گسترش اینترنت ماهواره‌ای استارلینک و دسترسی آزاد به اینترنت پرسرعت بدون محدودیت، اتفاقی است که ایلان ماسک، مدیر عامل شرکت اسپیس ایکس از چند سال پیش وعده آن را داده بود. اتفاقی که به ویژه در ایران باب میل کاربران و نگران کننده برای مسئولین خواهد بود. ایران یکی از 10 کشور دنیا با بیشترین محدودیت اینترنتی محسوب می‌شود که علت اصلی آن در پیش گرفتن سیاست حکمرانی فضای مجازی و مدیریت بر محتوای تولیدی و منتشر شده است.
توسعه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در حال حاضر بزرگترین تهدیدی است که این حکمرانی را به خطر می‌اندازد، هرچند واقعا حکمرانی هم در کار نیست، این روزها کمتر کسی است که فیلترشکن نداشته باشد، اغلب مردم به ویژه قشر نوجوان و حتی کودکان دسترسی آزاد به محتوای مناسب و نامناسب در اینترنت دارند و این اتفاق مشکلات فرهنگی بسیاری برای جامعه ما ایجاد کرده است.
البته مشکل فقط حوزه فرهنگی نیست، یکی از بزرگترین عوامل فیلترینگ در ایران، انتشار محتوای سیاسی و انتقادی است که گاها به تجمع و شورش‌های خیابانی مردم نیز منجر شده است.
اما به هر شکل حکومت با استفاده از راهکارهایی مانند فیلترینگ، محدود کردن پهنای باند بین‌الملل، اختلال در شبکه با قطعی کلی پهنای باند بین‌الملل مانند آن چیزی که آبان سال گذشته تجربه کردیم، به دنبال اثبات حکمرانی خود در فضای مجازی و دسترسی به اینترنت است که با آمدن اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، این راهکارها دیگر عملی نخواهند بود.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی در چند ماه اخیر سخنانی در خصوص آمادگی برای مقابله با اینترنت ماهواره‌ای و خطرات احتمالی آن و همچنین افزایش حکمرانی در فضای مجازی مطرح کرده که نشان می‌دهد مسئولین ما با این فناوری سر ناسازگاری دارند یا حداقل به دنبال تعیین قوانینی برای محدودیت استفاده عمومی از اینترنت ماهواره‌ای هستند.
همچنین تعجیل دولت و مجلس برای راهاندازی شبکه ملی اطلاعات و اینترنت ملی نیز بی‌ارتباط با توسعه روزافزون اینترنت ماهواره‌ای نیست و حتی در مصوبات جدید مجلس بخشی از درآمد مازاد افزایش 10 درصدی حق‌السهم دولت از اپراتورها صرف توسعه شبکه داخلی به جهت مقابله با تهدیدات احتمالی اینترنت ماهواره‌ای می‌شود.
اما در این خصوص سوالات زیادی نیز در ذهن کاربران ایجاد شده، امید رهبر، کاشناس حوزه فناوری در گفتگو با ایسنا به این سوالات پاسخ داده است.
این کارشناس در خصوص وضعیت پروژه استارلینک و سابقه استفاده از اینترنت ماهواره‌ای در جهان گفت: پروژه استارلینک اولین نمونه اینترنت ماهواره‌ای در جهان نیست، از سال 2012 دو شرکت ویاست و هیوزنت به عنوان ارائه دهنده اینترنت ماهواره‌ای فعالیت دارند و شرکت هیوزنت در حال حاضر بیش از یک میلیون و 300 مشترک در آمریکا دارد. بنابراین تا پیش از این هم از فناوری اینترنت ماهواره‌ای استفاده می‌شد اما شرایط و امکانات پروژه استارلینک متفاوت است.
چرا پروژه استارلینک برای جهان اهمیت دارد؟
تاکنون شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت ماهواره‌ای در برخی مناطق این فناوری را عرضه کرده‌اند اما پروژه استارلینک یک اینترنت بین‌المللی برای مردم در سراسر جهان است. ضمن اینکه اینترنت استارلینک سرعت بسیار بالا، پهنای باند مناسب و تاخیر بسیار کمی دارد و از نظر کیفیت خدمات با دیگر ارائه دهندگان اینترنت ماهواره‌ای قابل مقایسه نیست. این اینترنت محدودیت جغرافیایی ندارد و از سال 2018 راهاندازی شده، تاکنون حدود هزار ماهواره استارلینک به فضا فرستاده شده و طبق برنامه هر سه ماه یک موشک فالکوم حداقل 60 ماهواره دیگر را در مدار قرار می‌دهد.
ماهواره‌های استارلینک سیگنال را مستقیما به گیت‌وی یا کامپیوتر میزبان می‌فرستند و به این ترتیب، تجهیرات ارتباطی کمتری برای دسترسی به این اینترنت نیاز است. این ماهواره‌ها نسبت به نمونه قبلی اینترنت ماهواره‌ای، از 70 تا 100 برابر به زمین نزدیک‌تر هستند و سرعت انتقال و تاخیر آنها بسیار ناچیز است.
واقعا اینترنت استارلینک کیفیت بالایی دارد؟
امید رهبر در خصوص سرویس اینترنت استارلینک و کیفیت آن اعلام کرد: طبق اطلاعاتی که سایت رسمی اینترنت استارلینک منتشر کرده، سرعت این اینترنت بین 50 تا 150 مگابیت خواهد بود، همچنین تاخیر آن حدود 20 الی 40 میلی‌ثانیه است که رقم بسیار مناسبی محسوب می‌شود. در ابتدا برای برقراری اینترنت باید 499 دلار هزینه کرد که با آن دیش، رسیور و سخت افزار لازم برای دریافت سیگنال‌ها در اختیار شما قرار می‌گیرد. پس از آن حق اشتراک ماهانه این اینترنت 99 دلار است که مشترکان پرداخت می‌کنند.
به این ترتیب هزینه اینترنت استارلینک بسیار بالاست و در حال حاضر عموم مردم نمی‌توانند از این اینترنت استفاده کنند. کاربران استارلینک در حال حاضر از 10 هزار نفر عبور کرده که بیشتر آنها در استرالیا، نیوزیلند، آمریکا، مکزیک و کانادا هستند، با افزایش مشترکان این سرویس می‌توان انتظار داشت که قیمت اشتراک آن نیز کاهش پیدا کند و اینترنت ارزان در اختیار همه مردم جهان قرار بگیرد.
اینترنت استارلینک کی به ایران می‌رسد؟
امید رهبر در پاسخ به این سوال تاکید کرد: اینترنت استارلینک خیلی سریع‌تر از آنچه فکرش را بکنیم به ایران می‌آید و تا چند ماه دیگر در آسمان ایران ظاهر می‌شود، البته باید دید شرایط ارائه سرویس ماهواره‌ای اسپیس‌ایکس در کشور ما چگونه است. آیا وزارت ارتباطات مجوز استفاده از این نوع سرویس را می‌دهد؟ اسپیس ایکس یک شرکت آمریکایی است و قطعا تابع قوانین آمریکاست، بنابراین ارائه این سرویس در ایران یا برخی کشورهای دیگر دستخوش جهت‌گیری‌های سیاسی خواهد بود که بر روی ارائه کیفیت و کمیت خدمات آن تاثیر می‌گذارد.
آیا می‌توان در اینترنت استارلینک اختلال یا محدودیت ایجاد کرد؟
این کارشناس حوزه فناوری در خصوص اعمال محدودیت یا اختلال در اتصال به اینترنت استارلینک توسط دولت ایران گفت: این کار اصلا ساده نیست، طبق اعلام شرکت اسپیس ایکس، قطر هر دیش دریافت کننده در پک سخت افزاری مشترکان، 70 سانتی‌متر است، این دیش هر کجا و به هر سمتی که باشد به ازای هر 10 سانتی‌متر یک سیگنال ماهواره استارلینک را دریافت خواهد کرد. در حال حاضر هر دیش سه سیگنال دریافت می‌کند همچنین این دیش‌ها به صورت هوشمند چرخیده و قوی‌ترین سیگنال را پیدا می‌کنند. با جا به جایی دیش، اینترنت از سه سیگنال دیگر دریافت می‌شود و ارتباط برقرار خواهد ماند.
قرار است این سه سیگنال تا دو سال دیگر به 10 سیگنال تبدیل شود که عملا مقابله با آن بسیار سخت و دشوار خواهد شد. کسانی که به دنبال مقابله با اینترنت استارلینک هستند به خوبی با این پروژه آشنایی ندارند، شبکه GPS یا موقعیت‌یاب در کل دنیا 60 ماهواره دارد و به زودی جی‌پی‌اس بر روی ماهواره‌های استارلینک منتقل می‌شود، بنابراین محدودکردن یا مقابله با این سرویس بسیار دشوار خواهد بود.
آیا اینترنت استارلینک را در ایران خواهیم دید؟
در این خصوص به پاسخ خود ایلان ماسک مراجعه می‌کنیم، دو روز پیش یکی از کاربران ایرانی توییتر از ایلان ماسک در خصوص وضع این اینترنت در ایران پرسید، ایلان ماسک در جواب گفت: ما بهترین کاری که از دستمان بربیاید را انجام می‌دهید.
به این ترتیب به نظر می‌رسد خود ایلان ماسک نیز به محدودیت‌های دسترسی اینترنت در ایران واقف است و به دنبال راهی برای ارائه اینترنت بدون محدودیت در ایران و تمامی کشورهای دنیاست.
امید رهبر در این خصوص گفت: تاکنون 40 درصد ماهواره‌های استارلینک در مدار قرار گرفته‌اند و تا چند سال آینده، ده‌ها هزار ماهواره این شرکت سراسر کره زمین را فرا خواهد گرفت. در چنین شرایطی سیاست همکاری به جای مقابله با شرکت اسپیس ایکس منطقی‌تر است. البته با توجه به تحریم‌ها، این همکاری می‌تواند به صورت غیررسمی باشد. نظر شما در این باره چیست؟
نوشته بررسی وضعیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.
