زمزمه‌های ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای به کشور از اواخر شهریور و ابتدای مهرماه سال جاری به گوش می‌رسید اما در هفتم مهر، رئیس جمهور با ارسال نامه‌ای رسمی به آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب، از ایشان خواست تا دستور ممنوعیت واردات لوازم خانگی به کشور صادر شود.
در نامه آقای رئیسی به آیت‌الله خامنه‌ای ذکر شده بود که واردات لوازم خانگی کره‌ای کمر تولیدکنندگان ایرانی را شکسته و مانع رشد آن‌ها می‌شود. پس از ارسال این نامه، رهبر انقلاب به صورت رسمی دستور دادند که واردات هرگونه لوازم خانگی کره‌ای به کشور ممنوع است. این دستور شامل تمام برندهای بزرگ و کوچک کره‌ای می‌شود. برخی در ابتدا تصور می‌کردند که تنها واردات محصولات ال‌جی و سامسونگ به کشور ممنوع شده اما طبق دستور آیت‌الله خامنه‌ای، لوازم خانگی تولیدی تمام برندهای بزرگ و کوچک شامل سامسونگ، ال‌جی، دوو، هیوندای و غیره ممنوع است.
طبق این دستور شرکت‌های ایرانی همچنان می‌توانند برای ورود تکنولوژی و تامین قطعات با شرکت‌های کره‌ای همکاری داشته باشند، یعنی در حال حاضر مشکلی برای تولیدات برندهای مونتاژ کننده محصول ایرانی پیش نخواهد آمد.
انتشار این خبر واکنش‌های مختلفی را به همراه داشت، اکثر مردم و کارشناسان، ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای را تکرار تجربه ممنوعیت خودرو به کشور برای رشد و شکوفایی صنعت خودرو کشور دانستند، تجربه‌ای که موفقیت قابل انتظاری را در پی نداشت و صنعت خودرو داخلی کشور به هیچ وجه نتوانسته رضایت خریداران را جلب کند.
اما کارشناسان حامی این طرح باور دارند که صنعت لوازم خانگی با صنعت خودرو تفاوت‌های بنیادی دارد و به همین دلیل تولید لوازم داخلی در کشور مانند طرح حمایت از صنعت خودرو، ناموفق نخواهد بود.
ممنوعیت لوازم خانگی قطعا تاثیرات گسترده‌ای بر بازار لوازم خانگی کشور می‌گذارد، بازاری که مستقیما با شرایط اجتماعی و معیشتی مردم در ارتباط است و حتی گرانی لوازم خانگی یکی از دلایل کاهش آمار ازدواج در کشور برشمرده می‌شود. از این رو قصد داریم تا نگاهی به ابعاد مختلف این تصمیم و تاثیر آن بر روی آینده بازار لوازم خانگی در کشور بیندازیم، با ما همراه باشید:
آیا لوازم خانگی کره‌ای به کشور وارد می‌شدند؟
پس از افزایش تحریم‌های دولت ترامپ بر علیه ایران در سال 97، واردات لوازم جانبی کره‌ای به کشور قطع شد. این تصمیمی بود که شرکت‌های کره‌ای گرفتند و دلیل آن در امان بودن از عواقب شکستن تحریم وضع شده از طرف آمریکا بر علیه ایران بود. البته در سال 97 خیلی از برندهای خارجی از کشور خارج شدند و لوازم خانگی کره‌ای همچون سامسونگ و ال‌جی تنها تعدادی از این برندها بودند.
اما همانطور که می‌دانید لوازم خانگی کره‌ای طی این سال‌ها همچنان در بازار ایران حضور داشتند. حتی همین حالا می‌توانید لوازم آشپرخانه یا صوتی و تصویری سامسونگ و ال‌جی را در بازار پیدا کنید.
پس از آنکه سامسونگ و ال‌جی اعلام کردند که دیگر واردات رسمی به کشور نخواهند داشت، واردات محصولات این دو برند به صورت غیرقانونی به کشور افزایش پیدا کرد. یکی از راه‌های واردات لوازم خانگی کره‌ای به کشور از مبدا امارات بود. درواقع لوازم خانگی کره‌ای به امارات وارد و از آن‌جا به صورت غیررسمی وارد کشور می‌شدند. همچنین راه‌های دیگر مانند کولبری برای واردات غیررسمی محصولات کره‌ای به کشور وجود داشت و دارد که تاثیرات منفی بر روی بازار می‌گذارد.
ابتدا آنکه زمانی که یک کالا به صورت رسمی وارد کشور می‌شود، باید حق گمرکی و عوارض آن را پرداخت کند که این امر موجب به افزایش درآمد کشور می‌شود. همچنین شرکت‌ها به صورت رسمی در کشور حاضر بودند و برای کالاهای خود گارانتی رسمی و خدمات پس از فروش معتبر ارائه می‌دادند.
اما از زمانی که واردات رسمی برندهای کره‌ای و دیگر برندها به کشور قطع شده، تمام این لوازم به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند و عملا هیچ پولی برای گمرک یا عوارض ورود آن‌ها پرداخت نخواهد شد. همچنین به این ترتیب گارانتی و خدمات پس از فروش کالا به دست شرکت‌های واسطه و غیر رسمی می‌افتد که خدمات خوبی ارائه نمی‌دهند و به همین دلیل است که اعتراضات فراوانی نسبت به این نوع خدمات در کشور وجود دارد.
واردات قاچاقی کالا موجب ورود لوازم خانگی غیراصل و تقلبی شد، کالاهایی که شباهت زیادی به محصولات برند کره‌ای داشتند اما توسط شرکت‌های دست چندم تولید می‌شدند و تنها با لوگو برندهای کره‌ای در بازار ایران به فروش می‌رسیدند.
ورود غیررسمی محصولات کره‌ای پس از سال 97 موجب شده تا پول‌های غیرشفاف و غیرقابل پیگیری برای واردات این محصولات استفاده شود که ضرر بزرگی به اقتصاد کشور وارد کردند.
اما حالا با ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای می‌تواند به دو جهت حرکت کند، اول اینکه بلاتکلیفی که در این زمینه وجود داشت برطرف می‌شود. همچنین دست افراد سودجو و دارای رابطه برای واردات انحصاری و سفارشی محصولات و همچنین شرکت‌های واسطه برای دریافت هزینه جهت گارانتی و خدمات پس از فروش غیرواقعی قطع خواهد شد.
اما از طرفی ممکن است قانون به طور ناقص اجرا شود و شاهد تداوم و حتی افزایش واردات قاچاق لوازم خانگی کره‌ای به کشور باشیم. در این مسیر جیب یکسری از افراد سودجو پر‌پول‌تر از قبل می‌شود و به نوعی دلالی و قاچاق در هم تنیده تا شاهد مدیریت بازار لوازم خانگی توسط تعدادی افراد خاص دارای روابط خاص باشیم.
در این خصوص شاید برای قضاوت زود باشد اما تجربه نشان داده که معمولا این شکل قوانین به طور کامل و صحیح در کشور اجرا نمی‌شود و تنها باعث افزایش انحصار و سودآوری عده‌ای خواهد شد.
تولیدات داخلی، ملی نیستند!
برفرض آنکه مسئولین بتوانند به طور کامل جلوی واردات لوازم خانگی از کره را بگیرند، موضوع دوم در این راه آن است که واقعا نمی‌توانیم برندهای داخلی را “ایرانی” بنامیم! واردات کالا از چین موضوع غریبی نیست، اکثر کشورهای دنیا به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور تولید، ساخت کالاهای خود را به دست شرکت‌های معتبر چینی سپرده‌اند.
اما موضوع آن است که در ایران درصد زیادی از یک کالای تولیدی از چین وارد می‌شود به طور مثال ما در تولید تلویزیون تنها 20 درصد به تکنولوژی داخلی وابسته‌ایم و دیگر قطعات را از چین وارد می‌کنیم، همین موضوع شامل ساخت یخچال، جارو برقی، لباسشویی و موارد دیگر نیز می‌شود هر چند در ساخت دیگر قطعات اتکا به تکنولوژی و تولید داخلی بیش از 20 درصد و گاها بالای 50 درصد است.
اما موضوعی که موجب نگرانی می‌شود آن است که به دلیل افزایش نرخ ارز و مشکلات اقتصادی کشور، تولیدکنندگان داخلی از چند سال پیش واردات قطعات درجه یک چینی را متوقف کرده و به واردات کالای درجه دو و سه چینی روی آورده‌اند. به این ترتیب هزینه تولید پایین مانده اما این اتفاق بر روی کیفیت لوازم خانگی داخلی تاثیر گذاشته است.
توقع مردم از کالای داخلی محصولی با کیفیت اما ارزان‌تر از نمونه خارجی آن است، اما وضع اقتصادی کشور اجازه تولید چنین محصولی را به تولیدکننده نمی‌دهد. همراه با افزایش قیمت ارز، قیمت ارز در نظر گرفته شده برای واردات یا ارز نیمایی نیز افزایش پیدا کرده و حالا به 22 هزار تومان رسیده است. به این ترتیب تفاوت چندانی میان نرخ ارز بازار و نرخ ارز بخش تولید وجود ندارد و قیمت نهایی محصولات افزایش پیدا می‌کند.
به این دلیل شرکت‌های تولیدکننده مجبور به کاهش کیفیت قطعات وارداتی و پایین آوردن هزینه تولید خواهند شد. در این زمان دیگر کالای خارجی هم برای رقابت وجود ندارد و همان بلایی که بر سر صنعت خودرو آمد در صنعت لوازم خانگی نیز تکرار می‌شود.
رشد و شکوفایی صنعت تولید لوازم خانگی صرفا به واردات قطعه وابسته نیست، تورم موضوع مهمی است که می‌تواند مانع از شکوفایی این صنعت شود و در صورتی که رقیبی برای رقابت نباشد، شاهد کاهش کیفیت تولیدات داخلی خواهیم بود.
استقبال از تولیدت خارجی بیشتر است
مردم هیچ مشکلی با کالای ایرانی ندارند، ما در برخی زمینه‌ها به خودکفایی رسیده‌ایم و کالای با کیفیت تولید می‌کنیم، به طور مثال برای خرید فرش همه به سراغ جنس ایرانی می‌روند یا در صنعت روشنایی نیز تولید به خودکفایی رسیده و شاهد رقابت برندهای داخلی هستیم ولی در برخی از حوزه‌ها مثل خودرو یا لوازم خانگی هنوز به این رشد و توسعه نرسیده‌ایم و با اجبار هم نمی‌توان مردم را به استفاده از یک محصول وادار کرد.
در دو سال اخیر آمار رشد و تولید برندهای ایرانی افزایش مناسبی پیدا کرده، به عنوان مثال در سال گذشته تولید لوازم خانگی 78 درصد و امسال تاکنون 40 درصد افزایش پیدا کرده اما رکود سنگین بازار لوازم خانگی همچنان ادامه دارد و بسیاری از کالاهای تولید چند ماه پیش هنوز به فروش نرفته، به این ترتیب با افزایش هزینه‌ها، حتی کالاهای قدیمی نیز که با هزینه کمتر تولید شدند، با افزایش قیمت مواجه می‌شوند تا به سطح بازار برسند و این یک دوره باطل برای بازار لوازم خانگی کشور است.
در کنار این موارد بایدگفت که گزارش‌های فراوانی در خصوص کیفیت پایین لوازم خانگی تولید داخل وجود دارد به ویژه آنکه طول عمر این محصولات علی‌رغم تبلیغاتی که وجود دارد، بالا نیست و خدمات پس از فروش شرکت‌ها هم نیاز خریداران را برطرف نمی‌کند.
فریب آمارها را نخوریم
اگر بخواهیم به آمارها نگاه کنیم، وضعیت تولید در همه زمینه‌ها عالی است اما واقعیت چه؟ در زمینه لوازم خانگی اعلام شده که حدود 70 درصد بازار دست برندهای ایرانی است، اما دلیل این موضوع قطع همکاری مستقیم برندهای خارجی با بازار ایران و کاهش واردات لوازم کره‌ای به کشور است. در واقع همچون صنعت خودرو به دلیل کمبود کاهش واردات محصول، بازار به دست برندهای ایرانی افتاده واگر نه این برندها هرگز نتوانستند با وجود ارائه محصول با قیمت پایین‌تر، جای برندهای خارجی را پرکنند.
دقت داشته باشید اگر 70 درصد بازار به دست برندهای داخلی است پس چرا قاچاق کمر تولید را شکسته؟ زیرا رکود سهم برندهای ایرانی شده و حداقل استقبالی که از بازار لوازم خانگی می‌شود سهم محصولات قاچاق برندهای خارجی است. این خود نشان می‌دهد که مردم به شکلی که باید به برندهای ایرانی اطمینان ندارند و با وجود قیمت بالای کالاهای قاچاق خارجی، همچنان ترجیح می‌دهند از این محصولات استفاده کنند.
برندهای ایرانی ظرفیت لازم برای به دست گرفتن کامل بازار را ندارند و حالا با ممنوعیت واردات کالاهای خارجی عملا رقابت بر سر کیفیت از بین رفته و خریداران باید هرآنچه که دربازار وجود دارد را به اجبار خریداری کنند.
درضمن اگر طی یک تا دو سال آینده محصولات داخلی به شکلی که پیش‌بینی شد فروش نداشته باشد و رکود بازار سنگین‌تر شود، با مشکل ورشکستگی و کالاهای تولید شده و روی دست مانده برندهای ایرانی مواجه خواهیم بود که نتیجه‌ای جز از دست رفتن سرمایه و بی‌کاری کارگران ایرانی ندارد.
نوشته بازار کشور پس از ممنوعیت لوازم خانگی کره‌ای چگونه می‌شود؟ اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.
