با نگاهی به دستگاه Vitastiq، صحنه‌ی معروف فیلم ”بازگشت به آینده“ تداعی می‌شود که در آن کاراکتر «مارتی مک‌فلای» از «دکتر براون» درباره‌ی نحوه‌ی تبدیل DeLorean به ماشین زمان سوال می‌پرسد. در فیلم چنین چیزی به نظر وی کاملا غیرممکن می‌نماید و البته شاید بعد از آشنایی با دستگاه Vitastiq و عملکرد آن، شما هم چنین فکری کنید.

گویا آی تی – Vitastiq در قالب یک پروژه با سرمایه‌ی جمعی کلید خورده و طراحان کرواتی آن ادعا می‌کنند این دستگاه قادر به اندازه‌گیری میزان ۲۶ ویتامین و مواد معدنی ضروری با خواندن نقاط کلیدی طب سوزنی در بدن افراد است. داده‌ها به صورت بی‌سیم به تلفن‌هوشمند یا تبلت کاربر منتقل شده و سپس نمودار گرافیکی میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی نمایش داده خواهد شد. آیا با یک دستاورد بی‌نظیر مواجه‌ایم یا یک ادعای علمی گزاف و غیرکاربردی؟ تصمیم گرفتیم این ابزار را به مدت چندین ماه بررسی کرده و ادعاهای شرکت سازنده‌ی محصول را محک بزنیم.

طب سوزنی الکترونیکی
روش طبی Vitastiq مبتنی بر طب سوزنی الکترونیکی (EAV) است که پیشینه‌ی آن به تحقیقاتی که توسط «رینارد ول» در دهه‌ی ۵۰ میلادی در آلمان غربی انجام شد بر می‌گردد. طبق اظهارات شرکت سازنده‌محصولات طبی متعددی که عملکردی شبیه Vitastiq دارند در داروخانه‌ها عرضه می‌شود؛ البته مزیت اصلی Vitastiq جمع‌آوری اطلاعات بدون درد و عوارض جانبی است؛ به این معنی که برای تست سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی، نیاز به فرو کردن چیزی در بدن نیست (بر خلاف دستگاه‌های تست قند خون).
نقاط از بدن که در طب سوزنی به کار گرفته می‌شوند دارای نوعی جریان الکتریکی بوده و رسانایی آنها افزایشی و مقاومت‌شان کاهشی است. Vitastiq مقاومت الکتریکی نقاطی که در طب سوزنی استفاده می‌شون را بررسی کرده و سطح دقیق ویتامین‌ها و مواد معدنی خون را اعلام می‌کند. مدل اولیه‌ی Vitastiq از یک کابل صوتی برای اتصال به تلفن‌همراه استفاده می‌کرد اما مدل فعلی فناوری بلوتوث را به خدمت گرفته، دارای باتری قابل شارژ بوده و از تیتانیوم برای ساخت بدنه‌‌ی آن استفاده شده است. به نظر می‌رسد ثبت ابزار از طریق کد QR‌ در نظر گرفته شده اجباری است زیرا اطلاعاتی که دستگاه جمع‌آوری می‌کند کاملا شخصی هستند. Vitastiq ابتدا داده‌ها را رمزگذاری و سپس در سرورهای ابری خود نگهداری کرده و اطمینان حاصل می‌کند که با اطلاعات ثبت شده‌ی مالک دستگاه، هماهنگ باشند؛این کارها در راستای پیروی از مقررات اتحادیه‌ی اروپا انجام می‌شود. این شرکت در امریکا دارای گواهینامه‌ی FCC بوده و به عنوان یک دستگاه هوشمند برای حفظ سلامتی شناخته می‌شود.

متاسفانه Vitastiq هیچ اطلاعاتی درباره‌ی قوانین دفعات استفاده از ابزار ارائه نکرده و همه چیز در حالتی گنگ و مبهم به کاربر محول شده است. هر چند در قسمت سوالات متداول وب‌سایت به ذکر عبارت ”چند بار در هفته کفایت می‌کند“ بسنده شده است.
نسخه‌ی iOS و اندروید (نگارش ۴ و بالاتر) اپ این محصول دارای بخشی برای پروفایل‌های کاربران است، به این معنی که چندین کاربر می‌توان سطوح ویتامین‌ها و مواد معدنی بدن خود را زیر نظر گرفته و برای این کار پروفایلی جداگانه به هر کدام اختصاص داده می‌شود. به این ترتیب، وضعیت یک کودک به راحتی پروسه‌ی زیر نظر گرفتن یک بزرگسال انجام می‌شود. وضعیت سلامتی یا سن افراد هیچ تاثیری در تغییر تنظیمات و پروسه‌ی ردگیری آنها نخواهد داشت.
سطوح خواندن
یادآور می‌شویم که اگر چه Vitastiq کار اندازه‌گیری سطح ویتامین‌‌ها و مواد معدنی بدن را انجام می‌دهد اما در رده‌ی ابزارهای پزشکی قرار نگرفته و قادر به درمان بیماری‌ها نبوده و تاثیر مستقیمی روی بهبود وضعیت افرادی که دچار اختلالات سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی‌اند ندارد. به عبارت دیگر این دستگاه از نظر عملکرد هیچ تفاوتی با ابزارهای اندازه‌گیری فشار یا قند خون ندارد.
بررسی قسمت بیرونی انگشت شست پا حدودا ۱۲ ثانیه طول می‌کشد. تنها با یک فشار جزئی هنگام تماس با نقطه‌ی مورد نظر روی بدن، قلم Vitastiq به عقب رفته و یک چراغ LED آبی رنگ در دسته‌ی ابزار روشن شده و همزمان بررسی نقطه‌ی انجام شده در اپ تائید می‌شود. در محیط اپ شاهد شاخص‌های گرافیکی برای هر کدام از نقاط طب سوزنی خواهید بود که با قلم آنها را بررسی کرده‌اید. اپ دستگاه به صورت پیش‌فرض نتایج قالب‌های اصلی را نشان می‌دهد، یعنی ۱۰ ویتامین و مواد معدنی که همه‌ی آنها با استفاده از نقاط تماس روی انگشت شست و سایر انگشتان اندازه‌گیری شده‌اند. با رفتن به قالب پیشرفته (Advanced) نتایج به عدد ۲۰ رسیده و اطلاعات دریافتی از انگشت‌های پا هم نشان داده می‌شوند. در قسمت Total Care شاهد نمایش ۳۰ نتیجه‌ی به دست آمده از بررسی تمام نقاط بدن خواهید بود.

به نظر می‌رسد فشار دادن دستگاه روی نقاط مورد نظر تاثیری روی بهبود نتایج نشان داده شده نداشته باشد. دقتی که صرف پیدا کردن نقطه‌ی دقیق (طب سوزنی) می‌کنید از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و تا زمانی که نوک دستگاه با بدن تماس پیدا کند و چراغ آبی روشن شود، دستگاه کار خود را (ظاهرا) انجام می‌دهد. قرار گرفتن صحیح دستگاه روی نقاط طب سوزنی بسیار مهم است و به همین خاطر Vitastiq راهنماهایی برای کمک به کاربران در نظر گرفته است. شاید در مراحل اولیه دستگاه را به درستی رو نقاط مذکور قرار ندهید اما رفته‌رفته به آن مسلط خواهید شد. هنگامی که حجم فشار وارده روی نقطه مورد نظر را تقریبا ثابت نگه دارید نشانگر در محیط اپ حرکت کرده و متوجه خواهید شد که کار به درستی انجام شده است.
در صورتی که سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی بدن بسیار پایین نشان داده شود نیازی نیست برای کسب نتایج بهتر دستگاه را با فشار بیشتری به نقطه‌ی مورد نظر بزنید؛ کافی است زاویه‌ی قرارگیری دستگاه را تغییر دهید. اپ دستگاه دارای ویدئوهایی است که نحوه‌ی پیدا کردن نقاط طب سوزنی روی بدن را دقیقا به شما نشان خواهد داد.
بعد از خواندن تمام اطلاعات گزارش خلاصه‌ای از نتایج نشان داده شده و احتمالا نموداری گرافیکی از پیشرفت‌ شما هم در اختیارتان قرار بگیرد. یک آیکن اطلاعات همواره در سمت راست محیط اپ وجود داشته و شرحی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، احتمال بیماری، نشانه‌های مسمومیت و توصیه‌های غذایی در آن نشان داده می‌شود.

دقت اندازه‌گیری
اما دقت ابزاری مثل Vitastiq در مقایسه با نتایج آزمایش خون در چه حد است؟ شرکت سازنده‌ی دستگاه در سال ۲۰۱۵ به منظور نشان دادن امکان جایگزینی طب سوزنی الکترونیکی با روش‌های مرسوم، اقدام به انتشار یک پژوهش تحقیقاتی نمود و این طور نتیجه گرفت که ”هماهنگی بسیار زیادی میان نتایج ارزیابی وضعیت ویتامین در تست‌های آزمایشگاهی با نتایج دستگاه Vitastiq وجود دارد.
قرار است نسخه‌ای جدیدتر و کامل‌تر از پژوهش مذکور در اواخر سال ۲۰۱۷ منتشر شود. در هر صورت به نظر می‌رسد حصول اطمینان از نتایج دستگاه بدون گرفتن تائیدیه از پزشکانی که وضعیت خون شما را در آزمایشگاه بررسی کرده‌ باشند، امکان‌پذیر نیست.

بعضی از نتایجی که از تست دستگاه گرفتیم تا حدودی تعجب برانگیز بود چرا که شخصا روزانه اقدام به مصرف قرص‌های مکمل مولتی ویتامین می‌کنم. بعد از تست‌هایی که انجام دادم دستگاه کمبود ویتامین ب۱۲ و ویتامین سی را در بدنم نشان می‌داد که واقعا جای تعجب داشت؛ خصوصا مورد دوم چرا که هر روز آب پرتغال و همچنین میوه‌های تازه مصرف می‌کنم. نتایج دستگاه متناقض بودند و از این رو مطمئن نبودم که آیا وضعیت سلامتی‌ام عادی است یا این که مشکلی در بدنم وجود دارد.
اگر بتوان به دقت نتایج دستگاه اعتماد کرد و نتایج تست‌های شما پایین نشان داده شود باید حتما وضعیت سلامتی‌تان را با دقت بیشتری دنبال نمایید. اکثر ما شاید سالانه یک بار اقدام به گرفتن چک‌آپ کنیم و در این میان پزشکان با مشاهده‌ی میزان وجود ویتامین‌ها در خون، از وضعیت سلامتی یا بیماری بدن‌مان به خوبی مطلع خواهند شد. قضاوت درباره‌ی صحت نتایج Vitastiq کار بسیار دشواری است. خون هرگز دروغ نمی‌گوید اما همواره شاهد بروز خطا در فناوری هستیم.
خوشبختانه نتایج بررسی Vitastiq از سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی بدن در طول روز یا کل هفته همواره تغییر می‌کنند و از این رو می‌توان امیدوار بود که طراحان دستگاه واقعا ابزار دقیقی ساخته‌اند. اگر نتایج بررسی‌های دستگاه همواره تکراری بود می‌توانستیم صحت عملکرد آن را زیر سوال ببریم. به خاطر داشته باشید که وجود نوسان در میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی بدن کاملا عادی است. اگر به مقدار کافی در معرض نور خورشید قرار نگیرید سطح ویتامین D کاهش خواهد یافت. عدم مصرف مرتب قرص‌های امگا-۳ هم موجب ایجاد تغییراتی در سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی خواهد شد.

نتیجه‌گیری
اگر چه Vitastiq از روش طب سوزنی الکترونیکی که در زمره‌ی روش‌های پزشکی محسوب می‌شود استفاده می‌کند اما اگر قرار بر ارزیابی عملکرد باشد باید ریسک کرده و به نتایج دستگاه کاملا اعتماد کنید. البته چنین مساله‌ای را نه تنها در مورد Vitastiq بلکه در رابطه با سایر ابزارهای دیجیتال پایش سلامتی هم باید انجام داد. البته به خاطر داشته باشید که شمردن گام‌ها و تخمین میزان کالری سوخته شده به سختی ارزیابی میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در خون نیست.
بار سنگین اثبات عملکرد صحیح دستگاه بر دوش طراحان آن است. از نظر تئوری دستگاه به درستی عمل می‌کند و استفاده از آن هم بسیار آسان است؛ از این رو اگر دقت دستگاه در حد و اندازه‌ی ادعاهای شرکت سازنده باشد خرید آن برای کسانی که اهمیت بسیار زیادی برای سلامتی‌شان قائل‌اند، ضروری به نظر می‌رسد.
به نظر می‌رسد فواید دستگاه بر معایب و ضعف‌های آن برتری داشته باشند. حتی اگر شاهد بروز خطاهای جزئی در نتایج باشیم باز هم می‌توان از هشدارهای دستگاه برای تنظیم رژیم غذایی‌‌مان استفاده کنیم.

مزایا
• سبک و قابل حمل
• پشتیبانی از چند کاربر
• راه‌اندازی و تنظیم ساده
• وجود اپ با رابط کاربرپسند
• بدون درد و عوارض جانبی
معایب
• عدم اطمینان ۱۰۰ درصدی به نتایج
• بروز نوسان در نتایج با تغییر محل قرارگیری دستگاه روی بدن
• عدم سازگاری با تجهیزات HomeKit و سایر ابزارهای مشابه
• قیمت بالا