چند سالی است فدراسیون فوتبال جهانی FIFA به این نتیجه رسیده، با بکارگیری VAR (Video Assistant Referee) یا همان کمک داور ویدئویی، شرایطی را فراهم کند تا از تضییع حقوق تیم های فوتبال در مسابقات، که ممکن است به خاطر اشتباهات داوری یا تاثیر پذیری داور از شرایط حاکم بر استادیوم پیش بیاید، پیشگیری کند.

قبل ازFIFA ، فدراسیون جهانی والیبال FIVB با قانون ویدئو چک و فدراسیون جهانی کشتی FILA استفاده از دوربین در مسابقات را به اجرا درآورده بود و بسیاری از نتایج و امتیازات مسابقات با این دوربین ها تغییر یافته اند.

برغم وجود برخی نقاط ضعف در این سیستم ویدئویی و انتقاداتی که بر آن می شود و همچنین هزینه های زیادی که برای راه اندازی آن در میدان های ورزشی لازم است، اکنون این سیستم به عنوان یکی از طرق داوری در مورد برخی از تصمیمات قاضی میدان است.

کمک داور ویدئویی سیاسی یا VAR سیاسی چیست؟ و چگونه می تواند نقش خود را در منازعات سیاسی و اختلافات سیاسی بین المللی ایفا نماید؟ این یادداشت به این موضوع می پردازد.

کمک داور ویدئویی سیاسی یا VAR سیاسی

بسیاری از منازعات و اختلافات به سبب بهانه های سیاسی بوده که در نهایت منجر به راه اندازی جنگ و اختلافات پایان ناپذیر شده است، این بهانه ها به استناد وجود گزارشات و اطلاعات گوناگونی که فقط در اختیار خودشان قرار داشته، صورت گرفته است.

اتهام ساخت سلاح های کشتار جمعی در عراق؛ تلاش دولت لیبی به ساخت بمب هسته ایی؛ و غیره…

از جمله مواردی بود که هیچگاه اثبات و تایید ان برای سایر کشورها، بخصوص کشورهای زیان دیده میسر نگردیده و گذشت زمان نشان از بی اعتباری این اتهامات را داد.

در این شرایط برخی دلایل که می توان به این پرسش پاسخ داد؛ چرا برغم وجود قراردادها و تعهدات بین المللی و اعتبارات آن، هنوز شاهد نقض توافقات بین المللی از سوی همه طرف های قرارداد بوده و هنوز شاهد اتهام زنی در پهنه سیاست به سایرین هستیم؟ چنین است:

1. ارجحیت نقش حاکمیت کشورها در صحنه سیاست جهانی نسبت به قوانین و مقررات بین المللی در نزد بازیگران؛
2. ارتباط مستقیم توان چانه زنی کشورها در صحنه بین المللی با توان اقتصادی و نظامی و وضعیت سوق الجیشی کشورها در مناطق مختلف جهان.
3. رابطه عکس وابستگی، سرسپردگی، تبعیت و دنباله روی برخی سران کشورها نسبت به تبعیت از قوانین پذیرفته شده بین المللی؛
4. ارجحیت دادن به پیمان ها و قراردادهای منطقه ایی نسبت به قراردادهای بین المللی در بین بازیگران سیاسی؛
5. ترجیح دادن به منافع منطقه ایی و محدود ولی سریع الوصول نسبت به منافع جهانی و بین المللی توسط بازیگران
6. برتری طلبی و سلطه جویی کشورها نسبت به هم؛
7. نبود قدرتی مافوق در جهان که تمامی نظامات سیاسی جهان را به تبعیت از آن وا داشته و حاکمیت کشورها، در رتبه بعد از این الزامات قرار گیرد.
8. غلبه نظریات و اندیشه های سلطه طلبی کشورهای جهان اولی، از طریق ایجاد قراردادها و مناسبات بین المللی در نگاه و اندیشه های کشورهای فاقد قدرت یا جهان سومی

به موارد فوق می توان موارد دیگری نیز اضافه نمود …

اکنون این سئوال مطرح است؛ چگونه می توان با الگو گیری از سیستم VAR ؛ راه کاریی برای کاهش تنش و اختلافات سیاسی و بین المللی ارائه داد؟

هم اکنون در صورت وجود اختلاف و توافق طرفین دعوا، تیم های حقیقت یاب تشکیل شده و بر اساس مستندات، این تیم، نظرات خود را اعلام می کند و در صورت تائید جامعه جهانی یا دیوان دادگستری نتیجه اعلام می گردد.

ایراد این رویه در این است:

1. استقلال تیم حقیقت یاب از سوی قدرت برتر مورد تضمین نیست.
2. طرفین دعوا خود را ملزم به پذیرش نتایج این تیم حقیقت یاب نمی کنند، لذا ضمانت اجرایی آن صددرصد نیست.
3. احکامی که از سوی دادگاه های بین المللی صادر می شود هنگامی حالت اجرایی به خود می گیرند که طرفین به اجرای احکام صادره اقدام کنند، یا دستاویزی مورد قبول برای رفع زیان و پذیرش هزینه خسارات در نزد جامعه جهانی وجود داشته باشد. لذا در صورت فقدان هریک این موارد، احکام حالت اجرایی پیدا نمی کند.

بنابراین می توان گفت این رویه هم کارایی صددرصد ندارد.

ارتباط انباشت اطلاعات با سیستم var سیاسی

با مدد تکنولوژی و داده های اطلاعاتی که از طریق رسانه ها و فضای مجازی و حتی دوربین های مخصوص فراهم شده است، می توان به راحتی اطلاعات کامل و واضحی از نظرات، رفتارها و عملکردهای بازیگران سیاسی جمع آوری کرد و در موارد لزوم به استناد آن برای حل منازعات و اختلافات بهره جست.

امروزه بسیاری از رسانه ها و امپراتوری های خبری به استناد عکس، صدا و تصویر، توانسته اند بسیاری از تصمیمات، رویه ها، نظرات و حتی افکار عمومی را تغییر جهت دهند.

اکنون با این ایده، می توان با بکارگیری مدیریت شده این گونه ابزارها، خروجی آن را برای رفع منازعات و اختلافات بین المللی و حتی داخلی استفاده نمود و نوعی شفافیت و پاسخگویی در ارتباطات بین المللی به منصه ظهور برسد.

چگونگی راه اندازی var سیاسی

بدیهی است راه اندازی چنین سیستمی در سطح جهانی بدون راه اندازی سازمان و تشکیلات بین المللی امکان پذیر نخواهد بود.

اکنون سازمان ملل با در اختیار داشتن ده ها سازمان تاثیر گذار مشابهه به عنوان زیر مجموعه خود نقش بسزایی در این رابطه ایفا می کند.

سازمان هایی همچون یونیسف، یونسکو یا مجمع حقوق بشر و غیره نمونه هایی از آن هستند.

سازمان ملل می تواند نقش محوری برای تاسیس چنین سازمانی به عهده بگیرد.

سازمان VAR سیاسی از لحاظ اجرایی مستقل خواهد بود؛ اما به لحاظ تعیین مدیریت آن زیر نظر سازمان ملل فعالیت نماید.

شرط اصلی راه اندازی این سازمان عضویت همه کشورها در آن است که بایستی پس از تایید مجالس هر کشور به امضای کشورهای عضو سازمان برسد.

کشورهایی که عضو این سازمان نیستند از خدمات ان محروم بوده و حق رای یا نظر و در اختیار داشتن اطلاعات آن را ندارند.

انتقال اطلاعات این سازمان به آن دسته از کشورهای غیر عضو از مصادیق بارز جاسوسی تلقی خواهد شد.

بنابراین با موضوع VAR سیاسی و با بهره گیری از تمامی اطلاعات سمعی، بصری و رسانه ایی که توسط این سازمان با استفاده از ابزارهای فنی صورت می گیرد، منابع موثقی برای قضاوت در منازعات و اختلافات بین المللی فراهم می گردد.

در حقیقت اعضای این سازمان در یک اتاق شیشه ایی به صورت رسمی تمامی مذاکرات و تبادلات نظری خود را انجام خواهند داد و در صورت درخواست به مذاکرات غیر رسمی دو جانبه و چند جانبه بایستی این درخواست به تایید ریاست سازمان رسیده باشد.

لازم بذکر است این رویه اکنون نیز نا آشنا در صحنه سیاست بین المللی نبوده و حتی در اعمال فشار بر حاکمیت های کشورها نیز از اینگونه روش ها استفاده می گردد از جمله:

• سازمان انرژی هسته ایی با توافق ایران نسبت به نصب دوربین های آنلاین بر روی مراکز هسته ایی ایران اقدام نموده است و تصاویر این دوربین ها را مستنداتی بر چگونگی راستی آزمایی ایران در موضوع هسته ایی می داند.
• استفاده از فناوری تحت عنوان «سنجش از دور» در سطح جهانی برای استفاده از فضا و… تحت معاهده «کوپوس »
• استفاده از فناوری در موضوع کنترل لرزه نگاری و سلاح اتمی، موشکی، و… غیره هم اکنون بین جوامع بین المللی بر اساس معاهدات دو جانبه و چند جانبه و اصول سازمان ملل در حال بهره برداری است و در همین رابطه ایستگاه های مختلفی در سراسر جهان از جمله در ایران احداث و نصب گردیده است.
• مورد دیگر در خصوص قتل روزنامه نگار عربستانی است. فیلم های گرفته شده از ورود جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی به سفارت عربستان در ترکیه را نام برد که پس از انتشار آن در فضای مجازی نمونه بارزی از چگونگی تاثیر این گونه مستندات بر فضای سیاسی و افکار عمومی و حاکمیت عربستان سعودی نام برد.
• بعد از ۱۲ سال و در سال ۱۴۰۰، سخنگوی شورای نگهبان (عباسعلی کدخدایی)، اظهارات حیدر مصلحی را به استناد مشاهده فیلم جلسات شورای نگهبان در سال ۸۸ تکذیب کرد.

دامنه این رویه و شیوه می تواند به صورت گسترده و از طریق بهره برداری از فضای دیجیتال یا اضافه نمودن موارد تکمیلی و رفع نواقص آن، گسترش داد و دولت های عضو سازمان بدون استثنا تابع نتایج خروجی گردند.

نتایج این مستندات به عنوان سند رسمی به شورای امنیت ارائه تا به عنوان ضمانت اجرایی مورد توجه قرار گرفته و افکار عمومی نسبت به ان توجیه شوند.

بدیهی است قوانین و مقررات و اعضای این سازمان و نحوه جمع آوری اطلاعات و چگونگی حفظ و نگهداری داده ها و رفع دغدغه هایی همچون؛ حفظ استقلال و حاکمیت کشورها، محترم شمردن محرمانگی مطالب و نظرات یا اسناد مطروحه در این سازمان، بایستی به تایید مجمع عمومی سازمان ملل و تمامی اعضای این سازمان و مجالس کشورهای عضو رسیده باشد.

از سویی می توان این پیشنهاد را در دو سطح داخلی، منطقه ایی و بین المللی مورد توجه قرار داد.

بدین صورت، کشورهای داوطلب با راه اندازیی سازمانی بومی در سطوح مختلف سیاسی کشور، نسبت به تاسیس یک سازمان تخصصی و فنی زیر نظر قوای سه گانه (شبیه اداره صدا و سیما) در کلیه سازمان ها اقدام نمایند.

نتیجه:

استفاده از دوربین یا فناوری های جدید طی سال های متمادی از سوی نظامات سیاسی به منظور کنترل سایر کشورها بکار گرفته شده و قدرت های بزرگ هیچگاه زیر بار بهره برداری برابر از این گونه سیستم ها نشده و عملا به نقض حاکمیت کشوره های مستقل دست زده و استفاده از این گونه فناوری را یکطرفه به سود خود مورد بهره برداری قرار داده اند.

با راه اندازی جنبش VAR سیاسی در غالب یک سازمان رسمی بین المللی در سازمان ملل که با اتفاق و همکاری تمامی اعضای سازمان ملل میسر می گردد، تا حدود زیادی؛ تصاویر و صداهای ضبط شده در اتاق های جلسات، رویه سابق را، به یک بازی دو طرفه تبدیل نموده و نسبت به پاسخگو کردن قدرت های بزرگ و سلطه گر نزدیک خواهیم شد.

شیشه ایی کردن اتاق های مذاکره، ضبط گفتگوهای سیاسی به عنوان سند رسمی، یک ایده و راهکاری برای کنترل قدرت های بزرگ نسبت به تصمیمات و اغراض آنان در صحنه بین المللی و جهانی و رفع مجادلات بیهوده سیاسی در داخل کشورها است.

لذا برای رسیدن به هدف فوق«  VARسیاسی» یا ویدئو چک سیاسی پیشنهاد می گردد.

مجید بهمنی

تابستان 1400

نوشته ویدئو چک سیاسی چیست؟! اولین بار در اخبار فناوری و موبایل پدیدار شد.