نگاهی به مهمترین تهدیدات امنیتی در سال ۹۶

/در , , , , , /توسط
ایران - میترا جلیلی : امروزه بیشتر مردم ایران کاربر اینترنت هستند و بخش عمده‌ای هم از تلفن هوشمند، لپ تاپ، تبلت و... استفاده می‌کنند؛ وسایل دیجیتالی که بی‌توجهی به آنها، می‌تواند فرصت مناسبی برای هکرها ایجاد و هر کاربر شخصی یا سازمانی را به قربانی یک حمله سایبری تبدیل کند. با محمد تسلیمی رئیس مرکز مدیریت امداد و هماهنگی عملیات رخدادهای رایانه‌ای(ماهر) به گفت‌و‌گو نشستیم تا با مهم‌ترین آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدات فضای سایبری کشور در سال ۹۶ و راهکارهای ساده ممانعت از این حمله‌های هکری آشنا شویم.
 
        انتشار سریع باج افزارها
رئیس مرکز ماهر انتشار وسیع باج‌افزارها را یکی از مشکلات بزرگ امنیت سایبری در سال ۹۶ و مهم‌ترین چالش فضای سایبری دنیا و به‌تبع آن، ایران دانست. از نگاه محمد تسلیمی، باج افزارها یکی از مخرب‌ترین تهدیدات و حملات سایبری هستند که گاه زیان عمده‌ای به‌ قربانیان وارد می‌کنند. این فعال حوزه سایبری معتقد است، تهدیدهای ناشی از باج‌افزارها به محل جغرافیایی یا نوع سیستم و سیستم‌عامل خاصی محدود نمی‌شود و می‌توانند روی هر نوع و هر تعداد دستگاه عمل کنند. نمونه آن Wannacry مهم‌ترین باج افزار سال 96 است که باعث افزایش قابل توجه ارزش BitCoin(ارز دیجیتال) در دنیا شد. اما نکته جالب اینجاست که کاربران تنها با رعایت چند موضوع ساده می‌توانستند از دام هکرها بگریزند.
 رئیس مرکز ماهر که مهم‌ترین دلایل آسیب‌دیدگی کاربران را بی‌اطلاعی و بی‌احتیاطی آنها و عدم استفاده از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس معتبر می‌داند، یادآور شد: متأسفانه با وجود هزینه بسیار اندک، شمار کمی از کاربران غیر‌سازمانی نسبت به تهیه آنتی ویروس اقدام کرده و عملاً خود را به یک هدف سهل الوصول برای مهاجمان تبدیل‌ می‌کنند. تسلیمی یکی دیگر از حمله‌های سایبری مهم ۹۶ که ناشی از بی‌توجهی به همین موارد ساده بود را هک سرورهای ویندوزی در شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ و کوچک دانست.
 
        راهیابی هکرها به بازار بیت کوین
رئیس مرکز ماهر همچنین با اشاره به محبوبیت ارزهای دیجیتال گفت: در سال ۹۶ دسته جدیدی از بدافزارها با هدف استخراج ارزهای دیجیتالی نظیر بیت‌کوین، با سوء‌استفاده از منابع پردازشی قربانیان ظهور یافت و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در نیمه دوم سال در مدتی کوتاه، حجم عظیمی از زیرساخت‌های پردازشی شبکه کشور مورد سوءاستفاده قرار گرفته است. تسلیمی افزود: در یک مرحله با اسکن وب‌سایت‌های کشور متوجه شدیم تعداد زیادی از وب سایت‌های کشور به‌صورت ناخواسته، آلوده به ابزارهای استحصال بیت کوین شده‌اند که این مسأله می‌­تواند یکی از چالش‌­های مهم در سال 97 نیز باشد.
 
        خطر در کمین مودم‌ها
آلودگی گسترده مودم‌های خانگی و تهدیدات IOT نیز از موارد دیگری است که رئیس مرکز ماهر بر آن تأکید داشت. تسلیمی دراین باره گفت: یکی از تهدیدات عمده 96 وجود شمار زیادی مودم خانگی آسیب‌پذیر(عمدتاً شامل مودم‌های ADSL و تعداد کمتری مودم‌های wimax و 4G/3G) بود که البته اکثر آنها از برندهای بی‌نام ونشان چینی هستند. این مودم‌ها آسیب‌پذیری‌های متعددی دارند که به مرور شناسایی می‌شوند. بسیاری از این مودم‌ها فاقد پشتیبانی و به روزرسانی هستند که این موضوع منجر به عدم امکان دفع تهدیدات شناسایی شده می‌شود. به گفته وی، در سال گذشته خانواده بدافزار MIRAI با سوءاستفاده گسترده از مودم‌های آسیب‌پذیر، باعث حملات DDOS وسیع و اختلال در شبکه اینترنت در ایران و جهان شد.
اما پیشگیری و مقابله با این تهدیدات چگونه ممکن است؟ تسلیمی معتقد است تنها راهکار در امان ماندن از این حملات سایبری، به‌روزرسانی firmware مودم‌ها و تنظیم مناسب آنهاست.
 
        دانلود فقط از فروشگاه معتبر
یکی از اخبار مهم سایبری سال گذشته، رتبه دوم ایران در زمینه تهدیدات و حمله بدافزارهای موبایلی در سال ۲۰۱۷ بنابر گزارش شرکت کسپرسکی بود. رئیس مرکز ماهر عنوان کرد: از آنجا که گوگل پلی(فروشگاه اپلیکیشن‌های اندرویدی) از گذشته تا امروز محدودیت‌های زیادی برای کاربران ایرانی اعمال کرده است، بنابراین گاه کاربران در تنظیمات اندروید، قابلیت نصب اپلیکیشن از unknown source را فعال می‌کنند که این، تازه آغاز ماجراست. درواقع هنگام دانلود اپ‌ها از مسیرهای نامعتبر نظیر شبکه‌های اجتماعی یا وبسایت‌های آلوده، گوشی به باج افزارها آلوده می‌شود. تسلیمی ادامه داد: لذا کاربران باید اپلیکیشن‌های موبایل را فقط از بازار‌های معتبر دریافت و نصب کنند و به هیچ عنوان از برنامه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی ارسال شده یا در فروشگاه‌ها و تعمیرگاه‌های موبایل روی CD به فروش می‌رسد اعتماد نکنند. وی همچنین از کاربران خواست از روت کردن سیستم عامل خودداری کنند(روت کردن در اصطلاح به معنی حذف محدودیت‌های دسترسی اپلیکیشن‌های اندرویدی است). این محدودیت‌ها به صورت پیش‌فرض توسط تولیدکننده سیستم عامل اعمال شده و هیچ یک از اپ‌ها اجازه دسترسی در سطح مدیر سیستم (یا همان حساب کاربری روت root) را ندارند.
اما کاربران گوشی‌های هوشمند و نیز رایانه‌ها که علاوه بر سیستم عامل به ده‌ها نرم‌افزار سیستمی و کاربردی گوناگون مجهز هستند چگونه می‌توانند امن شوند؟ تسلیمی به‌روزرسانی نرم‌افزارها (اعم از سیستم عامل، نرم‌افزارهای سیستمی و کاربردی) به آخرین نسخه منتشر شده توسط تولید‌کننده را یک اقدام مناسب برای کاهش خطر دانست چراکه در این به‌روزرسانی‌ها، آسیب‌پذیری‌های امنیتی شناسایی و به اصطلاح، وصله و رفع می‌شوند. وی همچنین از کاربران خواست از نصب نرم‌افزارهای قدیمی همچون سیستم‌های عامل ویندوز XP و ویندوز ۲۰۰۳ که دیگر توسط تولیدکننده پشتیبانی نمی‌شود، خودداری کنند.
 
        کلاهبرداری‌ بر بستر شبکه‌های اجتماعی
 یکی دیگر از مواردی که در سال ۹۶ مورد توجه فعالان مرکز ماهر قرار گرفت، خرید و فروش از فروشگاه‌های مجازی بی‌نام و نشان و کلاهبرداری‌ بر بستر شبکه‌های اجتماعی بود. با توجه به عدم امکان پیگیری‌های دقیق قانونی و کنترل و نظارت بر این گونه کسب‌ و کارها، تخلفات و کلاهبرداری‌های زیادی نیز مشاهده و گزارش شد. رئیس مرکز ماهر دراین باره گفت: مسلماً بهره‌برداری از فضای مجازی برای تبلیغات و معرفی کسب‌ و کارهای قانونی و معتبر بسیار مفید است اما کاربران باید احتیاط کنند چون کسب اطمینان از اصالت و اعتبار افراد و کسب‌ و کارها در این فضا به آسانی امکان پذیر نیست. تسلیمی همچنین سطح پایین همکاری شبکه‌های اجتماعی خارجی در فرایند‌های قضایی را مانع بزرگی در راه پیگیری شکایات و اختلاف‌های احتمالی ایجاد شده در این مسیر دانست.
 
        حملات DDOS
رئیس مرکز ماهر حملات DDOS (حملات انکار سرویس) را نیز یکی از حمله‌های سایبری خطرناک سال ۹۶ دانست و گفت: دراین حمله که مبدأ آن سیستم‌های آلوده به انواع مختلف بات‌هاست، درخواست‌های متعدد و هماهنگ از سوی صدها یا هزاران رایانه به‌سمت یک سرویس‌دهنده صورت می‌گیرد و عملاً سرویس از دسترس خارج می‌شود. تسلیمی یادآور شد: اکنون بزرگترین منشأ حملات DDOS، مودم‌های کاربران خانگی هستند که با توجه به آسیب‌پذیری‌های متعدد و سهولت نفوذ، به ابزار مطلوب مهاجمان برای سوءاستفاده تبدیل شده‌اند. وی منشأ دوم این حملات را نیز رایانه‌های حفاظت‌نشده کاربران دانست که به بات‌ها آلوده شده‌اند و افزود: تنها با دو اقدام ساده‌ به‌روزرسانی و تنظیمات امنیتی مناسب مودم‌ها و نیز تجهیز رایانه‌ها به آنتی ویروس می‌توان تا حد زیادی آمار این حملات را کاهش داد.
 
        هک و دیفیس وبسایت‌ها
از دیگر موارد تهدیدات سایبری سال ۹۶ که توجه متولیان امنیت و حتی فضای عمومی کشور را به خود جلب کرد، هک و دیفیس وب‌سایت‌ها است. رئیس مرکز ماهر یادآور شد: وبسایت‌های قربانی سال ۹۶ از سایت‌های شخصی رها شده تا سایت‌های اطلاع‌رسانی را شامل ‌شدند. تسلیمی البته توضیح داد: عموماً وب‌سایت‌های اطلاع‌رسانی حتی در مواردی که متعلق به سازمان‌ها و دستگاه‌های مهم دولتی باشد، حاوی اطلاعاتی حساس نیستند و در واقع این تصور که نفوذ به یک سایت، منجر به دسترسی به اطلاعات سازمان مربوطه شده، غلط است. یکی دیگر از جنبه‌های سوءاستفاده، قرار دادن محتوای دستکاری شده و اخبار جعلی روی سایت هک شده است که البته بخش بزرگی از این حوادث با امن‌سازی و رعایت دستورالعمل‌های امنیتی توسط مدیران سیستم امکان‌پذیر است. تسلیمی خاطرنشان کرد: اما مسأله مهم‌تر ساماندهی تولیدکنندگان وب سرویس‌ها و سیستم‌های مدیریت محتوا(CMS)است. متأسفانه بی‌توجهی به برنامه‌نویسی امن در تولید چنین نرم‌افزارهایی موجب می‌شود هکرها به‌راحتی با ایجاد رخنه در وبسایت‌ها اقدام به کنکاش و تغییر شکل سایت‌ها کنند و گاه نیز باعث التهاب در فضای اجتماعی و سیاسی کشور شوند.
 

ایران در آستانه یک انفجار دیجیتالی است

/در , , , , , , /توسط
iran hs market2.jpg
میثم لطفی - روزنامه نگار : «چهار دهه حکومت جمهوری اسلامی نه تنها تأثیر منفی بر اقتصاد و سیاست ایران برجا نگذاشت، بلکه این کشور را به‌عنوان یکی از بازارهای نوظهور در عرصه فناوری معرفی کرد. ایران بواسطه قرار گرفتن در منطقه اوراسیا و خاورمیانه از استراتژیک‌ترین نقاط جغرافیایی جهان محسوب می‌شود، دومین بازار اقتصادی خاورمیانه و هجدهمین بازار اقتصادی جهان است و البته با برابری قدرت خرید  1.4 تریلیون دلاری دومین قدرت بزرگ منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است». اینها مقدمه‌ای از گزارش مفصل روزنامه گاردین بود که چندی پیش بازار فناوری ارتباطات و اطلاعات در ایران را طی سال 2017 میلادی تحلیل کرد و توضیح داد این کشور در آستانه یک انفجار دیجیتالی بزرگ به سر می‌برد تا هم‌رده بزرگان این عرصه شود. در این گزارش گفته شد که اگرچه بسیاری از رسانه‌های جهانی از عبارت «جامعه ایزوله شده» یاد می‌کنند، ولی واقعیت این است که کشور ایران در یک سال گذشته بیش از همتایان خود با بازارهای بزرگ فناوری اطلاعات در ارتباط بوده است و مهم‌ترین رکنی که می‌تواند این ادعا را ثابت کند، افزایش میزان دسترسی مردم به اینترنت است. در حالی که با خواندن مطالب منتشر شده در رسانه‌های غربی به‌نظر می‌رسد پوشش‌دهی خدمات اینترنتی در ایران با سرعت کند پیش می‌رود، باید اعتراف کرد میزان دسترسی مردم به این خدمات مطابق با استانداردهای جهانی است و بر اساس آخرین آمارهای رسمی منتشر شده پایان سال 2016 میلادی بیش از 53 درصد ایرانی‌ها به اینترنت دسترسی داشته‌اند و از بین کاربران اینترنتی در این کشور 60 درصد را جوانان تشکیل می‌دهند. این روزنامه به نقل از «محمدجواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران نوشته است که کشور ما هم‌اکنون 41 میلیون کاربر مشترک خدمات 3G و 4G دارد.
 
آمارهای بانک جهانی
حدود یک ماه قبل بانک جهانی گزارش جامع مربوط به پیشرفت اقتصادی کشورها در سال 2018 میلادی را منتشر کرد و بر اساس آن پیش‌بینی شد اقتصاد ایران در سال جدید رشد 4 درصدی را تجربه کند. در گزارش «چشم‌انداز اقتصادی جهان» اعلام شد که اقتصاد ایران سال 2018 میلادی رشد 4 درصدی و سال 2019 رشد 4.3 درصدی را پیش‌رو خواهد داشت. این گزارش بار دیگر تأیید کرد که ایران دومین اقتصاد بزرگ در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود و پیش‌بینی شده است سال 2020 میلادی میانگین رشد اقتصادی کشور ما به بیش از 4.3 درصد برسد که این اتفاق به‌دنبال سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش فناوری اطلاعات صورت می‌گیرد. در گزارش بانک جهانی به صراحت اعلام شده است که سال 2012 میلادی یعنی در پایان دولت دهم میزان تولید ناخالص ملی (GDP) ایران کاهش 6.6 درصدی را تجربه کرد که این اتفاق به‌دنبال افزایش تحریم‌های جهانی صورت گرفت و البته پایان سال 2017 میلادی یعنی در نخستین سال سپری شده از دولت تدبیر و امید تولید ناخالص ملی در ایران رشد 4 درصدی را پیش روی خود دید.
 
جهش به سوی دنیای دیجیتال
«فایننشال تریبون» در یک گزارش ویژه از ایران به‌عنوان کشوری یاد کرد که با سرعت زیاد در حال جهش به سوی دنیای دیجیتال است. در این گزارش گفته شد توسعه کسب و کارهای آنلاین به یکی از اولویت‌های اصلی دولت دوازدهم جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است و در این راستا تجارت الکترونیک طی یک سال گذشته بیش از هر زمان دیگر در ایران رونق داشته است. این مرکز اظهار داشته است که یکی از شاخصه‌های اصلی برای سنجش میزان توسعه فناوری اطلاعات در ایران روی کار آمدن استارتاپ‌هایی است که ارزش آنها به چند میلیون دلار می‌رسد و بستر لازم برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کرده است. از جمله این استارتاپ‌ها دیجی‌کالاست که روزنامه «فایننشال تریبون» بر اساس سیستم امتیازدهی الکسا رتبه آن را بین سایت‌های اینترنتی ایران ششم می‌داند. این مرکز به نقل از منابع داخلی اعلام کرد، طی سال گذشته ضریب نفوذ اینترنت کشور به 60 درصد رسیده است و جست‌وجوی کاربران ایرانی برای خرید اینترنتی از مهم‌ترین دلایل افزایش تعداد کاربران آنلاین کشور بوده است و همین مسأله تأثیر زیادی در جذب سرمایه‌گذاران خارجی داشته است. در بخش دیگر این گزارش به زبان فارسی به‌عنوان عنصر اصلی حضور ایرانیان در اینترنت اشاره شده است. کارشناسان اعلام کردند که به‌دنبال توسعه هرچه بیشتر صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران، زبان فارسی بیش از هر زمان دیگر در دنیای مجازی شناخته می‌شود.
 بر اساس یک آمار جدید اعلام شده است بیشتر از 70 درصد محتوای منتشر شده و به اشتراک گذاشته شده بین ایرانیان به زبان فارسی بوده است و این اتفاق نیز تقویت هرچه بیشتر ایران در عرصه مجازی را ثابت می‌کند. «فایننشال تریبون» زبان فارسی را از مهم‌ترین عواملی می‌داند که طی یک سال گذشته فرهنگ و رفتار ایرانیان را به جهانیان معرفی کرده است.
از اتفاقات مهم دیگر که در این گزارش به آن توجه شده است می‌توان به افزایش اعتماد کاربران ایرانی به انجام خریدهای آنلاین اشاره کرد. بر اساس یافته‌های «فایننشال تریبون» طی یک سال گذشته بیش از 29 هزار کسب و کار آنلاین در ایران فعال بوده‌اند که ارزش آنها 17.4 میلیارد دلار برآورد می‌شود و پیش‌بینی شده است این رقم رشد سالانه 60 درصدی را تجربه کند. اینستاگرام با 16 تا 20 میلیون کاربر فعال محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در ایران محسوب می‌شود، بیش از 40 میلیون ایرانی از تلگرام استفاده می‌کنند و این ابزار ارتباطی به پرکاربردترین اپلیکیشن ایران تبدیل شده است و در این میان اپلیکیشن‌های داخلی مربوط به‌خدمات فروش اینترنتی و تاکسی‌یاب توانسته‌اند جای خود را بین مردم باز کنند. در اپلیکیشن ارتباطی تلگرام بیش از 670 هزار کانال رسمی ثبت شده ‌است، 230 هزار مورد از آنها روزانه به‌روز می‌شوند، طی هر 24 ساعت به طور میانگین 2.6 میلیون مطلب در این کانال‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود و تعداد بازدید روزانه از مطالب این کانال‌ها طی یک سال گذشته به بیش از 2 میلیارد بار رسیده است.
 
بخش جدایی‌‌ناپذیر اقتصاد
پایگاه خبری «آذر نیوز» وابسته به کشور آذربایجان اعلام کرد که فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله صنایع ایران محسوب می‌شود که طی سال گذشته بیشترین فرصت شغلی جدید را ایجاد کرده است و البته بیشترین رشد را بین دیگر صنایع داشته است. این پایگاه خبری به نقل از «اصغر مصاحب» رئیس مرکز نوسازی و تحول اداری در وزارت صنعت، معدن و تجارت نوشت: «صنعت ICT طی یک سال گذشته 10.3 درصد از مجموع افرادی که در ایران استخدام شدند را تحت پوشش خود قرار داد. از آنجایی که ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در عرصه فناوری اطلاعات با سرمایه‌گذاری علمی انجام می‌شود و به سرمایه‌گذاری پولی کمتر نیاز دارد، برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی از نیروی متخصص ایرانی در عرصه فناوری به یکی از اولویت‌های وزارت ICT تبدیل شده است و همین امر توانسته است تأثیرات قابل ملاحظه را در حوزه اشتغال‌زایی برجا بگذارد.»
در ادامه این گزارش اعلام شد که طی سال گذشته صنعت ICT از میزان تولید ناخالص ملی کشور سهم
 2.1 درصدی را در اختیار داشته است که پیش‌بینی می‌شود در برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی بین سال‌های 2017 تا 2022 میلادی این رقم به بیش از 8 درصد برسد. علاوه بر این، رشد صنعت فناوری توانسته است 2.12 درصد ارزش افزوده برای اقتصاد ایران به همراه آورد که 1.58 درصد از آن به فناوری‌های ارتباطی و 0.54 درصد به فناوری‌های اطلاعاتی مربوط می‌شود. در این گزارش همچنین گفته شد که پایان سال 2016 میلادی ایران در شاخص توسعه ICT (IDI) با کسب امتیاز 4.99 رتبه هشتاد و نهم را داشته است. شاخص IDI هر سال توسط سازمان جهانی مخابرات (ITU) وابسته به سازمان ملل متحد منتشر می‌شود و وضعیت توسعه فناوری در کشورهای مختلف را نمایان می‌کند. این فهرست، صنعت فناوری در هر کشور را بر اساس 11 معیار مختلف مورد سنجش قرار می‌دهد و بر اساس آن گفته شده است که ICT هم‌اکنون یکی از اعضای جدایی‌ناپذیر اقتصاد ایران است.
 
ایران، پویاترین کشور آسیا
شبکه خبری سی‌ان‌ان در گزارش اخیر خود با استناد به آخرین نسخه از «شاخص توسعه ICT» مندرج در سایت رسمی سازمان ITU که در پایان سال 2017 میلادی منتشر شد، از ایران به‌عنوان «پویاترین کشور آسیا در عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات» یاد کرد. در این گزارش گفته شده است: «بر اساس شاخص IDI ایران پویاترین کشور آسیا است. این شاخص امتیاز کشورها را برمبنای عدد 10 مشخص می‌کند و ایران طی یک سال گذشته توانسته است با رشد 0.54 درصدی، امتیاز خود را از 5.04 به 5.58 برساند و بر اساس آن رتبه ایران بین کشورهای جهان چهار پله بالاتر رفته است. طبق گزارش IDI 2017 که هم‌اکنون روی سایت رسمی سازمان ITU در دسترس است، بازار ICT ایران در عرصه جهانی رتبه 81 را به دست آورده است و در قاره آسیا توانسته است دوازدهم شود. با وجود این، چون بیشترین میزان رشد ارتباطات و فناوری اطلاعات طی یک سال گذشته در ایران رقم خورد، از آن به‌عنوان پویاترین کشور آسیایی یاد می‌شود.»
علاوه بر این، گزارش مذکور نشان داده است که طی سال گذشته بیشترین پیشرفت در عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات در گستره جهانی نیز به کشورهای ایران، نامبیا و گابن مربوط می‌شده است. در گزارش 2016 IDI نیز زیرساخت ICT در 176 اقتصاد جهان مورد بررسی قرار گرفته بود و برای سنجش وضعیت فناوری در کشورها عواملی از جمله تعداد مشترکان خطوط ثابت و همراه تلفن، میزان دسترسی خانوارها به رایانه، میزان دسترسی به اینترنت، میانگین سرعت اینترنت به‌ازای هر کاربر، ضریب نفوذ اینترنت، میزان استفاده از خطوط پهن‌باند ثابت اینترنت، تعداد مشترکان خدمات موبایلی اینترنت و... تحلیل شد و بر اساس آن نیز ایران یکی از بهترین بازارهای ICT در آسیا را داشت.
طبق اطلاعات در این گزارش، میزان دسترسی به فناوری ICT در ایران طی سال گذشته نسبت به میانگین جهانی دو برابر بیشتر بود. در گستره جهانی میزان رشد دسترسی به فناوری‌ 0.20 گزارش شد که ایران در فهرست IDI توانست رشد 0.41 را به دست آورد تا بر این اساس از هر 10 ایرانی 6.74 نفر بتوانند به فناوری و خدمات مختلف ICT دسترسی داشته باشند. این گزارش اعلام کرد که در سال گذشته تقریباً در همه بخش‌های صنعت ICT ایران رشد قابل ملاحظه دیده شده است.
 
زمانی برای استارتاپ‌ها
به عقیده پایگاه خبری المانیتور، سال گذشته بهترین زمان برای رشد استارتاپ‌ها در ایران بود. در گزارش این خبرگزاری گفته شد: «برای توسعه استارتاپ‌ها در ایران توقع نداشته باشید با فضایی شبیه به لندن یا برلین مواجه شوید. با وجود این می‌توانید شرایط کنونی را از کشورهایی مانند ترکیه بهتر بدانید و البته باید توجه داشته باشید سرعت رشد استارتاپ‌ها در ایران بسیار زیاد است و طولی نمی‌کشد که این بازار را می‌توان بسیار موفق دید.»
این رسانه عربی اکوسیستم استارتاپ‌ها در ایران را بسیار جوان معرفی کرده است که پویایی و نوآوری را از مهم‌ترین مشخصه‌های آن می‌داند و البته به‌دلیل غایب بودن شرکت‌های خارجی، برخی مشکلات را هم پیش روی آن می‌بیند. از آنجایی که سازمان‌های سنتی بخش اعظم کسب و کارهای ایرانی را به خود اختصاص داده‌اند، بازار نوظهور استارتاپ‌ها در ایران براحتی توانسته است جایگاه خود را پیدا کند و تاکسی‌یاب‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی از نخستین مراکزی بودند که در این زمینه رشد کردند.
المانیتور بعد از کلانشهرهای چین، تهران را بزرگ ترین بازار رو به رشد استارتاپ‌ها در آسیا معرفی کرد و به‌عنوان مثال توضیح داد پایان سال 2017 استارتاپ اسنپ به طور میانگین روزانه 30 میلیون حمل و نقل شهری در پایتخت ایران را مدیریت کرده است.
نکته دیگری که در گزارش این مرکز به آن توجه شد، جذب سرمایه‌گذاران خارجی توسط  استارتاپ‌های ایرانی است. المانیتور به‌نقل از وزیر ICT اعلام کرد ایران تصمیم دارد طی دو سال آینده بودجه 110 میلیون دلاری را به توسعه این کسب و کارهای نوپا اختصاص دهد که این منابع مالی می‌تواند کسب و کارهای نوپا را در حوزه فناوری اطلاعات تقویت کند. ایران برای توسعه استارتاپ‌ها سند استراتژی ویژه در اقتصاد دیجیتال خود تعریف کرده است که وزارت ICT به‌عنوان متولی اصلی آن می‌کوشد از کسب و کارهای نوظهور حمایت‌های لازم را انجام دهد.
 
بی‌طرفی اینترنت ایرانی
پایگاه خبری «عرب‌نیوز» در یک گزارش ویژه وضعیف بی‌طرفی اینترنت در ایران را مورد تحلیل قرار داد. بر اساس این گزارش گفته شد در حالی که واشنگتن دسامبر 2017 تصمیمات جدید برای بی‌طرفی اینترنت در امریکا را اتخاذ کرد، ایران طرح‌های جدید خود را برای دسترسی گسترده‌تر به خدمات اینترنتی با قیمت ارزان‌تر به اجرا رساند. در گزارش این مرکز گفته شد: «دولت حسن روحانی بیش از هر زمان دیگر تلاش می‌کند دسترسی به فضای سایبری باز را برای مردم فراهم کند. این دولت به جای آنکه سعی در افزایش تعداد مشترکان اینترنت داشته باشد، به‌دنبال روش‌هایی برای افزایش پهنای باند می‌گردد و امیدوار است مردم با هزینه کمتر بتوانند وارد اینترنت شوند.»
بر اساس مطالعه مشترک مرکز Cable.co.uk و BDRC Continental که نتایج حاصل از آن پایان سال 2017 میلادی منتشر شد، ایران یکی از ارزان‌ترین خدمات پهن‌باند در جهان را ارائه می‌دهد و به طور میانگین هر کاربر ایرانی ماهانه 5.37 دلار برای استفاده از اینترنت پرداخت می‌کند. البته گفته شده است که رقم مذکور تنها برای دسترسی به سایت‌های اینترنتی داخلی اعمال می‌شود و هر کاربری که بخواهد به سایت‌های خارجی از جمله شبکه‌ اجتماعی اینستاگرام و اپلیکیشن ارتباطی تلگرام دسترسی داشته باشد باید هزینه بیشتر پرداخت کند.
در ادامه این گزارش گفته شد: «وزیر ICT ایران نوامبر گذشته روی صفحه رسمی خود در شبکه اجتماعی توئیتر اعلام کرد کاربران می‌توانند در صورت استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی تخفیف 30 درصدی را در هزینه‌های اینترنتی خود دریافت کنند و البته طرح‌هایی برای کاهش هزینه استفاده از وب جهانی هم برای کاربران اینترنتی پیش‌بینی شده است.»
به صورت همزمان در جریان مباحثات صورت گرفته در واشنگتن پیرامون بی‌طرفی اینترنت، پنج عضو کمیسیون ارتباطات فدرال امریکا (FCC) هشدار دادند اعمال مقررات سختگیرانه می‌تواند دولت‌های چین، ایران و کره شمالی را در عرصه اینترنت قوی‌تر کند. «آجیت پای» مدیر کمیسیون ارتباطات فدرال در این خصوص گفت: «اگر در ایالات متحده مقرراتی را مبنی بر کنترل بیشتر دولت بر نحوه عملکرد اینترنت تصویب کنیم... کار ما در عرصه بین‌المللی دشوارتر می‌شود و در حالی که کشورها بر بی‌طرفی هرچه بیشتر اینترنت تأکید می‌کنند، ما خود را با مشکلات جدید روبه‌رو می‌کنیم.»
به هر حال علاوه بر موارد یاد شده، طی سال گذشته دیگر بخش‌ها از جمله روی کار آمدن جوان‌ترین وزیر در صنعت ICT ایران، آماده‌سازی سه ماهواره ایرانی برای پرتاب به مدار زمین، مسدودسازی اپلیکیشن‌های ارتباطی از جمله تلگرام و اینستاگرام، برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی سیستم داخلی مبادله رمزنگاری ارز دیجیتال، احتمال جلوگیری از پرداخت‌های USSD در ایران، تقویت امنیت سایبری و... از جمله مواردی بود که مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار گرفت و البته نکته مهم این بود که مجموع این رسانه‌ها فضای ICT ایران را رو به‌رشد قلمداد کردند و آن را یکی از بهترین بازارهای فناوری منطقه دانستند.
 

رصد رخدادهای سال ۹۶ از نگاه فعالان حوزه فاوا

/در , , , , , /توسط
ایران - میترا جلیلی و سوسن صادقی : ارتباطات و فناوری اطلاعات از حوزه‌های پرکار دولت یازدهم و در ادامه آن، دولت دوازدهم محسوب می‌شود؛ حوزه‌ای که هر روز اخبار تازه‌ای از  آن به‌گوش می‌رسد. ازسوی دیگر با توجه به گستردگی فناوری و آنلاین بودن بیشتر مردم ایران، تصمیم‌هایی که در این حوزه گرفته می‌شود برخلاف سایر حوزه‌ها که نتایج آن شاید به‌ طور آنی بر مخاطب تأثیرگذار نباشد، بلافاصله در زندگی کاربران نمود عینی پیدا می‌کند که این موضوع حساسیت حوزه ارتباطات را بیشتر می‌کند. در همین راستا سراغ فعالان این حوزه در بخش‌های مختلف رفتیم تا از نگاه آنان، بهترین و بدترین اتفاق حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال 96 را جویا شویم. همچنین این فعالان درباره مهم‌ترین خواسته خود از وزیرارتباطات و فناوری اطلاعات در سال جدید با روزنامه  ایران  به‌گفت‌و‌گو نشستند.
 
شبکه ملی اطلاعات با جدیت دنبال شود
انتخاب وزیری جوان به‌عنوان سکاندار وزارت ارتباطات یکی از مواردی است که برخی از آن به‌عنوان بهترین اتفاق سال 96 یاد می‌کنند که از این افراد می‌توان به «رمضانعلی سبحانی فر» رئیس کمیته ارتباطات مجلس اشاره کرد.وی اعتقاد دارد: از آنجا که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جوان است، برای پیگیری کارها به نیرویی جوان نیاز دارد. از نگاه این نماینده مجلس، افزایش 10 برابری پهنای باند اینترنت کشور و راه‌اندازی نسل سوم و چهارم اینترنت و برقراری امکان تماس تصویری دیگر اتفاق‌های خوب سال 96 است. این نماینده مجلس از دیگر اتفاقات خوب 96 به افتتاح فاز سوم شبکه ملی اطلاعات و افزایش مراکز ترافیک داده و نیز ارائه سیم کارت‌ها از سوی اپراتورهای مجازی و نیز رونق کسب و کار و ایجاد بیش از 100 هزار شغل در فضای مجازی اشاره کرد. سبحانی فر افزود: ما از وزیر ارتباطات انتظار داریم که زمینه توسعه و تولید نرم افزار و محتوا را بیش از پیش فراهم کند تا به حداقل 2 درصد درآمد تولید ناخالص در بخش فاوا برسیم. ازدیگر انتظارات ما این است که شبکه ملی اطلاعات با جدیت دنبال شود تا از یک شبکه امن برخوردار باشیم. نماینده مردم در خانه ملت افزود: انتظار داریم در سال 97 ترانزیت پهنای باند از داخل کشور به 10 ترابیت برسد و به هاب منطقه تبدیل شویم. همچنین امیدواریم از استارتاپ‌ها بیشتر حمایت شود تا فضای کسب و کار توسعه یابد.
 
رجیستری بهترین اتفاق 96 بود
یکی از بخش‌هایی که در سال 96 فراز و فرودهای بسیاری داشت، موضوع رجیستری تلفن‌های همراه بود؛ طرحی که به منظور مقابله با قاچاق کالا، ضرورت آن احساس می‌شد ولی مدت‌های زیادی بر زمین مانده بود تا اینکه بالاخره به سرانجام رسید. «افشار فروتن لاریجانی» رئیس انجمن فروشندگان موبایل و سیم‌کارت با مناسب و ضروری خواندن این طرح، آن را یکی از اتفاقات خوب حوزه فاوا در سال 96 دانست و افزود: هر چند این طرح هنوز نواقصی دارد ولی به اعتقاد من اگر دقیق‌تر اجرا شود، می‌تواند با خارج کردن فعالان غیرمجاز تلفن همراه از بازار، میزان قاچاق گوشی را نیز به کمترین میزان خود برساند چرا که به این ترتیب تلفن‌های همراه فقط از مبادی رسمی وارد کشور می‌شود.
رئیس انجمن فروشندگان موبایل و سیم‌کارت البته معتقد است کارنامه وزیر ارتباطات در سال 96 نقاط خاکستری هم دارد که یکی از آنها به مواردی در بحث نقل و انتقال خطوط تلفن همراه مربوط می‌شود هرچند در این زمینه با نکات مثبت و منفی روبه‌رو هستیم. فروتن لاریجانی دراین باره گفت: هنگام فروش و انتقال یک خط تلفن همراه، در صورتی که این خط به اینترنت یکی از اپراتورها متصل باشد، اتصال قطع می‌شود تا در صورتی که کاربر جدید علاقه‌ای به داشتن اینترنت نداشته باشد هزینه‌ای به وی تحمیل نشود که این، یکی از نکات مثبت نقل و انتقال خطوط تلفن همراه محسوب می‌شود. وی درباره نقطه منفی این موضوع نیز گفت: با وجود انتقال خط، خدماتی مانند پیامک‌های متنی که کاربر قبلی خط مشترک بوده و هزینه هم برای آن پرداخت می‌کرده است، قطع نمی‌شود از این‌رو ارسال این پیامک‌ها کماکان ادامه می‌یابد و کاربر جدید، باید هزینه آن پیامک‌ها را بپردازد. فروتن لاریجانی ادامه داد: در سال جدید انتظار داریم سازمان رگولاتوری برای این موضوع تدبیری بیندیشد تا در حق کاربران اجحاف نشود.
رئیس انجمن فروشندگان موبایل و سیم‌کارت به موضوعی در رابطه با فعالان سیم‌کارت در دفاتر امور مشترکین نیز اشاره کرد و گفت: از آنجا که چندسالی است هزینه‌های خدمات دفاتر امور مشترکین با تورم تغییر نکرده است این فعالان خواهان تجدید نظر در بحث قیمت‌ها هستند. وی یکی از انتظارات خود در سال جدید را حل مشکل این فعالان عنوان کرد.
 
طرح رجیستری درست نبود
اما طرح رجیستری هرچند از نظر برخی فعالان حوزه فناوری بهترین اتفاق سال 96 است، برخی دیگر نه تنها از آن دفاع نمی‌کنند بلکه آن را بدترین اتفاق 96 می‌دانند. علیرضا پورنقشبند یکی از اعضای کمیسیون سخت افزار سازمان نصر ازجمله این فعالان است. از نگاه وی، رجیستری اصلاً اتفاق خوبی نبوده است و حتی می‌توان آن را به‌عنوان بدترین اتفاق دانست. پورنقشبند در این‌باره گفت: رجیستری یک طرح کاملاً اشتباه بود، اگر هدف دولت کنترل واردات یا جلوگیری از قاچاق کالا بود، به هیچ عنوان راهکار آن را نمی‌توان رجیستری دانست بلکه راه حل این بود که تعرفه واردات گوشی همراه را به حداقل ممکن می‌رساند. به اعتقاد این عضو کمیسیون سازمان نصر، دولت اکنون یک بار اضافی به نام طرح رجیستری درست کرده که اجرا و اداره آن، ساز و کار و تشکیلات بزرگی می‌خواهد درحالی که کافی بود مالیات بر ارزش افزوده حذف شود و تعرفه به 4 درصد کاهش یابد به این ترتیب تمام قاچاق حذف شده و واردات به صورت صد درصد، قانونی می‌شد.
پورنقشبند اما بهترین اتفاق سال 96 را انتخاب وزیر جوان و شایسته دانست و افزود: یکی دیگر از بهترین اتفاق‌ها ممانعت از فیلتر تلگرام بود. درواقع وزارت ارتباطات نشان داد که می‌خواهد مانع فیلترینگ شود درحالی که اگر این دیدگاه نبود، اوضاع به گونه‌ای دیگری رقم می‌خورد.
این فعال حوزه سخت افزار افزود: بخشی از مشکلات ما که در حوزه وزارت ارتباطات قرار دارد بخوبی در حال پیگیری است ولی انتظار داریم وزارت ارتباطات کمک کند تا مشکلات ما در حوزه‌های دیگر بویژه حوزه وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) حل شود. ما در بازرگانی خارجی مشکلات بسیار بزرگی داریم که روز به روز هم بدتر شده است. هنوز به‌ آی تی به‌عنوان یک صنعت لوکس و تجملی نگاه می‌شود تا جایی که رسیدگی به سیگار و دخانیات در وزارت صمت نسبت به‌ آی تی جایگاه بالاتری دارد. وزارت صمت هیچ وقت حاضر نشده که با فعالان‌ آی تی تعامل داشته و مشکلاتشان را بشنود و حل کند.
 
جذب سرمایه‌های خارجی ضروری است
شاهین طبری فعال حوزه نرم افزار نیز بهترین اتفاق سال 96 را جذب سرمایه‌هایی دانست که به صورت سریالی اتفاق افتاد و یادآور شد: برخی از این سرمایه گذاری‌ها نیز منبع خارجی داشت و باعث رونق کسب و کار شد. وی افزود: این موضوع نشان داد که کسب و کارهای توسعه یافته و سودآور(دیجی کالا، علی بابا، کافه بازار و شیپور) می‌توانند سرمایه جذب کنند و به آنها در داخل و خارج از کشور اعتماد شده است.
طبری، تلخ‌ترین حادثه سال 96 را نیز از دست دادن تعدادی از فعالان و متخصصان حوزه‌ ای تی در سانحه سقوط هواپیمای تهران- یاسوج دانست؛ جوانانی کارآفرین که در مأموریت بودند و متأسفانه با این اتفاق از جمع ما رفتند. این فعال حوزه نرم افزار افزود: نخستین فاکتور پیشرفت هر کشوری، وجود زیرساخت‌های مناسب است تا زمانی که دسترسی و امکان رفت وآمد امن و قابل اتکا وجود نداشته باشد معمولاً پیشرفت و توسعه پایدار اتفاق نمی‌افتد.
وی یادآور شد: کار دولت برقراری قانون، کمک به توسعه قانون و ایجاد قانون درجاهایی است که خلأ وجود دارد. از نگاه وی، ما قوانین خوبی داریم ولی در اجرا و تفسیر آن مشکلاتی وجود دارد. طبری افزود: ما همچنان شاهدیم که کسب و کارها از ناحیه قرائت‌های مختلف قانون، لطمه می‌خورد.
این فعال حوزه نرم افزار افزود: وقتی صحبت از حمایت می‌شود دولت دائم فکر می‌کند باید وام بدهد درحالی که پرداخت وام  کار نهادهای مالی است نه دولت. دولت نهاد اقتصادی و مالی نیست و ساز و کار رصد کردنش را هم ندارد که بداند آیا این اعطای وام، مؤثر واقع شده یا نه.
 
رگولاتوری در بازار رقابت، فرمایشی عمل نکند
برخی فعالان حوزه وزارت ارتباطات نیز معتقدند که نمی‌توان به یک موضوع مشخص به‌عنوان برترین اتفاق سال 96 اشاره کرد. احمدرضا نخجوانی مدیر عامل گروه شرکت‌های شاتل (یک شرکت دارای پروانه FCP) یکی از این افراد است که اعتقاد دارد در سال 96 اتفاق خاص و بارزی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نداشته‌ایم که بتوان از آن به‌عنوان یک اتفاق برجسته یاد کرد چون در این صنعت اصولاً اتفاق خاصی نیفتاده است. وی اما درباره بدترین اتفاق 96 به مصوبه 266 اشاره کرد و گفت: در مصوبه 266 وزارتخانه و سازمان تنظیم مقررات مصوبه‌ای را به تصویب رساندند که بر اساس آن، ما تنها می‌توانیم سرویس‌های غیرحجمی به مشتری بدهیم. این کار در دنیا بی‌سابقه است که یک رگولاتوری یا حاکمیت، در بازار رقابت دخالت و مشخص کند که شرکت‌ها چه محصولی را با چه کیفیت و قیمتی به مردم ارائه بدهند. نخجوانی افزود: این کار ضربه اساسی به لحاظ درآمدی به ما وارد کرد و ماهانه حدود 30 درصد درآمد فعالان ارتباطات ثابت را کاهش داد. وی یادآور شد: این مصوبه، حق انتخاب را از مشتری گرفت درحالی که کاربر باید بتواند بسته به نیازش از سرویس‌های حجمی یا غیرحجمی استفاده کند که این موضوع نارضایتی بسیاری بین مردم ایجاد کرد و همه به سمت راهکارهای موبایل رفتند. نخجوانی تأکید کرد: این راهکار صرفاً به درد مصرف‌کننده‌های حرفه ای(دانلودرها) می‌خورد که از دید ما 5 درصد بازار بیشتر نیستند.
نخجوانی درباره انتظار خود از وزارت ارتباطات نیز گفت: امیدوارم وزارت ارتباطات در سال آینده از آزمودن آزموده‌ها پرهیز کند و در جایگاه واقعی خودش بنشیند چرا که کار وزارت ارتباطات، تنظیم بازار و تشویق به رقابت است. همچنین انتظار دارم که از تصمیمات هیجانی، اجتناب شده و مصوباتی که تصویب می‌شود همه در جهت توسعه رقابت باشد. در جهان بیش از 150 کشور، رگولاتوری دارند، ببینیم رگولاتوری کدام کشور دنیا این کار را انجام می‌دهد؟ با دستکاری قیمت‌ها و تحمیل کردن تصمیماتی به صاحبان پروانه، فقط کمر بازار ارتباطات ثابت می‌شکند.
 
چشم به راه توجه بیشتر به بخش خصوصی هستیم
با روند رو به رشد تعداد کاربران آنلاین در ایران، فعالیت کسب و کارهای اینترنتی و مجازی بشدت مورد توجه قرار گرفت ولی در این میان، نبود یک اتحادیه مشخص گاه دردسرهای زیادی برای فعالان این حوزه ایجاد می‌کرد که این موضوع مورد توجه بخشی از فعالان حوزه فناوری قرار گرفته است. در همین راستا «رضا الفت نسب» سخنگوی اتحادیه کسب وکار‌های مجازی، بهترین اتفاق سال 96 را راه‌اندازی اتحادیه این صنف دانست. وی یادآور شد: دولت ظرف چندماه با تلاش‌های پیگیر، این اتحادیه را راه‌اندازی کرد تا کسب و کارهای مجازی دارای تشکل شوند. الفت نسب، دیگر اتفاق مناسب سال 96 را اجرای طرح رجیستری تلفن همراه دانست و افزود: شاید این اتفاق در ظاهر چندان با کسب و کارهای مجازی ارتباطی نداشته باشد ولی باید گفت با راه‌اندازی اتحادیه، وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور کاهش یافتن قیمت تلفن همراه در بازار، برای برخی از فروشگاه‌های اینترنتی نیز  مجوز واردات تلفن همراه را صادر کرد که این موضوع نشان می‌دهد به کسب و کارهای مجازی و آنلاین اعتماد شده است. ما از این بابت بسیار خوشحالیم و جای قدردانی و تشکر دارد.
سخنگوی اتحادیه کسب وکار‌های مجازی، بی‌توجهی سازمان مالیاتی به کسب وکارهای مجازی را یکی از بدترین اتفاق‌های سال 96 در این حوزه دانست و افزود: با اینکه درخواست‌های زیادی از اداره مالیات کرده‌ایم تا در نشستی، تکلیف مالیات این بخش از کسب و کارها را مشخص کند. متأسفانه از آنجا که این اداره هزینه‌های ما را به رسمیت نمی‌شناسد بسیاری از افراد جرأت اینکه کسب و کار مجازی راه بیندازند، ندارند چرا که مالیات‌ها مطابق با واقعیت این کسب و کارها نیست. وی افزود: ما انتظار داریم به‌دنبال راه‌اندازی اتحادیه، در سال آینده بتوانیم بحث مالیاتی را حل کنیم. الفت نسب همچنین ادامه داد: اعتماد وزیر ارتباطات به بخش خصوصی خوب بوده است ولی بخش خصوصی که فقط سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نیست. بخش‌های دیگر نیز حق دارند حرف خود را بزنند و نظر دهند.
 
موانع پیش روی استارتاپ‌ها برداشته شود
سال 96 برای شرکت‌های پرداخت اینترنتی (فین تک‌ها) آبستن حوادث زیادی بود و البته با وجود دردسرهای زیادی که برای این فین‌تک‌ها ایجاد شد، فعالان این عرصه شاهد یک اتفاق مهم و متفاوت نیز بودند؛ اتفاقی که «میلاد جهاندار» رئیس انجمن فین تک‌ها آن را بهترین اتفاق سال 96 در این حوزه دانست. وی گفت: انتشار مستند پرداختی‌ها از سوی بانک مرکزی و به رسمیت شناختن پرداخت‌های فین تک‌ها از سوی نهاد قانونگذار، بهترین اتفاق بود. این فعال حوزه فین تک‌ها، بدترین اتفاق سال 96 را فیلتر شدن استارتاپ‌های مطرح فین تک در تیرماه عنوان کرد و افزود: این کار ضربه جدی به استارتاپ‌ها و کسانی که می‌خواستند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند، وارد کرد. رئیس انجمن فین تک‌ها ادامه داد: آمار‌های موجود نشان می‌دهد راه‌اندازی یک کسب و کار نو در کشور ما بسیار سخت است. از سوی دیگر کسب و کارهای نوپا با مشکلاتی مانند فیلترینگ، مالیات، بیمه، نبود قوانین لازم و کافی و تعداد زیادی متولی برای گرفتن مجوز‌ها و... مواجه هستند. وی یادآور شد: این موانع بسیار جدی هستند از این‌رو خواسته ما این است که تصمیم‌گیران در سال آینده در این زمینه‌ها گام‌های اساسی بردارند.
 
فیلتر تلگرام بهترین و بدترین اتفاق 96 بود
تلگرام هم یکی از موضوع‌هایی است که در این گزارش مورد توجه فعالان حوزه فناوری قرار گرفت. «رهام حیدری» فعال در حوزه برنامه‌نویسی یکی از این افراد است. وی در پاسخ به سؤال بهترین و بدترین اتفاق حوزه فناوری در سال ۹۶ از نگاه خود، گفت: شاید فیلتر تلگرام در ناآرامی‌های اخیر را بتوان با توجه به ابعاد مختلف آن، هم بهترین و هم بدترین اتفاق سال ۹۶ دانست. به هرحال کاربران با توجه به وعده‌های مختلفی که از رئیس جمهوری و وزیر ارتباطات شنیده بودند مبنی بر اینکه هرگز اجازه نمی‌دهند روند فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی که در گذشته وجود داشت تکرار شود، با فیلتر شدن تلگرام شاید بتوان گفت کمی ناامید شدند. کاربران انتظار فیلتر شدن را نداشتند و در همان دو هفته هم با وجودی که تلاش‌هایی برای این رفع فیلتر دیده می‌شد ولی به بسیاری از کاربران آسیب زد؛ کاربرانی که از تلگرام به‌عنوان پلتفرمی برای کسب و کار مجازی خود استفاده می‌کردند نیز با فیلتر شدن تلگرام با حجم وسیعی از مشکلات مواجه شدند.
حیدری ادامه داد: از یک بعد دیگر هم می‌توان به موضوع فیلتر تلگرام نگاه کرد و آن را یکی از بهترین اتفاق‌های سال ۹۶ دانست و آن هم اینکه در مردم و هم صنفان من ایجاد آگاهی کرد و دیدیم هر چیزی از جمله شبکه‌های اجتماعی، هر چقدر هم پیشرفت کند به هرحال شرکت سازنده در هرکجای دنیا که باشد، اگر بخواهد با یک دکمه می‌تواند جلوی آن را بگیرد بدون اینکه هیچ توجهی به این موضوع داشته باشد که با این ممانعت از دسترسی، چه اتفاقی برای کاربران می‌افتد.
این فعال حوزه برنامه‌نویسی درباره انتظارات خود در سال جدید نیز گفت: قوانینی که در کشور از نظر امور مالیاتی، حقوقی و تجاری کسب و کار وجود دارد، بیشتر مربوط به کسب و کارهای سنتی است و بسیاری از استارتاپ‌ها با توجه به نوع درآمدزایی و کسب و کارشان، با این قوانین منطبق نمی‌شوند و شرایط برایشان سخت می‌شود و انتظار دارم که در سال جدید این مشکل حل شود.