درخت خانواده انسان‌ها، شاخه‌های زیادی دارد و ما به‌طور کامل اکثر آنها را نمی‌شناسیم. یکی از رازآمیزترین آنها دنیسوواها (Denisovans) هستند که برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ کشف شدند و دانشمندان تنها با استفاده از چندین تکه استخوان پراکنده و دی‌ان‌ای، قادر به توضیح آنها گردیده‌اند. این بدین معنی است که ما دقیقا نمی‌دانیم آنها چه شکلی بوده‌اند. با این‌حال، به‌تازه‌گی گروهی از محققین تصمیم گرفته‌اند تا به کمک تکنیک‌های نقشه‌برداری دی‌ان‌ای متیلاسیون (DNA methylation mapping)، برای اولین بار صورت یک دنیسووا را بازسازی کنند.

دنیسوواها، همزمان با انسان‌های مدرن و نئاندرتال‌ها بر روی زمین زندگی می‌کرده‌اند. اما با اینکه ما اطلاعات زیادی درباره نئاندرتال‌ها داریم، ولی دنیسوواها، به علت پیدا نشدن هیچ فسیلی از آنها، در هاله‌ای از رمز و راز باقی مانده‌اند. همه آنچه که ما از این گونه داریم، چند دندان، یک انگشت، یک استخوان فک و چند تکه استخوان دیگر است.

اما حالا دانشمندان با استفاده از دی‌ان‌ای‌ بدست آمده از استخوان انگشت مذکور، توانسته‌اند صورت یک زن دنیسووای جوان را بازسازی کنند. نتیجه کار نشان می‌دهد که ویژگی‌های او، ترکیبی از مشخصات انسان مدرن و نئاندرتال‌ها و البته چند خصیصه منحصربه‌فرد بوده است.

براساس این بازسازی، دنیسوواها جمجمه پهن‌تری در مقایسه با سایر گونه‌ها داشته‌اند. آنها مانند ما انسان‌ها، قوس دندان بزرگ‌تری داشته‌اند، اما درعوض مانند نئاندرتال‌ها، از صورت‌های کشیده‌تر، لگن بزرگ‌تر و پیشانی گشاده‌تری برخوردار بوده‌اند. دانشمندان ضمنا ۵۶ ویژگی آناتومیکی در آنها یافته‌اند که متفاوت از ما و نئاندرتال‌ها است؛ که البته ۳۴ تا از آنها فقط مربوط به قسمت جمجمه می‌شوند.

Liran Carmel، سرپرست گروه تحقیق، می‌گوید که: ما اولین بازسازی آناتومی اسکلت دنیسوواها را انجام داده‌ایم. آنها در بیشتر خصوصیات، شبیه نئاندرتال‌ها هستند، اما در برخی ویژگی‌ها به ما شباهت دارند و در سایر موارد، کاملا یگانه و منحصربه‌فرد هستند.

تیم تحقیق، نتایج مذکور را با مطالعه آنچه که به عنوان نقشه‌های دی‌ان‌ای متیلاسیون شناخته می‌شود بدست آورده‌اند. متیلاسیون، یک مکانیسم اپی‌ژنتیک (epigenetic mechanism) است که آنچه را که ژن‌های خاص انجام می‌دهند تغییر می‌دهد؛ بدون آنکه توالی موجود در آن را تحت تاثیر قرار دهد. محققین ابتدا با مقایسه الگوهای متیلاسیون انسان‌ها، دنیسوواها و نئاندرتال‌ها، تفاوت‌های موجود بین آنها را پیدا کردند. سپس با طرح این سوال که، چه بی‌نظمی‌های خاصی ممکن است باعث از کار افتادن ژن‌های خاص شده باشند، به بررسی تفاوت‌های مذکور پرداختند.

David Gokhman، یکی دیگر از همکاران پروژه می‌گوید که: ما با چنین کاری پیش‌بینی کردیم که کدام قسمت‌های اسکلت دنیسوواها، تحت تاثیر تغییر ژنی قرار گرفته است و آن قسمت، در کدام مسیر، تغییر پیدا خواهد کرد.

تیم مطالعه، برای اینکه از پیش‌بینی‌های انجام‌شده اطمینان حاصل کنند، ابتدا پروسه‌ای را بر روی نقشه‌های دی‌ان‌ای متیلاسیون نئاندرتال‌ها و شانپانزه‌ها (که صورت آنها از قبل برای ما شناخته شده است) اجرا کردند. سپس متوجه شدند که تکنیک مذکور قادر است ۸۵ درصد از ویژگی‌های آناتومیک را به‌درستی پیش‌بینی کند. این اتفاق، به آنها این اطمینان را داد که صورت بازسازی شده زن دنیسووا تا اندازه بسیار زیادی دقیق و درست است.

این موضوع حتی بعدا نیز تایید شد. تیم مطالعه می‌گوید که چند هفته بعد از ارسال مقاله برای بازبینی توسط اعضای مجله، تحقیق دیگری چاپ شد که استخوان فک یک دنیسووا را توضیح داده بود.

Carmel می‌گوید که: ما به سرعت این استخوان را با پیش‌بینی‌های خودمان مقایسه کردیم و مشخص شد که آنها به‌طور کامل باهم مطابقت دارند. این اتفاق، تاییدی بود بر توانایی ما برای بازسازی همه اندام‌های آناتومیک یک دنیسووا با استفاده از دی‌ان‌ای استخراج شده از یک تک انگشت.

در سال‌های اخیر، تکنیک دی‌ان‌ای مشابهی برای نشان دادن اینکه بریت‌های (Brits) اولیه، پوست بسیار تیره‌تری از آنچه که قبلا فکر می‌شد داشته‌اند، استفاده گردیده بود. البته یافتن یک جمجمه کامل دنیسوواها به دانشمندان کمک خواهد کرد تا صورت این گونه انسانی را با دقت بسیار بالایی بازسازی کنند؛ همان کاری که با قدیمی‌ترین اجداد انسان انجام داده‌اند.

تحقیق مذکور در مجله Cell چاپ شده است.

نوشته بازسازی چهره موجودی شبیه انسان که در گذشته وجود داشته است! اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.