تحقیقات مؤسسه مکنزی نشان می‌دهد زنان بیش از مردان تحت تأثیر کرونا قرار گرفته‌اند و علاوه بر فشارهای روحی ناشی از پاندمی کووید 19 و مشکلات آن، ازنظر اقتصادی نیز بیش از مردان ضربه دیده‌اند. در طول بحران کرونا، زنان در زمینه از دست دادن شغل خود، 1.8بار آسیب‌پذیرتر از مردان بوده‌اند و در راستای تعدیل نیرو از محیط‌های کار اخراج شده‌اند. اما شاید یکی از حوزه‌هایی را که فعالان آن با بیشترین مشکلات مواجه شده‌اند، بتوان فناوری دانست چراکه پاندمی کووید 19 فضا را برای فعالیت زنان در محیط نسبتاً مردانه فناوری، سخت‌تر از گذشته کرده است.

افزایش تعداد استارتاپ‌ها با مدیریت زنان

هر چند طی 5سال گذشته، نسبت استارتاپ‌هایی که توسط زنان پایه‌گذاری شده یا رهبری می‌شود نسبت به استارتاپ‌های مردانه از 0.62 به 0.73 افزایش یافته ولی هنوز هم کسر کوچکی از اکوسیستم استارتاپی جهان را به خود اختصاص داده‌اند و چالش‌های فراوانی بر سر راه بنیانگذاران زن باقی است. البته مناطق مختلف جهان نیز به گونه‌ای متفاوت عمل کرده‌اند به عنوان مثال اروپای مرکزی و شرقی بیش از سایر مناطق اروپا دارای استارتاپ و شرکت‌های نوپا با مدیریت زنان هستند یا توسط زنان بنیانگذاری شده است. همچنین در بیشتر نقاط جهان از جمله غرب آفریقا، سوئد یا حتی امریکا تعداد بنیانگذاران مرد استارتاپ‌ها از زنان بسیار بیشتر است. گفته می‌شود که سهم استارتاپ‌هایی با حداقل یک بنیانگذار زن در جهان حداقل 20درصد است و ارزش سرمایه خطرپذیر جذب شده توسط بنیانگذاران زن در جهان نیز به 5میلیارد دلار رسیده است.

تبعیض جنسیتی در اختصاص سرمایه

درجهان پیشرفت‌هایی درزمینه جذب بیشتر مهندسان زن به مشاغل فناوری دیده می‌شود، اما وقتی صحبت از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر(VC) می‌شود، شرایط تغییر می‌کند. استارتاپ‌هایی که توسط زنان حوزه فناوری پایه گذاری شده یا مدیریت آن را به عهده دارند به بن بست رسیده‌اند و اعتماد چندانی از سوی سرمایه‌گذاران دیده نمی‌شود.

 آمار نشان می‌دهد تعداد کارآفرینان زن در امریکا از سال 2007 تاکنون افزایش 30درصدی داشته اما به نظر می‌رسد جامعه سرمایه‌گذاران برای پذیرش این حجم از موفقیت زنان آمادگی ندارند چرا که امسال استارتاپ‌های امریکایی با مدیریت زنان یا استارتاپ‌هایی که توسط زنان بنا شده‌اند، کمترین میزان سرمایه‌گذاری را درمقایسه با دوره پنج ساله گذشته دریافت کردند.

همچنین مطالعه‌ای که توسط Crunchbase (مؤسسه‌ای که میزان سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های مختلف را رصد کرده و مورد بررسی قرار می‌دهد) انجام شده است، نشان می‌دهد در 7ماهه سال 2021 استارتاپ‌هایی با رهبری زنان تنها موفق به جذب 2.2درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر شده‌اند که این رقم از سال 2016 تاکنون، کمترین میزان است، درحالی که این رقم برای استارتاپ‌های مردانه به 14درصد می‌رسد. این بدان معناست که استارتاپ‌های زنانه امریکا درسال جاری موفق به جذب سرمایه‌ای درحدود3.7میلیارد دلار شده‌اند در حالی که این رقم برای همتایان مرد آنها به 160میلیارد دلار می‌رسد.

 در استارتاپ‌هایی با رهبران مشترک زن و مرد هم میزان جذب سرمایه به حدود 11.7درصد از مجموع این سرمایه‌گذاری‌ها می‌رسد که کمتر از استارتاپ‌هایی با مدیریت مردان است. این موضوع تنها مختص امریکا نیست و برای سایر اکوسیستم‌های استارتاپی جهان نیز مصداق دارد. آنچه مسلم است اینکه جامعه زنان در این حوزه مورد بی‌مهری سرمایه‌گذاران قرار گرفته‌اند و رغبت چندانی برای کمک به توسعه مشاغل و شرکت‌های نوپا که توسط زنان برپا شده است دیده نمی‌شود. این موضوع نه تنها برای بنیانگذاران و زنان کارآفرین مشکل ساز شده است بلکه اقتصاد امریکا و جهان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

یک صندوق سرمایه‌گذاری مردانه

در گزارش Crunchbase به پروژه Something Ventured نیز که میزان پیشرفت در برقراری توازن جنسیتی در سرمایه‌گذاری‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد، اشاره شده است. تازه ترین اعداد نشان می‌دهد که وضعیت سرمایه‌گذاری برای کمپانی‌هایی با مدیریت و رهبری زنان اصلاً مطلوب نیست و حتی می‌توان گفت در چند سال گذشته با شیب ملایم منفی مواجه بوده‌ایم. بهترین سال برای زنان فعال در حوزه و اکوسیستم استارتاپی، سال 2019 بوده است که 3.3درصد از مجموع سرمایه‌های خطرپذیر به استارتاپ‌هایی با محوریت زنان اختصاص داشته اما همین رقم در سال 2020 کاهش یک درصدی داشته و به 2.3درصد رسیده که مبلغ قابل توجهی را تشکیل می‌دهد. این بدان معناست که استارتاپ‌هایی با مدیریت زنان که حتی همکارهای مرد برای بنیانگذاری داشته‌اند باز هم موفق به فرار از تله عدم توازن جنسیتی نشده‌اند.

همچنین طبق گزارش All Raise، تنها 12درصد از تصمیم سازان در بنیادهای سرمایه‌گذاری‌های VC، زن هستند و همین موضوع بر اعمال سلیقه 88درصد باقیمانده، تأثیر فراوانی دارد و نشان می‌دهد که چرا سرمایه‌گذارها با اعمال تبعیض جنسیتی، به استارتاپ‌های مردانه بهای بیشتری می‌دهند و آنها را لایق دریافت سرمایه بیشتری می‌دانند. به هرحال غالب بودن مردان دردنیای سرمایه‌گذاری، زمینه ساز بی‌توجهی به زنان کارآفرین در امریکا و سایر نقاط جهان شده است.

رشد 5برابری یونیکورن‌های زنانه

 گزارش Pitch Book هم نشان می‌دهد که متوسط اختصاص سرمایه به تیم‌های زنانه در سال 2020 به 6.8میلیون دلار رسیده است در حالی که این رقم در سال 2019 و پیش از شیوع کرونا18.7میلیون دلار بوده است و این مؤسسه انتظار دارد میزان سرمایه در سال 2021 بازهم روند نزولی طی کند.

جالب اینجاست که استارتاپ‌های به رهبری زنان از هر یک دلار سرمایهVC که جذب می‌کنند 78سنت تولید می‌کنند درحالی که این رقم برای استارتاپ‌های مردانه به 31 سنت می‌رسد. همچنین استارتاپ‌هایی با مدیران زن، 2.5بار بیشتر کارمندان زن را استخدام می‌کنند که می‌تواند نقشی شگرف در کاهش شکاف دیجیتال جهان بازی کند. با وجود همه محدودیت‌هایی که برای فعالان استارتاپی زن وجود دارد تعداد یونیکورن‌هایی با مدیریت زنان 5 برابر شده است هر چند این تعداد هنوز نسبت به دنیای مردانه فناوری، بسیار کوچک است (یونیکورن‌ها استارتاپ‌هایی هستند که حداقل یک میلیارد دلار ارزش دارند). در سال 2021 از 327 یونیکورن، حدود 39 مورد استارتاپ‌هایی با بنیانگذاران زن یا همکاران زن و مرد بوده‌اند.

سرمایه‌گذاری هوشمند «یونیسف»

توجه به زنان در حوزه استارتاپ و فناوری، یکی از موضوع‌های مورد توجه سازمان‌هایی همچون یونیسف است. فعالان یونیسف معتقدند که کووید 19 بیشترین تأثیر را بر فرصت‌های اقتصادی زنان گذاشته و بیش از 64میلیون زن در سال 2020 شغل خود را از دست دادند که درمیان آنها کارآفرینان زن هم دیده می‌شوند. به گفته این فعالان، شکاف دیجیتال موجود در جهان و جوامع مختلف، وضعیت زنان را در میانه بحران کرونا بغرنج تر کرده است.

این فعالان، سرمایه‌گذاری و حمایت از رشد کمپانی‌هایی به رهبری زنان را یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه می‌دانند و اعتقاد دارند که حمایت از زنان کارآفرین جهان، امروز بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. در همین راستا و به منظور کاهش آسیب‌های ناشی از کرونا و همچنین ترغیب زنان جهان به مقابله با دنیای نسبتاً مردانه فناوری، حالا دیگر 40درصد از سرمایه‌گذاری بنیاد نوآوری یونیسف به استارتاپ‌هایی در دنیا تعلق می‌گیرد که با مدیریت زنان اداره می‌شود یا اینکه از ابتدا توسط زنان راه‌اندازی شده‌اند.

یکی دیگر از تلاش‌هایی که برای حمایت از زنان فعال در اکوسیستم استارتاپی دنیا انجام شده، ارائه یک برنامه کارآفرینی است که به زنان جهان کمک می‌کند تا در دوران شیوع کووید 19بتوانند کسب و کار خود را راه بیندازند. فعالیت آکادمی زنان کارآفرین(The Academy for Women Entrepreneurs)در سال 2019 و با فعالیت 2هزار زن کارآفرین از 26 کشور دنیا آغاز شد و حالا این رقم به 5هزار زن در 53 کشور جهان رسیده که رقم قابل توجهی است. این آکادمی به زنان کارآفرین و فعال استارتاپی کمک می‌کند تا از درآمد خود برای کمک به رشد زنان بهره بگیرند و درواقع یک سرمایه‌گذاری مناسب برای قدرتمندتر شدن زنان از جنبه اقتصادی محسوب می‌شود.به این ترتیب زنان کارآفرین به زنان جهان کمک می‌کنند تا آنها هم به چرخه استارتاپ‌ها بپیوندند. همچنین آموزش هم در دستور کار این آکادمی قرار دارد تا زنان در این مسیر نسبتاً ناهموار با مشکلات کمتری مواجه شوند.