستاره را مسدود می‌کند.
این باعث شده که اخترشناسان تصور کنند که موفق به رصد چنین جرمی شده‌اند. آن‌ها قصد دارند، با بهره بردن از تلسکوپ بسیار قوی‌تر از هابل برای تائید این یافته‌های خود استفاده کنند. این اخترشناسان ۲۸ اکتبر در درخواست خود برای استفاده از تلسکوپ فضایی هابل نوشتند: “پس از بزرگ‌ترین بررسی‌های خود تا به امروز، اخیرا علائم قوی از یک کاندیدای قمر (فراخورشیدی) را در منحنی نوری ستاره کپلر-۱۶۲۵ شناسایی کرده‌ایم.”
شناسایی اقمار فراخورشیدی بسیار دشوار است، چراکه این اقمار معمولا بسیار کوچک‌تر از سیارات میزان خود هستند. بنابراین معمولا روی تغییرات نور در حالت ترانزیتی تأثیر نمی‌گذارند، مگر اینکه در این منظومه، با قمری بزرگ مواجه باشیم
اما اگر رصدهای گذشته چیزی را ثابت نکند، بازهم اخترشناسان شواهد قوی در اختیاردارند. در این مورد تلسکوپ فضایی جیمز وب که سال آینده آغاز به کار می‌کند، می‌تواند به اخترشناسان امکان مشاهده دقیق‌تر این بخش از کیهان را بدهد. تلسکوپ فضایی جیمز وب تقریبا دو دهه است که مراحل ساخت و طراحی خود را سپری می‌کند.
جیمز وب، به‌اندازه یک زمین تنیس است و بزرگ‌ترین تلسکوپ فضایی ساخته بشر محسوب می‌شود. این تلسکوپ که ۱۰۰ برابر قوی‌تر از تلسکوپ فضایی هابل است، قرار است در سال ۲۰۱۸ در مدار زمین قرار گیرد. جیمز وب دارای ظرفیت نوری هفت برابر هابل است، در واقع گفته می‌شود، این تلسکوپ به‌قدری حساس و دقیق است که امکان مشاهده و رصد، یک کرم شب‌تاب در فاصله یک میلیون کیلومتری را دارد.
ادوارد گینان استاد اختر‌شناسی و اخترفیزیک از دانشگاه ویلانووا در پنسیلوانیا به Gizmodo گفت: “شناسایی اقمار فراخورشیدی بسیار دشوار است، چراکه این اقمار معمولا بسیار کوچک‌تر از سیارات میزان خود هستند. بنابراین معمولا روی تغییرات نور در حالت ترانزیتی تأثیر نمی‌گذارند، مگر اینکه در این منظومه، با قمری بزرگ مواجه باشیم.”
در واقع، یک قمر به‌اندازه‌ی نپتون می‌تواند درک اخترشناسان از اقمار را هم به چالش بگیرد. اما چه دلیل خاصی برای کشف اقمار فراخورشیدی-به جز جالب‌توجه بودن چنین کشفیاتی- وجود دارد؟
گینان می‌گوید: “ازآنجایی‌که قمرها در منظومه شمسی ما فراوان هستند، در منظومه‌های دیگر هم باید فراوان باشند. مشاهدات اضافی با تلسکوپ فضایی هابل، ممکن است، وجود این قمر فراخورشیدی را تائید کند. کشف قمرهای فراخورشیدی بسیار مهم است، چراکه برخی از این قمرها می‌توانند زیستگاه‌هایی برای حیات فراهم کنند.”
در منظومه شمسی ما، دو قمر انسلادوس و اروپا (به ترتیب قمرهای غول‌های گازی زحل و مشتری) نشان داده‌اند که دارای اقیانوس‌های آب مایع هستند و می‌توانند دارای شرایطی برای جای دادن حیات در خود باشند. امیدواریم، این بار موفق به کشف یک قمر فراخورشیدی شویم. چه کسی می‌داند، شاید یک قمر فراخورشیدی دارای حیات فرازمینی باشد. اگر بازهم در این مورد تردیدهایی به وجود بیاید، تلسکوپ‌های فضایی بسیار قدرتمندتری همچون جیمز وب می‌توانند مشاهدات قدرتمندی را انجام دهند.
.
منبع: gizmodo
مطلب آیا اخترشناسان برای نخستین بار موفق به کشف یک قمر فراخورشیدی شده‌اند؟ برای اولین بار در وب سایت تکرا - اخبار روز تکنولوژی نوشته شده است.