«رسانه در سایه» دولتمردان چه در دولت یازدهم و چه در دولت دوازدهم، شبکه‌های اجتماعی‌ای بوده‌اند که طبق قوانین فعلی کشورمان مشمول فیلترینگ هستند و حضور و فعالیت در آنها برای عامه مردم ممنوع است. هر کسی که بخواهد در چنین شبکه‌هایی حضور داشته باشد و فعالیت کند ناگزیر است با فیلترشکن از سد قوانین عبور کند؛ بر همین اساس حضور دولتمردان هم در شبکه‌هایی همچون توییتر و فیس‌بوک و بهره‌گیری از این فضاها برای اظهارنظرهایی که شاید در رسانه‌های رسمی صحبت درباره آنها امکانپذیر نباشد، رخدادی است که در تمام دنیا بی‌نظیر است.
گویا آی تی – برای پیگیری اظهارنظرهای وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره فضای مجازی همچون سایر اعضای هیئت دولت باید به سراغ فیلترشکن رفت و این اظهارنظرها را در محیط توییتر دنبال کرد.
در برابر رفتار منفعلانه دولتمردان کشور در فضای مجازی، اما آنطور که دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور می‌گوید شرکت‌های امریکایی چندان عنایتی به ما ندارند و در حالی که خدماتی همچون شبکه‌های اجتماعی در دسترس ما قرار دارند، اما صددرصد از خدماتی که موردنیاز توسعه‌دهندگان و کسب و کارهاست، برای ایران غیرقابل دسترسی است.
تا پیش از این اگر حوزه جنگ نرم یکی از حوزه‌هایی بود که برنامه‌ریزی و نگرانی مسئولان را می‌طلبید، حالا رخدادهای تازه‌ای که یکی پس از دیگری در فضای مجازی در حال رخ دادن است،حوزه تازه‌ای از نبردی نابرابر را پیش رویمان به تصویر می‌کشد؛ نبرد در فضای مجازی واقعیتی است که با تحریم اپلیکیشن‌های ایرانی در اپ‌استور و گوکل‌استور خودنمایی کرد، اما انگار واقعیت‌های این حوزه بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد؛ واقعیت‌هایی از جنس تلاش هدفمند شرکت‌های امریکایی در دسترسی کاربران ایرانی به استفاده مناسب از اینترنت و برپایی کسب و کارهای اینترنتی که در ورای بازی‌های توییتری و فیس‌بوکی دولتمردان فراموش شده است.
محدودیت‌های گوگل برای ایران از ۴۴ تا صددرصد
به گفته سیدابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور نتیجه بررسی‌های کارشناسی مرکز ملی فضای مجازی کشور در خصوص ارائه خدمات و محصولات دیجیتال شرکت‌های امریکایی چون گوگل و آمازون نشان می‌دهد که شرکت‌های امریکایی به طور هدفمند سعی دارند تا کاربران ایرانی را از استفاده مناسب از اینترنت و دسترسی کشور به ابزارهایی که می‌توانند باعث رشد کسب و کار و اشتغال شوند، دور کنند.
وی با تأکید بر اینکه عملاً ۴۴ درصد از تمامی خدمات گوگل برای کشور مسدود است، می‌افزاید: در این بین صددرصد از خدماتی که موردنیاز توسعه‌دهندگان و کسب و کارهاست، برای ایران غیرقابل دسترسی است. به گفته فیروزآبادی در حوزه سیستم عامل ۶۳ درصد، تبلیغات کسب و کار ۶۳ درصد و آمار تحلیلی ۳۸ درصد از خدمات گوگل در دسترس مردم ایران قرار ندارد. دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور تصریح می‌کند: ۹۰ درصد سرویس‌های کاربردی و کسب و کاری آمازون نیز در دسترس ما نیست و روند این محدودیت‌ها نشان می‌دهد که در کشور برای ایجاد چنین زیرساخت‌هایی در حوزه فضای مجازی که یک صنعت مادر است باید اقدام جدی صورت گیرد.
نگاه متفاوت آقای وزیر
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات فراتر از تمام چالش‌های موجود در حوزه فضای مجازی نگاه متفاوتی به این موضوع دارد و می‌گوید: فضای مجازی نه وحشی است که بخواهیم آن را مهار کنیم، نه آنقدر سرکش است که بخواهیم آن را تحت کنترل درآوریم، اما باید در آن حاکمیت داشته باشیم. از نگاه وی خیلی از نیازهای روزمره ما از طریق خدمات داخلی پاسخ داده می‌شود، همچون خبرخوانی، خدمات نظام بانکی و خدمات سلامت که کاملاً روی بسترهای داخلی ارائه می‌شوند، اما حوزه‌هایی هم که حاکمیتی در آنها نداریم مثل موتور جست‌وجو، ایمیل، سرویس‌های ویدئویی یا شبکه‌های پیام‌رسان است.
وی درباره اینکه چرا در استفاده از ظرفیت‌های موتور جست‌وجو به سمت بومی‌سازی نرفتیم، می‌گوید: سرانه استفاده ما از موتور جست‌وجو و ایمیل که نیاز به سرمایه‌گذاری کلان ملی دارد، مطلوب نیست و دلیل آن صرفاً سرمایه‌گذاری نکردن دولت نیست؛ موتور جست‌وجو بازاری ۵۰۰ میلیون نفری میخواهد و باید بتوانیم از کشورهای دیگر نیز بازار به دست آوریم.
مذاکره این‌بار با توییتر
وزیر ارتباطات درباره دلیل حضورش در شبکه توییتر به‌رغم فیلتر بودن آن معتقد است: قانونی نداریم که فعالیت یک ایرانی در توییتر را محدود کند، اما اجازه فعالیت این شبکه در ایران به واسطه تصمیم کارگروه فیلترینگ داده نشده است.
جهرمی درباره فیلتر بودن توییتر اینگونه توضیح می‌دهد: طبیعتاً فیلترینگ این شبکه اجتماعی با تصمیم وزارت ارتباطات نبوده است و با مسئولیت کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به دلیل اینکه گمان می‌کردند در شرایط خاصی این شبکه دنبال دخالت در امور داخلی کشورمان بود، فیلتر شده است؛ علاوه بر این، امکان فیلتر کردن توسط دستور قضایی نیز وجود دارد. وی با بیان اینکه دولت قبلاً هم درخواست رفع فیلتر این شبکه را به کارگروه مذکور داده است، می‌افزاید: مقام قضایی هم نسبت به رفع فیلتر این شبکه اجتماعی در کشور موضع دارد و گفته است که اگر با تصمیم کارگروه مذکور رفع فیلتر شود با دستور قضایی بار دیگر آن را فیلتر خواهد کرد.
وزیر ICT با تأکید بر اینکه برای آزاد کردن فعالیت توییتر در ایران باید این مواضع حل و فصل شود و قطعاً شورای عالی فضای مجازی در این زمینه نقش مؤثری خواهد داشت، تصریح می‌کند: با این حال توییتر درخواست داده که حاضر هستم درباره نوع و نحوه فعالیتم در ایران مذاکره کنم که این پیام مثبتی است. آذری جهرمی درباره نحوه حضورش در این شبکه فیلتر شده اینگونه توضیح می‌دهد: طبق قانون دور زدن بسترهای مخابراتی کشور به واسطه فیلترشکن جرم است و منع شده است، اما از مدتی قبل بنده هم طبق آیین‌نامه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مانند خبرگزاری‌ها درخواست دادم تا اینترنت بدون فیلتر داشته باشم.
وی با مقایسه ممنوعیت استفاده از توییتر با ممنوعیت ماهواره می‌افزاید: همانطور که خبرنگاران خبرگزاری‌ها از اینترنت بدون فیلتر استفاده می‌کنند بنده هم با توجه به جایگاه حقوقی‌ام از این شرایط استفاده می‌کنم. همچنانکه صداوسیما هم در حال حاضر از ماهواره استفاده می‌کند و حتی شبکه‌هایی روی آن ارائه کرده است. وزیر ارتباطات تأکید می‌کند: قطعاً اگر زمانی دسترسی من به اینترنت بدون فیلتر را محدود کنند، خلاف قانون عمل نخواهم کرد.
منبع: جوان
