پس از قطع یک هفته‌ای اینترنت و اتصال تدریجی آن در شهرهای مختلف کشور، جمعه شب وزارت خزانه‌داری امریکا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات را در لیست تحریم خود قرار داد و دلیل آن را نقش وی در مسدودسازی گسترده اینترنت عنوان کرد؛ این درحالی است که نمایندگان مجلس معتقدند این یک ادعای واهی است و اتفاقاً امریکا به این دلیل وزیر ارتباطات را در لیست تحریم‌های خود قرار داده که از کارنامه درخشان و موفق وی در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور عصبانی است.

امریکا، عصبانی از فعال بودن وزیر

اولین واکنش به این تحریم ازسوی شخص وزیر ارتباطات صورت گرفت؛ وزیری که طی قطعی یک هفته اینترنت هیچ فعالیتی در شبکه‌های اجتماعی نداشت و به نوعی باید گفت این واکنش، اولین فعالیت جهرمی محسوب می‌شود. وزیر در قالب یک توئیت نوشت: «من به حمایت از دسترسی آزاد به اینترنت ادامه خواهم داد و اجازه نمی‌دهم امریکا، توسعه ایران را متوقف کند. من تنها عضو باشگاه تحریمی‌ها نیستم، قبل از من استارتاپ‌ها، توسعه دهنده‌ها، بیماران سرطانی و کودکان ای بی‌ هم تحریم شده اند.» به‌دنبال تحریم وزیر ارتباطات ازسوی وزارت خزانه‌داری امریکا، روزنامه ایران به‌ نظرخواهی از نمایندگان مجلس دراین زمینه پرداخت. محمداسماعیل سعیدی نماینده مردم تبریز به «ایران» گفت: وزیرارتباطات نقشی در قطعی اینترنت نداشته، چرا که این تصمیم فراتر از تصمیم یک وزیر بوده و شورای امنیت کشور برای کنترل ناآرامی‌ها اینترنت بین‌الملل را قطع کرد. ازسوی دیگر طبق حقوق بین‌الملل، وزارت خزانه‌داری امریکا و حتی خود کشور امریکا حق دخالت در امور داخلی دیگر کشورها اعم از ایران را ندارند و همه اظهارنظرها و تحریم‌هایی که علیه ایران انجام می‌دهند نیز غیرقانونی است.

این عضو کمیته فضای مجازی یادآور شد: امریکا به این دلیل از قطعی اینترنت عصبانی است چرا که سازماندهی کرده بود تا از طریق فضای مجازی و اینترنت بر ناآرامی‌ها بیفزاید، وقتی آنها با قطعی اینترنت مواجه شدند و نتوانستند فعالیت‌های خود را ساماندهی کنند از روی عصبانیت دست به چنین کاری زدند.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده مردم رشت نیز دراین باره گفت: امریکا دنبال بهانه است و هر روز یک شخص را در لیست تحریم خود قرار می‌دهد در صورتی که همه می‌دانند محمدجواد آذری جهرمی نه تنها خود از فعالان حوزه فاوا و یکی از تلاشگران حوزه ارتباطات در کشور است بلکه شخصیتی رسانه‌ای محسوب می‌شود.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه افزود: همین که امریکا آذری جهرمی را در لیست تحریم خود قرار داده باعث افتخار است. امریکا در قبال کشور ما در تنگنا قرار گرفته و نمی‌داند دیگر چه کاری انجام دهد به‌همین دلیل هر روز یک نفر از دولتمردان را در لیست تحریم خود قرار می‌دهد و حال که نقشه‌هایشان در زمینه ایجاد و ادامه ناآرامی‌ها نقش بر آب شده و نتوانسته‌اند از فضای مجازی استفاده کنند وزیر ارتباطات را تحریم کرده‌اند. وی با تأکید بر اینکه وزیر ارتباطات از زمانی که روی کار آمده در زمینه توسعه فاوا نقش مؤثر و مثبتی داشته، گفت: این اقدام امریکا نشان می‌دهد که وزیر ارتباطات به‌صورت جدی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات فعال بوده و کارنامه مثبتی در فراهم کردن زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری داشته است. وی افزود: وزیر جوان اقدام‌های مثبت زیادی انجام داده به همین دلیل امریکا عصبانی است. موضوع مهم این است که اینترنت به‌دلیل مداخلات غیرمسئولانه امریکا در امور داخلی کشور ما قطع شد. اگر آنها در امور داخلی کشور ما دخالت نمی‌کردند هیچ دلیلی نداشت که شورای امنیت کشور، اینترنت بین‌الملل را قطع کند.

رمضانعلی سبحانی فر نماینده سبزوار و جغتای نیز به «ایران» گفت: امریکا هر جا که احساس کند در آن حوزه قوی ظاهر شده‌ایم ما را تحریم می‌کند یا وقتی می‌بیند موفقیت یک شخصیت مانع رسیدن آن کشور به اهداف شوم خود است، دست به تحریم می‌زند.

عضو کمیته ارتباطات کمیسیون صنایع و معادن مجلس همچنین با بیان اینکه وزیر ارتباطات نقشی در قطعی اینترنت نداشته و این تصمیم را شورای امنیت کشور گرفته افزود: آذری جهرمی توانسته زیرساخت‌های اینترنت و فضای مجازی را توسعه دهد و در این زمینه نقش مؤثری ایفا کرده است. امریکا هم این موضوع را می‌داند ولی بیشتر از اینکه به موضوع توسعه یافتگی زیرساخت‌های اینترنت و فضای مجازی کشور توجه کند، نگران است که چرا امکان فعالیت اینترنت ملی و قطع اینترنت خارجی در زمان‌های حساس و حیاتی وجود دارد.

گفتنی است ستار هاشمی معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری نیز به «ایران» گفت: ارزیابی من از تحریم وزیر این است که امریکا بیشتر شعار محور است  و تنها مدعی دسترسی آزاد به اطلاعات هستند و خود آنچه به آن اعتقاد دارند را رعایت نمی کنند نمونه عینی آن هم جان بولتون است که به وی اجازه استفاده از توییتر را نمی دهند.

آیا این تحریم وزارتخانه را در آینده دچار مشکل خواهد کرد یا خیر گفت: آنچه از متن بیانیه وزارت خزانه داری امریکا می توان استنباط کرد این است که این تحریم به صورت نمادین املاک یا حساب بانکی و مبادلات مالی وزیر با شرکت های امریکایی را هدفگذاری کرده است که موضوعیت ندارد. نکته قابل ذکر این است که ما پیش از این هم از طرف امریکا در حوزه توسعه کسب و کارهای ایرانی در بسترهای بین‌المللی با محدودیت هایی مواجه شده ایم و با همت جوانان ایرانی و تلاش مضاعف از آن عبور کرده ایم.

 اعتراف به توانمندی شبکه اینترنت داخلی

گفتنی است این که قطعی اینترنت ضرر هنگفتی به کسب و کارهای نوپا زده غیرقابل انکار است اما در این یک هفته مشخص شد شبکه داخلی ارتباطات، تاب‌آوری مورد نیاز را در کشور داشته و حداقل امور روزمره مردم دچار مشکل نشد. این، موضوعی است که رسانه‌های خارجی نیز به آن اذعان داشتند و نمونه آن نیز دیدگاه روزنامه لوموند است.نشریه فرانسوی لوموند در گزارشی اعلام کرد: قطعی اینترنت در ایران یکی از پیچیده‌ترین اقدامات حوزه مهندسی شبکه محسوب می‌شود. این اقدام عملاً نیاز به ساختار بسیار قوی داشته و با توجه به سوابق موجود در دنیا، یک اتفاق بی‌نظیر محسوب می‌شود.به‌گفته کارشناسان این نشریه، دولت ایران با این اقدام توانسته قابلیت فنی خود را به دنیا نشان دهد. این اقدام نیاز به زیرساخت‌های بسیار قدرتمندی داشته که طبیعتاً آماده‌سازی آن از ماه‌های گذشته آغاز شده و نمی‌توان از سطح بالای پیچیدگی فنی براحتی گذشت.

لوموند در دیگر بخش‌های این گزارش اشاره کرده که در روزهای قطع اینترنت، عملاً ایرانیان از یک شبکه کامپیوتری داخل کشور استفاده کردند و عملکرد بسیاری از نهادهای حساس این کشور با توجه به نوع فعالیت‌شان در داخل همین شبکه انجام گرفت. به‌همین دلیل هیچ‌گونه مشکلی در عملکرد نهادهای خاص مثل بانک‌ها و... ایجاد نشد و به‌نظر می‌رسد که طراحی این شبکه داخلی به دقت و با مهارت بسیار خوبی انجام گرفته است.

لوموند همچنین به کنترل شدید ورودی و خروجی‌های شبکه داخلی ایران به شبکه بین‌المللی اشاره کرده و گفته است که طراحی داخلی بسیار دقیق بوده و بی‌شمار راه ارتباطی برای کاربران وجود دارد که قطعی در این شبکه داخلی را بسیار کم می‌کند ولی هرگونه ترافیک ورودی یا خروجی از اینترنت از مبادی خاصی صورت می‌گیرد که امکان کنترل کامل را برای دولت ایران فراهم کرده است. کارشناسان در پاسخ به دیگر سؤال لوموند پیرامون سابقه این نوع فعالیت‌ها در کشورهای پیشرفته دنیا گفتند: در حال حاضر نوع زیرساخت‌های شبکه در فرانسه و امریکا به نحوی است که غیرمتمرکز بوده و امکان قطعی به شکلی که در کشور ایران برقرار است، وجود ندارد. البته این نبود امکان، بدین معنی است که با وجود کانال‌های پرشمار برای ارتباط اینترنت در کشورهای مذکور، بستن اینترنت بسیار سخت خواهد بود و ساز و کار پیچیده‌ای خواهد داشت که می‌توان به امکان‌پذیر نبودن این اتفاق حکم داد. مروری بر آمار توسعه زیرساخت‌های شبکه ارتباطات ایران نیز خود نشان دهنده این موضوع است که اگر دولت و وزیر ارتباطات به‌دنبال مسدودسازی و سانسور بودند هرگز تا این حد توسعه ارتباطات مد نظر قرار نمی‌گرفت.

آمارها چه می گویند؟

با نگاهی به آمار توسعه‌ای می‌توان دریافت که ایران در زمینه تعداد کاربران تلفن‌های هوشمند، مقام نخست را در خاورمیانه به خود اختصاص داده که آماری چشمگیر محسوب می‌شود. ازسوی دیگر شاهد افزایش بیش از3برابری ظرفیت پهنای باند اینترنت بین‌الملل و نیز افزایش بیش از 80برابری شاخص کیفیت شبکه داخلی هستیم. جالب اینجاست که عملکرد وزارت ارتباطات نشان می‌دهد این وزارتخانه در زمینه تولید تجهیزات مورد نیاز توسعه ارتباطات نیز تا حد زیادی به خودکفایی رسیده است. به‌عنوان مثال شاهد خودکفایی صد درصدی در تجهیزات و سامانه‌های امنیتی مورد نیاز شبکه ملی اطلاعات هستیم. از دیگر نمونه‌ها نیز می‌توان به خودکفایی در تولید بیش از 70درصد تجهیزات مورد نیاز شبکه ثابت کشور و همچنین تولید بیش از 30درصد تجهیزات شبکه سیار کشور اشاره کرد.