از روز شنبه 25 آبان ماه اینترنت در کشور قطع شد و بسیاری از کسب و کارهای بزرگ و کوچک که در حال خدمات‌رسانی به مردم بودند با این قطعی دچار مشکل شدند. در پی این محدودیت به سراغ فعالان حوزه استارتاپی کشور رفتیم و این سؤال‌ها را پرسیدیم که قطعی و محدودیت اینترنت چه تأثیراتی روی کسب و کارهای آنها گذاشته و در صورت محدودیت اینترنت به دلایل امنیتی راه حل جایگزین برای اینکه کسب و کارهای اینترنتی کمترین آسیب را ببینند و مردم بتوانند از خدمات آنها بهره ببرند، چیست؟
افزایش خدمات بر بستر شبکه ملی اطلاعات
«محدودیت اینترنت قطعاً روی کسب و کارهای مجازی تأثیر منفی گذاشته و به‌دلیل دسترسی نداشتن مردم به اینترنت دچار خسارت‌های زیادی شده‌اند، به‌طوری که ارائه خدمات و فروش بسیار کاهش یافته است و خسارت‌ها قابل بیان نیست.»
رضا الفت نسب عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: هر چند مردم از طریق خدماتی که بر بستر شبکه ملی اطلاعات ارائه شده است توانستند از طریق موتورهای جستوجو و اینترنت داخلی دوباره با شرکت‌هایی که در داخل میزبانی می‌شوند ارتباط برقرار کنند ولی باید گفت روی این شبکه خدمات و سرویس‌های زیادی ارائه نشده است.
الفت نسب افزود: سرویس‌های داخلی نیز دارای کیفیت بالایی نیستند و با هجوم کاربران امکان سرویس دهی ندارند در حالی که اگر قرار است محدودیت اینترنت ایجاد کنند باید کیفیت این سرویسها و خدمات را در این بستر بالا ببرند تا مردم کمتر دچار مشکل شوند.
وی با بیان اینکه این اولین بار نیست که به دلایل امنیتی اینترنت قطع یا محدود می‌شود، افزود: این اتفاق در سال‌های 88 و 96 نیز افتاد و ممکن است بار دیگر اتفاق هم بیفتد بنابراین باید حاکمیت در چنین مقاطعی برای کسب و کارهای اینترنتی فکر اساسی کند تا بتوانند خدمات ارائه کنند.
عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی در ادامه گفت: مشکل اصلی این است تا شرایط خاص رفع می‌شود همه مشکلاتی را که در چنین مواقعی برای کسب و کارهای اینترنتی و مردم پیش آمده است فراموش می‌کنیم در حالی که با این اتفاق مشکلات، باگ‌ها، کیفیت خدمات و... همه مشخص می‌شوند بنابراین باید برای رفع آنها تلاش کنیم و خدمات را بر این بستر افزایش دهیم و کیفیت را بالا ببریم.
الفت نسب معتقد است شبکه ملی اطلاعات بستر خوبی است اما کامل نیست محتوا کم دارد. باید خدمات بیشتری روی شبکه ملی اطلاعات ارائه شود و استفاده کامل از شبکه ملی اطلاعات را به جز موارد حیاتی و حساس کشور، به مواقع این چنین موکول کنند و این نباید بهانه‌ای باشد تا ارتباط بین الملل را قطع کنند چون این قطعی صدمات جبران‌ناپذیری در پی دارد.
جلوگیری از ضرر با اطلاع رسانی
میلاد نوری فعال حوزه استارتاپی در زمینه برنامه‌نویسی نیز با اشاره به اینکه قطعی اینترنت کسب و کارهای نوپا را تعطیل کرده است گفت: ما در کسب وکار خود برای دسترسی به سرورهایمان از ورود دو مرحله‌ای استفاده می‌کنیم در حالی که ارسال پیامک‌ها از خارج به داخل قطع است بنابراین به ابزار و سرویس‌های خود دسترسی نداریم و به این ترتیب حتی قادر نیستیم سرویس‌های خود را به داخل کشور منتقل کنیم.
این کارشناس حوزه امنیت در پاسخ به این سؤال که برای اینکه در چنین مواقعی کسب و کارهای اینترنتی با مشکلات کنونی مواجه نشوند، راه حل جایگزین چیست؟ گفت: بهترین راه این است که به شرکت‌هایی که دارای مجوز و شناسنامه هستند و شناخته شده‌اند و لیست IP این شرکت‌ها موجود است، چند ساعت قبل اطلاع‌رسانی می‌کردند که قرار است اینترنت محدود شود تا جلوی ضرر و زیان را که اکنون بسیار بالا است، بگیرند.
وی درباره استفاده از شبکه ملی اطلاعات در مواقع بحران نیز گفت: به نظرم این شبکه تنها در زمینه‌ای که ذخیره اطلاعات در داخل کشور مانند بحث‌های مالی، اطلاعات شهروندان و... بیشتر اهمیت پیدا می‌کند، کاربرد دارد و نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای تمام کسب و کارهای فعال استارتاپی باشد.
این کارشناس افزود: تمام کشورها دارای شبکه ملی اطلاعات هستند و مواردی که اطلاعات حساس و حیاتی است از شبکه داخلی خود استفاده می‌کنند ولی ارتباط خود را با جهان حفظ کرده‌اند. ما نیز در جاهایی که نباید اطلاعات حساس کشور در خارج از کشور ذخیره شود باید از شبکه ملی اطلاعات استفاده کنیم و در بقیه موارد باید با جهان در ارتباط باشیم و نباید این شبکه محدودباشد. نوری در ادامه گفت: از سوی دیگر خدماتی که روی بستر شبکه ملی اطلاعات ارائه داده‌اند نه تنها کم است بلکه دارای کیفیت بالایی هم نیست و باید پیش از این آنها را برای چنین مواقع بحرانی تقویت می‌کردند. باید سرویس‌هایی مانند ایمیل، جست‌و‌جوگر‌ها و... را که روی شبکه ملی اطلاعات ارائه داده‌اند پیش از این تقویت می‌کردند تا در مواقع ضروری با بار ترافیکی بالا قادر به ارائه سرویس باشد ولی با هجوم کاربران این سرویسها قادر به ارائه سرویس خوب نبودند و با قطع سرویس جهانی همین سرویس‌های داخلی نیز خطا می‌دهند.
این فعال حوزه استارتاپی معتقد است که بسیاری از کسب و کارهای فضای مجازی نه تنها از خارج سرویس می‌گیرند بلکه با شرکت‌های بسیاری در خارج از کشور از طریق ایمیل ارتباط دارند و همین قطعی اینترنت جهانی این ارتباطات را با مشکل مواجه کرده است بنابراین باید کاری کنیم اولاً نیازی به ایجاد محدودیت نباشد و اگر به هر دلیلی نیاز بود که محدودیت اعمال شود باید در این مواقع اقدام‌های ضروری پیش‌بینی شود تا مردم کمتر متضرر شوند.
مرگ کسب و کارها با ادامه قطعی اینترنت
مهدی عبادی رئیس انجمن فین تک‌ها نیز معتقد است که قطعی اینترنت روی کسب و کارهای اینترنتی تأثیر منفی گذاشته و خسارت‌های جبران ناپذیری را بخصوص به کسب و کارهای کوچک و نوپا وارد کرده، به‌طوری که اگر این محدودیت تا چند روز دیگر ادامه یابد مرگ آنها فرا می‌رسد.
عبادی به «ایران» گفت: در این میان کسب و کارهای بزرگ دارای اعداد و ارقام بزرگی هستند نیز متضرر شده‌اند ولی از آنجایی که دارای توان بالایی هستند بعد از اتصال اینترنت و رفع محدودیت می‌توانند با قدرت بیشتری به نقطه اولیه خود بازگردند ولی کسب و کارهای کوچک نمی‌توانند و از بین می‌روند.
رئیس انجمن فین تک‌ها علت مرگ را نیز جاری بودن هزینه‌های این دسته از کسب و کارها دانسته و می‌گوید: این گروه از کسب و کارها درآمدی ندارند و با این اقدام روند رشد آنها متوقف شده است بنابراین بازگشت آنها به نقطه اولیه بسیار سخت خواهد بود.
این فعال حوزه پرداخت‌های خرد در پاسخ به این سؤال که در مواقعی این چنینی که به دلایل امنیتی اینترنت بین‌الملل قطع می‌شود، چه کارهایی می‌توان انجام داد، گفت: چون کسب و کارهای مجازی از چندین سرویس داخلی و خارجی و تکنولوژی‌های متفاوتی که در داخل و خارج کشور وجود دارد همزمان استفاده می‌کنند با محدودیتی که ایجاد شده 90 درصد سرویس‌های خود را از دست داده‌اند و برای سرویس‌های خارجی جایگزینی در داخل کشور وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد دارای کیفیت بالایی نیست.
عبادی درباره وضعیت کسب و کار خود نیز گفت: در این مدت قطعی اینترنت بین‌الملل 2 روز در تلاش بودیم تا سرورهای خود را بالا بیاوریم وقتی این اتفاق افتاد دوباره تمام پروتکل‌ها را عوض کردیم و چند ساعتی طول کشید تا به حالت عادی بازگردیم از سوی دیگر در این مدت بخش توسعه و روند رشد کسب و کار ما متوقف شده و نمودارها کمترین میزان خود را نشان می‌دهند.
وی درباره اینکه در این روزها شبکه ملی اطلاعات و اینترنت داخلی فعال بود نیز گفت: شبکه ملی اطلاعات زمانی می‌تواند به‌طور کامل مفید و مثمر باشد که ما به‌صورت یک جزیره مستقل باشیم در صورتی که ما جزیره مستقل نیستیم و از خارج از ایران در حال دریافت سرویس‌هایی هستیم که در کشور جایگزینی ندارد و اینکه خود شبکه ملی اطلاعات عملکرد درستی نداشته است به‌طوری که در یکی از این شب‌ها حدود ساعت 22 تا 2 صبح عملاً پروتکل‌ها در داخل شبکه ملی اطلاعات هم بسته بود. وقتی سرویس خود را به داخل ایران منتقل کردیم از روی برخی از پروایدرها قابل دسترسی و از برخی از آنها قابل دسترسی نبود و به نظر می‌رسد هنوز این بستر آماده پاسخگویی در شرایط مختلف نیست.
سعید محمدی از اعضای هیأت مدیره یک شرکت فروش اینترنتی نیز می‌گوید: شرکت‌هایی که سرور آنها در داخل کشور میزبانی می‌شود با کمترین مشکل مواجه شده‌اند یا آسیب‌ها به‌صورت مستقیم نیست به‌عنوان مثال ما با قطع اینترنت جهانی مارکتینگ آنلاین خود را از دست داده‌ایم یا از ابزارهایی مانند سرویس گوگل داک در داخل شرکت‌ها برای داکیومنت‌ها استفاده می‌کردیم یا از اپلیکیشن‌های پیام رسان کاری بهره می‌بردیم که همه از دسترس خارج شده و کار ما را سخت کرده است به همین دلیل بعضی از حوزه‌های تخصصی امکان فعالیت در شرکت ندارند و تعطیل شده‌اند.
محمدی افزود: البته کاربران با جستوجو در جست‌و‌جوگرهای داخلی و تایپ نام فروشگاه‌ها و سایت‌ها با آنها ارتباط برقرار کرده و کالا سفارش دادند اما در بخش پست و ارسال کالا به‌دلیل ناآرامی‌ها با مشکل مواجه شدیم.
وی با بیان اینکه یکی از راهکارهای جلوگیری از خسارت در چنین مواقعی این است که شرکت‌ها و کسب و کارها سرورهای خود را در داخل میزبانی کنند، افزود: البته از آنجایی که کیفیت میزبانی در داخل دارای کیفیت پایین‌تر و گرانتر است خیلی از کسب و کارها سرورهای خود را در خارج از کشور میزبانی می‌کنند تا با سرعت بالاتر خدمات ارائه دهند و اینکه کمتر هزینه کنند ولی باید در چنین مواقعی سرور خود را به داخل منتقل کنند تا دچار مشکل نشوند.
