سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش پول یکی از چیزهایی است که برای همه افراد از اهمیت بالایی برخوردار است. بازار بورس یکی از جاهایی است که افراد می‌توانند برای این منظور در آن وارد شوند، اما این کار مستلزم داشتن دانش کافی درباره آن است. بنابراین برای کسانی که برای اولین بار می‌خواهند وارد این بازار شوند آشنایی با مفاهیم اولیه آن جزو ضرورت‌هاست. یک از این مفاهیم اصلی و اولیه حجم مبنا است.

در هر کشوری قانون‌گذاران بازار بورس تلاش می‌کنند تا شرایطی را مهیا کنند تا در آن معاملات و خرید و فروش‌های سهام بورس به نحوه مناسبی انجام شوند. در بازار بورس ایران نیز حجم مبنا یکی از آن قوانین است که برای جلوگیری از اعمال نفوذ در روال عادی معاملات و بروز نوسان‌های غیرطبیعی در قیمت‌ها وضع شده است. ما در اینجا قصد داریم که شما را با این مفهوم آشنا کنیم تا نحوه عمل آن را در بازار بورس بهتر بدانید. پس با ما همراه باشید.

حجم مبنا چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

قبل از آنکه به تعریف این مفهوم بپردازیم ابتدا بهتر است بدانیم منظور از حجم در بازار بورس چیست. حجم به تعداد سهام یک شرکت گفته می‌شود که در طول یک روز مورد معامله قرار می‌گیرد. حال با دانستن این تعریف می‌توانیم بگوییم که حجم مبنا یا stock volume در بازار بورس حداقل تعداد سهامی است که در یک روز باید معامله شود تا تمام درصد تغییرات مجاز آن روز (چه مثبت چه منفی) در تعیین قیمت روز بعد لحاظ گردد.

در بازار بورس ایران برای اینکه قیمت سهام یک شرکت بخواهد به بالاترین و پایین‌ترین نوسان خود برسد، براساس مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۳۹۳ حداقل باید ۱۰ درصد از کل سهام شرکت در طول یک سال مورد معامله قرار بگیرد. بنابراین اگر این ۱۰ درصد را تقسیم بر ۲۵۰ روز کاری در سال بکنیم به عدد ۰.۰۰۰۴ به‌عنوان حجم مبنای روزانه یک سهم می‌رسیم. البته به خاطر داشته باشید که این حجم برای شرکت‌های فرابورس ۱ در نظر گرفته می‌شود.

نحوه محاسبه حجم مبنا:

• ابتدا تعداد سهام یک شرکت را در عدد ۰.۰۰۰۴ ضرب می‌کنیم.
•  عدد به‌دست‌آمده، حجم مبنای شرکت خواهد بود، اما در اینجا یک تبصره وجود دارد که به صورت زیر است.
• عدد مذکور را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری بورس) ضرب می‌کنیم:
• اگر عدد به‌دست آمده بین ۵۰ میلیارد ریال و ۱۲۰ میلیارد ریال بود، حجم مبنا برای روز شنبه همان عدد فوق خواهد بود.
• اگر عدد به‌دست‌آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد، حجم مبنا برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

نقش حجم مبنا در تعیین قیمت پایانی

همانطور که می‌دانید سهم یک شرکت در هر روز معاملاتی در قیمت‌های مختلف و حجم‌های مختلف معامله می‌شود. قیمت پایانی برابر با میانگین وزنی قیمت‌های معامله‌شده در همان روز بر مبنای حجم مبنا است. به این ترتیب که اگر تعداد سهم‌های موردمعامله در یک روز، از حجم مبنا بیشتر شود، میانگین وزنی قیمت‌ها همان قیمت پایانی خواهد بود؛ اما اگر تعداد سهام موردمعامله کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت نهایی با برقراری تناسب بین حجم معاملات و این حجم به دست خواهد آمد.

بنابراین باید توجه داشت که این قیمت با قیمت آخرین معامله تفاوت دارد. قیمت آخرین معامله، به آخرین قیمتی گفته می‌شود که یک سهام روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود. اما اهمیت قیمت پایانی هر روز در این است که مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد.

 

مزایا و معایب حجم مبنا

استفاده از حجم مبنا این مزیت را دارد که از نوسان‌های ساختگی جلوگیری می‌کند. اگر این حجم بر قیمت‌ پایانی سهمی اعمال نشود، یک یا چند سرمایه‌گذار می‌توانند با معامله تعداد کمی از سهام باعث تغییرات زیادی در قیمت بشوند. این اتفاق به‌ویژه در مورد شرکت‌های کوچک می‌تواند بسیار بیفتد. بنابراین با وجود حجم مبنا باید حداقلی از سهام مورد معامله قرار بگیرد تا حداکثر درصد نوسان در قیمت پایانی آن لحاظ گردد. اما از معایب اعمال این حجم آن است که قیمتها بسیار دیرتر به تعادل می‌رسند و صف‌های خرید و فروش بیشتری برای هر سهم به وجود می‌آید.

نوشته حجم مبنا چیست و چگونه آن را محاسبه و استفاده کنیم؟ اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.