مدیرعامل مبین‌نت باور دارد که مهم‌ترین قدم برای توسعه اینترنت پرسرعت خانگی، اصلاح تعرفه‌گذاری و سیاستهای تنظیم‌گری در تمام بخش‌ها از جمله موبایل است.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سابق سال گذشته اعلام کرد که به دلیل عملی نشدن وعده تأمین ۵ میلیون پورت VDSL، اینترنت 5G به‌صورت نقطه‌ای برای کاربران خانگی فعال می‌شود. در نهایت ۱۸ اسفند ۹۹، مبین‌نت از شبکه 5G برای استفاده‌ی مشترکان خانگی و سازمانی رونمایی کرد. اینترنت خانگی 5G همان FWA است که امکان اتصال نقطه‌ای کاربران به اینترنت را از طریق هات‌اسپات مرکزی و به‌صورت بی‌سیم فراهم می‌کند.
در آن زمان مبین‌نت اعلام کرد که ارائه سرویس 5G به دو سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران و خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) را آغاز کرده است؛ اما به نظر نمی‌رسد ارائه اینترنت 5G به مشتری خانگی به نتیجه‌ای رسیده باشد. در ادامه وضعیت عرضه اینترنت 5G خانگی در کشور و موانع آن را مرور می‌کنیم.
چرا 5G خانگی عرضه نشد؟
حسین طهرانی، مدیرعامل مبین‌نت، در گفت‌وگو با زومیت می‌گوید قیمت بالای مودم 5G هنوز ارائه‌ی این سرویس به مشتریان خانگی را توجیه‌پذیر نکرده و تعامل مبین‌نت با سه تولیدکننده مودم داخلی هم به نتیجه‌ای نرسیده است. طهرانی به خبرنگار زومیت می‌گوید مودم‌های 5G موجود در بازار کشور قیمتی بالای ۵۰۰ دلار دارند و بعید است مشتری خانگی با داشتن اینترنت 4G یا TDL-TE مجاب شود چنین هزینه هنگفتی متقبل شود.
قیمت بالای تجهیزات 5G خانگی هنوز ارائه‌ی این سرویس به مشتریان خانگی را توجیه‌پذیر نکرده است
به گفته وی، تلاش شرکت‌هایی که مبین‌نت از آغاز معرفی سرویس 5G خود با آنها وارد همکاری و تعامل شد، هنوز به مرحله تجاری نرسیده است و نمی‌توان با قیمت‌هایی که همگام با نرخ ارز بالا می‌روند، سرویس جدید عرضه کرد. طهرانی تنها راه توسعه فناوری و ارائه سرویس 5G را آغاز سرمایه‌گذاری اپراتورها با نگاه بلندمدت و امیدوارانه به سیاست‌گذاری دولت در کنار کاهش قیمت تدریجی مودم عنوان می‌کند. طهرانی با اشاره به شباهت اکثر سرویس‌های جدید فناوری‌محور در زمان آغاز به کار و روند توسعه آنها، توضیح می‌دهد:
سال ۹۵ که TDL-TE را ارائه کردیم هم، همین شرایط وجود داشت؛ یعنی هزینه تجهیزات نسبت به توان خرید مردم بالا بود. درنتیجه، خودمان هزینه کردیم و تجهیزات را به‌صورت امانی در اختیار کاربر خانگی قرار دادیم تا مردم استفاده از تکنولوژی جدید را تجربه و احساس کنند. بعد از گذشت مدت زمانی، حالا می‌بینیم که مردم از جیب خود هزینه مودم را پرداخت و از سرویس TDL-TE استفاده می‌کنند. این نشان می‌دهد که این تکنولوژی درک شده و قدرت خرید مردم کمی افزایش پیدا کرده؛ همچنین هزینه CPE (تجهیزات مستقر در محل مشتری) به نسبت ابتدای ظهور تکنولوژی منطقی‌تر شده است.
طهرانی با اشاره به اینکه روند رشد و همه‌گیری تکنولوژی به همین شکل است، می‌گوید زمانی که امور مردم با تکنولوژی‌های نسل قبل می‌گذرد، آنها نیاز به پرداخت هزینه هنگفت برای فناوری جدید احساس نمی‌کنند. به گفته او، مفهوم چرخه عمر تکنولوژی (یا نحوه جا افتادن یک محصول یا تکنولوژی جدید در بازار) باعث می‌شود رفته‌رفته اپلیکیشن‌های جدید ضرورت استفاده از تکنولوژی جدید را به وجود آورند و در نهایت همگرایی شکل بگیرد؛ اما او تأکید می‌کند که در ایران هنوز با فراگیر شدن 5G فاصله داریم و دلیل اساسی این امر، تفاوت معنی‌دار جهش نرخ ارز و تطابق نداشتن درآمد خانوار به نسبت این نرخ است.
باز هم قیمت دلار
هزینه توسعه شبکه و تجهیزات برای اپراتورها طی دو سال گذشته متناظر با نرخ دلار رشد کرد؛ اما درآمد مردم به این مقدار رشد نکرد. این در حالی است که در میان اقلام مورد نیاز سبد خانوار، قیمت اینترنت ظرف سال‌های اخیر رشدی نداشته و ثابت باقی مانده است. مدیرعامل مبین‌نت در این مورد توضیح می‌دهد:
طهرانی: فاصله زیادی بین هزینه‌های دلاری و درآمد اپراتورها در ارائه خدمات مقرون‌به‌صرفه ایجاد شده که توسعه را غیر ممکن کرده است
جهش نرخ ارز باعث فزونی گرفتن هزینه‌های سرمایه‌ای اپراتورها شده؛ این در حالی است که به دلیل کنترل شدید قیمت‌ها توسط دولت، قیمت اینترنت به‌صورت مصنوعی پایین نگه داشته شده که باعث ایجاد یک شکاف بزرگ بین درآمد و رشد روزافزون هزینه‌ها شده است. اپراتور در این فضا نمی‌تواند شرایط لازم را برای توسعه و ارتقاء تکنولوژی در بلندمدت تأمین کند؛ چون حتی اگر بخواهد تجهیزات را به‌صورت امانی در اختیار مردم بگذارد، همچنان فاصله عمیقی بین هزینه سرویس و تجهیزات وجود دارد که نمی‌توانند یکدیگر را جبران کنند. بنابراین مشکلی که در بخش فناوری اطلاعات و به‌خصوص حوزه سیار و FWA وجود دارد، این است که هزینه‌های سرمایه‌گذاری به قدری رشد کرده که فاصله زیادی بین درآمد اپراتور و هزینه‌های دلاری ایجاد شده؛ منظورم فقط یک درآمدی است که مردم با به‌صرفه‌ترین قیمت بتوانند هزینه تجهیزات را پرداخت کنند. درنتیجه، این بزرگترین معضل در راه‌اندازی و به‌کارگیری 5G در ایران است.
5G خانگی چه زمانی عرضه می‌شود؟
مدیرعامل مبین‌نت در پاسخ به اینکه در صورت سرمایه‌گذاری اپراتورها به‌صورت غیر سودده و تولید مودم داخلی، چقدر طول می‌کشد تا استفاده از 5G در میان مردم جا بیفتد؟ به زومیت می‌گوید: «در واقع راه جا انداختن این فناوری بین مردم هم همین است، درست مانند جا انداختن 4G.»
ما آماده انجام این سرمایه‌گذاری هستیم. در همین زمینه، به سه شرکت تولیدکننده اعلام کرده‌ایم که تضمین خرید تجهیزات را به شما می‌دهیم، حمایت می‌کنیم، شبکه دراختیارتان می‌گذاریم تا تست‌های لازم را انجام دهید تا به هرحال، اکوسیستم تولید تجهیزات 5G شکل بگیرد؛ هرچند این تولید هم صد درصدی نیست و بیشتر اجزای به قیمت دلار وابسته است. منتها، اصل مشکل ما تنظیم‌گری است.
مدیرعامل مبین‌نت توضیح می‌دهد که برای شکل‌گیری این چرخه، نمی‌توان بدون اصلاح تعرفه‌ها اقدامی صورت داد و در شرایط کنونی هیچ اپراتوری قادر به پیشرفت نیست. او با اشاره به اینکه هر تکنولوژی دوره عمر و استهلاک مشخصی دارد می‌گوید با مقررات کنونی، سرمایه‌گذاری این حوزه برای اپراتور به‌صرفه نیست؛ مگر آنکه به شرایط خوش‌بین باشیم و تصور کنیم که اصلاحاتی صورت می‌گیرد.
طهرانی می‌گوید در تغییر سیاست‌ها، ابتدا باید فشار روی ثابت نگه‌داشتن تعرفه‌های موبایل برداشته شود؛ چرا که تمام شرکتهای فعال دیگر در حوزه ارائه خدمات اینترنت، کاملا تحت تأثیر این تعرفه هستند. طهرانی تأکید می‌کند که خدمات اینترنت ثابت هرگز نمی‌تواند قیمتی بالاتر از موبایل داشته باشد؛ حال با وجود فشار دولت بر پایین ماندن تعرفه موبایل، عملا تعرفه تمام سرویس‌های ارتباطی پایین نگاه داشته می‌شود و روال انتقال تکنولوژی نمی‌تواند به‌درستی طی شود. طهرانی در مورد اصلاح سیاستهای این حوزه می‌گوید:
یا باید رگولیشن حوزه را به گونه‌ای اصلاح کنیم که خود اپراتور قادر به تعرفه‌گذاری باشد یا باید مشوق بدهیم که تعرفه‌ها به تعرفه‌های منطقی نزدیک شود. این مشوق بدین صورت است که در تسهیم درآمد اپراتور، معافیت‌هایی در نظر گرفته شود که روند انتقال تکنولوژی، ازنظر اقتصادی به‌صرفه شود.
مسئله فرکانس
«عرضه اینترنت پرسرعت روی بسترهای جدید ارتباطی» وعده‌ای است که طی سال‌های اخیر به‌کرات از سوی مسئولان کشور اعلام شده؛ وعده‌هایی که هربار به زمانی دیرتر یا تکنولوژی جدیدتر موکول می‌شوند و تنها نتیجه‌ی این اتفاق، سوق یافتن بیشتر مردم به اینترنت موبایل است. طی سند بالادستی که در این زمینه وجود دارد و به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده، ایران باید تا سال ۱۴۰۳ دست کم ۱۰ درصد ارتباطات و اتصالات خود را روی فناوری‌های ارتباطی جدیدی همچون 5G بیاورد.
مدیرعامل مبین‌نت با توجه به همین اولویت‌ها در حاکمیت، به زومیت می‌گوید در نهایت کشور به همین سمت حرکت می‌کند؛ اما اگر سیاست‌گذاری درست صورت بگیرد، این روند سرعت می‌گیرد و در صورت سیاست‌گذاری دیرهنگام، روند توسعه اینترنت پرسرعت کند می‌شود. طهرانی در پاسخ به سؤال خبرنگار زومیت می‌گوید:
فکر می‌کنم که همین امسال در مورد فرکانس تصمیم‌گیری می‌شود و ما هم به‌عنوان اپراتور آمادگی داریم که همین امسال سایت‌های 5G را افزایش دهیم؛ درنتیجه به‌لحاظ تکنولوژی و تأمین آن فاصله زیادی نداریم؛ ما در گروه همراه اول سایت‌های روشن 5G داریم و زیرساختمان آماده است. تصور نمی‌کنم که تصمیم‌گیری دولت هم بیشتر از ۶ ماه به طول بیانجامد چون کشور به این موضوع نیاز دارد. پس اگر تمام شرایط مهیا شود، کمتر از یک سال با ارائه 5G به‌صورت تجاری به‌عنوان یک سرویس اینترنت خانگی فاصله داریم. اینکه قیمت نهایی این سرویس چه خواهد بود و چه تعداد از مردم قادر خواهند بود این سرویس را خریداری کنند؛ طبیعی است که این موضوع زمان‌برتر از مسائل فنی و تأمین زیرساخت است.
باند فرکانسی ۳۵۰۰ مگاهرتز که به توسعه شبكه 5G اختصاص دارد، هنوز توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به مزایده گذاشته نشده است. مدیرعامل مبین‌نت می‌گوید با اینکه دولت سعی در انجام اقداماتی در این مورد داشت، درنهایت در دولت قبل تصمیمی برای Golden Band یا فرکانس ۳٫۵ صورت نگرفت و چینش فرکانسی مشخص نشد. او با تأکید بر اهمیت تخصیص این فرکانس برای توسعه 5G می‌گوید:
مبین‌نت و شرکت ایرانسل باند ۶۰ مگ را در اختیار دارند اما برای توسعه 5G نیاز به باند ۱۰۰ مگ است؛ یعنی حداقل پهنای باندی که اپراتور با استفاده از آن بتواند 5G FWA را توسعه دهد. هنوز مشخص نشده که کدام باند، به چه شکل و تحت چه شرایط و قیمتی در اختیار اپراتورها قرار می‌گیرد. البته در دولت قبل یک پیش‌نویس در این‌باره نوشته شد که با اعتراض برخی شرکتها ازجمله خود ما و همراه اول رو‌به‌رو شد و درنهایت به نتیجه‌ای نرسید. اطلاع ندارم که در دولت جدید هنوز در این مورد تصمیمی گرفته شده یا زمانبندی برای مزایده صورت گرفته است یا خیر.
با توجه به اینکه اپراتورهای همراه در اولویت تخصیص باند توسط دولت هستند و همراه اول سرمایه‌گذار مبین‌نت است، حسین طهرانی تأکید می‌کند که فضا برای توسعه 5G در مبین‌نت مناسب و مسائل تجاری و قیمت‌گذاری تعیین‌کننده‌ی مسئله است. وی اشاره می‌کند که مبین‌نت در رقابت با اپراتورهای دیگر مشکلی ندارد و در عرصه TDL-TE با ایرانسل رقابت می‌کند و با همراه اول نیز طبق یک تقسیم‌بندی استراتژیک و با در نظر گرفتن اهداف راهبردی مشترک، حرکت می‌کند.
این شرکت به‌‌جز ایرنا و سازمان فاوا شهرداری تهران، مشتریان سازمانی جدیدی جذب کرده است که بسته به حوزه پوشش‌دهی خود در شبکه 5G، به آنها روی فیبر یا رادیو سرویس می‌دهد.
