زبان فارسی به عنوان زبان ملی و رسمی کشور ما مهمترین نقطه اشتراک همه اقوام ایرانی به شمار می‌رود و همین کافی است تا به اهمیت پاسداری از آن پی ببریم؛ همچنین زبان ما از قدیمی‌ترین زبان‌های جهان است، در حالی که گذر تاریخ، کمترین گزند ممکن را به آن وارد کرده و هنوز هم با گذشت بیش از هزار سال از سرودن اثر گرانقدر شاهنامه و صدها سال از پدید آمدن گلستان، مثنوی و …به آسانی از لذت خواندن آن‌ها برخوردار می‌شویم؛ در حالی که یک فرد عادی انگلیسی زبان نمی‌تواند آثار ادبی ۷۰۰ سال پیش را بدون مراجعه به کتاب‌های مرجع درک کند و تمدن‌هایی مانند مصر هم وجود دارند به قدمت تاریخ و پیشینه‌ای شکوهمند، اما اثری از زبان باستانی آن‌ها وجود ندارد. “محمد حسنین هیکل” روزنامه نگار نام‌دار مصری می‌گوید: «ما عرب شدیم؛ چون فردوسی نداشتیم».  بدیهی است که دوام و پایداری زبان خود را مدیون بزرگانی مانند فردوسی هستیم که به راستی در توصیف شاهنامه ارزشمندش سرود:

بسی رنج بردم در این سال سی – عجم زنده کردم بدین پارسی

جهان کرده‌ام از سخن چون بهشت – از این بیش تخم سخن کس نکشت

کاشته فردوسی که هم‌اینک به درخت تناوری تبدیل شده، باز هم نیاز به مراقبت دارد تا ریشه‌اش آسیب نبیند. البته عده‌ای هم نگران استفاده از کلمات عربی در زبان فارسی هستند و به اعتقاد آنها زبان ما “پارسی” است و باید از به کار بردن واژه‌های بیگانه و بخصوص عربی پرهیز کنیم؛ حال آن‌که کاربرد کلمات بیگانه تا جایی که به هویت زبان اصلی لطمه‌ای وارد نکند، نه تنها ایرادی ندارد، بلکه می‌تواند به تقویت زبان و ماندگاری آن کمک کند و دقیقا به همین علت است که اعتقاد دارم به همان اندازه که نباید از کلمات بیگانه غیر واجب در زبان روزمره استفاده کنیم، واژه‌های علمی نیز نباید به فارسی ترجمه شوند. متاسفانه یکی از اثرات نامطلوب رواج شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، تکثیر و به اشتراک گذاشتن مطالب نادرست از لحاظ محتوا، نگارش، ساختارکلمات ترکیبی، دستور زبان و املا است.

هفته گذشته گفتیم: «تا زمانی که ادبیات منحصر به نسخه‌های کاغذی بود، تا حدود زیادی از اشتباه مصون بود و حالا شبکه‌های اجتماعی به همه افراد فرصتی داده‌اند تا نوشته‌های درست و نادرست خود را منتشر کنند.»

تفاوت دیگر این دو شیوه از انتشار مطلب در تعداد مخاطبین است؛ در حالی که  کتاب‌های مربوط به ادبیات فارسی در تیراژی کمتر از ۱۰ هزار نسخه چاپ می‌شوند و شاید چندین سال طول بکشد تا تمامی نسخه‌های هر کتاب به فروش رفته و خوانده شود؛ مطالب دنیای مجازی در مدت زمان بسیار کوتاهی توسط عده زیادی خوانده شده و بازنشر داده می‌شوند. در واقع انسان املای درست واژه‌ها را از طریق مطالعه و دیدن یاد می‌گیرد و اگر سرمشق درستی وجود نداشته باشد، به تدریج شکل نادرست کلمات، جای خود را نه تنها در متون ادبی و احساسی برخی از اهالی جوان ادبیات، بلکه در کاربردهای رایج زبان نوشتاری هم باز می‌کنند. از کاربردهای رایج زبان نوشتاری می‌توانیم نامه‌نگاری اداری را مثال بزنیم که به ندرت می‌توان نمونه‌ای درست از لحاظ نگارش و دستور زبان را در میان آن‌ها یافت و البته غلط‌های املایی هم که جای خود دارند! حال تصور کنید اگر کلمات نادرست به همین ترتیب و سرعت رواج یابند، چه بلایی بر سر زبان خواهد آمد!

نمونه‌هایی از غلط‌های رایج را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:

تصحیح خودکار:

گاهی ممکن است املای درست برخی از کلمات را ندانیم، در این صورت برای این که مرتکب اشتباه نشویم، بهتر است از قابلیت‌های صفحه کلید گوشی هوشمند خود استفاده نماییم. تنظیمات تصحیح خودکار و پیشنهاد کلمات در نرم‌افزارهای کی‌برد اندروید کمی با هم تفاوت دارند، اما به طور کلی از مسیر «Settings/language & input/keyboard & input methods» نرم‌افزار کی‌برد خود را انتخاب و گزینه‌های تصحیح اتوماتیک را تنظیم کنید؛ به عنوان مثال در مورد Google Keyboard با انتخاب text correction از منوی تنظیمات نرم‌افزار گزینه show correction suggestions را فعال کنید و اگر دوست ندارید که متن شما به صورت خودکار تصحیح شود، Auto correction را خاموش کنید؛ با این کار هنگامی که مشغول تایپ هستید، شکل درست واژه نشان داده می‌شود. این کار می‌تواند ضمن جلوگیری از اشتباه، باعث افزایش سرعت تایپ شود. قابلیت  تصحیح خوکار در ویندوز برای نرم‌افزار Word هم در دسترس است که از طریق مسیر file/word options/proofing در دسترس خواهد بود؛ اما عملکرد نسبتا متفاوتی دارد و متاسفانه بخصوص برای زبان فارسی به خوبی نرم‌افزارهای اندروید نیست.

پاسداری از زبان فارسی وظیفه همه ایرانی‌ها و کسانی است که به این زبان گفتگو می‌کنند. این کار به راحتی امکان پذیر است و فقط باید کمی دقت کنیم؛ پس درست بنویسیم!

نوشته دیدگاه: درست بنویسیم! اولین بار در پدیدار شد.