این روزها شیوع ویروس کرونا (کووید۱۹) نگرانی زیادی را در بین مردم ایجاد کرده است. اخیرا شرکت‌هایی مانند فیس‌بوک، ردیت، گوگل، لینکدین، مایکروسافت، توییتر و یوتیوب، خود را متعهد به حذف اخبار جعلی و اطلاعات غلط در رابطه با این ویروس در پلت‌فرم‌هایشان کرده‌اند.

بیماری کووید ۱۹، به‌عنوان اولین پاندمی بزرگ دنیا در عصر رسانه‌های اجتماعی شناخته شده است. در چنین شرایط دشواری، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به افزایش آگاهی عمومی مردم کمک کنند. اما متاسفانه در این بین، شاهد اطلاعات نادرست فراوانی هستیم که هر روز از طریق بات‌های شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند.

این حساب‌های جعلی در شبکه‌های توییتر، فیس‌بوک و اینستاگرام بسیار فعال هستند. آن‌ها یک هدف بیشتر ندارند: پخش اخبار جعلی و ایجاد ترس در میان مردم!

ما این اتفاق را مثلا در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 آمریکا مشاهده کردیم و حالا دوباره آن را در رابطه با پاندمی ویروس کرونا می‌بینیم.

بات‌های مشغول

در حال‌حاضر اندازه‌گیری مقیاس دقیق اطلاعات غلط، کار دشواری است؛ اما حضور جهانی آن را می‌توان از طریق بررسی میزان مشارکت بات‌های توییتری در هشتگ‌های مرتبط با کووید۱۹ فهمید.

Bot Sentinel، وب‌سایتی است که از فناوری یادگیری ماشین برای شناسایی بات‌های احتمالی توییتر با روش امتیازدهی و رتبه‌بندی استفاده می‌کند. براساس داده‌های این وب‌سایت، در تاریخ 26 مارس، حساب‌های بات، مسئول ۸۲۸ توییت با هشتگ coronavirus#؛ ۵۴۴ توییت با هشتگ COVID19 # و ۲۵۵ توییت با هشتگ Coronavirus# در عرض ۲۴ ساعت بودند. این هشتگ‌ها به ترتیب در رتبه‌های اول، سوم و هفتم همه هشتگ‌های برتر توییتر قرار داشتند.

البته باید بگوییم که اعداد واقعی توییت‌های بات‌ها در رابطه با ویروس کرونا احتمالا بسیار بیشتر از این تعداد هستند؛ چراکه سایت Bot Sentinel فقط عبارت‌های هشتگ‌دار را تشخیص داده و عبارت‌های “coronavirus” ،”COVID19″ یا “Coronavirus” را شناسایی نکرده است.

بات‌ها چگونه ایجاد شده‌اند؟

بات‌ها معمولا توسط برنامه‌های خودکاری به نام کمپین‌های بات (bot campaigns) ایجاد می‌شوند و توسط کاربران انسانی کنترل می‌گردند.

پروسه واقعی ایجاد چنین کمپین‌هایی تقریبا ساده است. وب‌سایت‌هایی وجود دارند که به مردم آموزش می‌دهند چگونه این کار را برای اهداف بازاریابی انجام دهند. در اقتصاد هکرهای زیرزمینی فعال در دارک وب‌ها، چنین سرویس‌هایی برای کرایه کردن قابل دسترس هستند.

با اینکه نسبت دادن منبع بات‌ها، به افراد کنترل‌کننده آن‌ها کار دشواری است، اما هدف این‌گونه کمپین‌ها کاملا روشن است: ایجاد بی‌نظمی اجتماعی با پخش اطلاعات غلط. این کمپین‌ها می‌توانند در شرایط خاصی، اضطراب، ناامیدی و خشم عمومی نسبت به مقامات را افزایش دهند.

گزارشی که در سال ۲۰۱۹ توسط پژوهشگران موسسه اینترنت آکسفورد منتشر شد، حاکی از یک گرایش نگران‌کننده در دستکاری سازمان‌یافته رسانه‌های اجتماعی توسط دولت‌ها و احزاب بود.

براساس این گزارش، دستکاری سازمان‌یافته کمپین‌های رسانه‌های اجتماعی در سال 2019، در ۷۰ کشور اتفاق افتاده بود. این در حالی است که این نوع دستکاری‌ها در سال 2018 و 2017 به‌ترتیب در ۴۸ کشور و ۲۸ کشور رخ داده بود. در هر کدام از کشورهای مورد بررسی، حداقل یک حزب یا سازمان دولتی وجود داشتند که از شبکه اجتماعی برای شکل دادن به افکار عمومی استفاده کرده‌ بودند.

روش کار بات‌ها

در رابطه با ویروس کرونا، بات‌ها اطلاعات غلط را از طریق دو تکنیک اصلی پخش می‌کنند.

تکنیک اول، مربوط به ایجاد محتوا می‌شود. بات‌ها شروع به گذاشتن پست‌های جدید حاوی تصاویری می‌کنند که بازتاب‌دهنده ترندهای موجود جهانی هستند. برای مثال، این تصاویر شامل عکس‌هایی از سبدهای خرید پر از مواد غذایی یا قفسه‌های خالی سوپرمارکت‌ها می‌شوند. چنین محتواهایی، در مردم ایجاد اضطراب می‌کند و اطلاعات کسب‌شده آن‌ها از سایر منابع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

تکنیک دوم، مربوط به افزایش محتواها می‌شود. در این تکنیک، بات‌ها مدام به فیدهای رسمی دولتی و سایت‌های خبری ارجاع می‌دهند تا ناسازگاری آن‌ها را فاش کنند. آن‌ها برای ایجاد ترس و خشم در بین کاربران، توییت‌های هشداردهنده را ری‌توییت می‌کنند یا در زیر توییت‌های سایر کاربران کامنت‌ها و اطلاعات غلط می‌گذارند. بات‌ها سعی می‌کنند بیشتر درباره جنبه‌های منفی یک رخداد یا در مورد بی‌عدالتی اجتماعی صحبت کنند.

تصاویر زیر، یک پست توییتری از طرف حساب رسمی اداره بهداشت کویینزلند را نشان می‌دهد که کاربرانی به نام‌های “Sharon” و “Sara” در زیر آن کامنت گذاشته‌اند. این کاربران، به‌عنوان حساب‌های بات شناسایی شده‌اند. بدون‌شک بسیاری از کاربران واقعی که کامنت Sara را می‌خوانند احساس بی‌عدالتی خواهند کرد.

در حالیکه ما نمی‌توانیم به‌طور صددرصد بات بودن این کاربرها را اثبات کنیم، اما فاکتورهای مختلفی نشان می‌دهند که آن‌ها به احتمال زیاد بات هستند. مطمئنا توانایی ما برای شناسایی بات‌ها، با بهبود الگوریتم‌های یادگیری ماشین در پروژه‌هایی مانند Bot Sentinel بهتر خواهد شد.

چگونه بات را تشخیص دهیم؟

برای دانستن مشخصات یک بات، اجازه دهید از نزدیک نگاهی به حساب‌های کاربری Sharon و Sara بیندازیم.

هر دو پروفایل، فاقد ویژگی‌های منحصربه‌فرد یک حساب کاربری انسانی هستند و نشانه‌هایی دارند که احتمال بات بودن آن‌ها را تقویت می‌کند:

•  آن‌ها هیچ دنبال‌کننده‌ای ندارند.
• آن‌ها جدیدا به توییتر ملحق شده‌اند.
• نام کاربری آن‌ها قابل‌اعتماد نیست و معمولا دارای اعداد هستند (مثلا Sara89629382).
• آن‌ها زمان‌های کمی توییت کرده‌اند.
• پست‌های آن‌ها یک تم دارد: پخش کامنت‌های هشداردهنده.
• آن‌ها عمدتا سایت‌های خبری، مقامات دولتی و کاربرانی را که در یک موضوع خاص بیشتر تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند، دنبال می‌کنند (در این مثال، پزشکی و ویروس‌شناسی).

تحقیق بر روی حساب Sharon نشان می‌دهد که این بات تلاش کرده خشم کاربران را نسبت به اخبار مرتبط با پاسخ دولت فدرال برای مقابله با ویروس کرونا برانگیزند.

زبان به‌کاررفته در جمله “Health can’t wait. Economic (sic) can” این کاربر، یک صحبت‌کننده غیراصیل انگلیسی را نشان می‌دهد.

به نظر می‌رسد Sharon تلاش کرده تا با مانور دادن روی عبارت “تصمیمات بد”، خشم مردم را تحریک کند.

با نگاهی به توییت‌های Sharon، دوست او با نام کاربری “Mel” کشف شده که احتمالا بات دیگری با دستورکار مخصوص به خودش است.

بسیار سخت بتوان باور کرد که یک کاربر انسانی بخواهد کاربر Mel را دنبال کند.

شما می‌توانید برای مقابله با انتشار اخبار جعلی کمک کنید

در حال حاضر، شناسایی منبع دقیق کمپین‌های باتی که اطلاعات غلط انتشار می‌دهند، کار دشواری است. این کار تنها می‌تواند با مشارکت همه کمپین‌های شبکه‌های اجتماعی محقق بشود.

انگیزه‌های یک کمپین بات می‌تواند موضوعات مختلفی باشد. همچنین برخی از محققان هنوز بر سر اینکه چه چیزی دقیقا یک بات را می‌سازد، توافق ندارند.

اما یک چیز را با اطمینان می‌توان گفت: کشورهای دنیا نیاز به توسعه قوانین و مکانیسم‌هایی برای شناسایی و توقف این بات‌های خودکار دارند. سازمان‌هایی که کمپین‌های قانونی را در شبکه‌های اجتماعی به راه می‌اندازند، باید زمانی را به استفاده از ابزارهای تشخیص بات جهت کشف و گزارش حساب‌های جعلی اختصاص دهند. ما نیز به عنوان کاربران شبکه‌های اجتماعی در عصر ویروس کرونا، می‌توانیم با ریپورت کردن این‌گونه حساب‌های مشکوک به مقابله با انتشار اخبار جعلی کمک کنیم.

نوشته شبکه‌های اجتماعی پر از بات‌هایی هستند که اخبار جعلی درباره ویروس کرونا پخش می‌کنند! اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.