یک پژوهشگر فضای مجازی با بیان اینکه مردم کشورمان ۴ برابر بیشتر از شبکه‌های اجتماعی در مقایسه با متوسط جهانی استفاده می‌کنند، نسبت به افزایش سریع «اعتیاد اینترنتی» در کشور هشدار داد.

 

سید علیرضا آل داود در گفتگو با باشگاه خبرنگاران پویا درباره اعتیاد اینترنتی و وضعیت کشورمان در این حوزه اظهار کرد: یکی از معضلات جدی این روزهای فضای مجازی کشور، اعتیاد اینترنتی است.

 

وی افزود: برخی مطالعات نشان داده که بیش از 14 درصد از کاربران اینترنت، مبتلا به  علائم رفتارهای وسواسی، حالت روان‌شیدایی، افسردگی، انزوای اجتماعی، عزت‌نفس پایین و ... هستند که متاسفانه در کشو ما هیچ آماری از میزان اعتیاد افراد به اینترنت وجود ندارد و این در حالیست که مردم کشور ما در روز بیش از 5 تا 9 ساعت از این فضای استفاده می‌کنند.

 

آل داود تصریح کرد: کوبی و همکارانش در سال 2001 در پژوهش‌های خود بیان کردند که استفاده زیاد و تفریح‌گونه از اینترنت با آسیبهای جدی در عملکرد فردی نظیر مشکلات تحصیلی، تنهایی، مشکلات خواب و غیره مرتبط است.

 

این پژوهشگر فضای مجازی با اشاره به اینکه بر مبنای گزارش وزارت آموزش و پرورش در سال 93، از مجموع یک میلیون و 300 هزار دانش‌آموزی که در امتحان نهایی شرکت کرده‌اند، بیش از 80 درصد دانش‌آموزان با میانگین نمره 12 قبول شدند، متذکر شد: این گزارش نشان می‌دهد که با وجود پایین بودن کیفیت آموزشی در سطح کشور (که بر کسی پوشیده نیست)، با نوعی افت شدید تحصیلی در جامعه مواجه‌ایم که استفاده از تلفن همراه و ورود دانش‌آموزان به فضای مجازی و سرگرم شدن در شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های اینترنتی، یکی از دلایل مهم افت تحصیلی دانش‌آموزان است.

 

وی به انواع اعتیاد اشاره و خاطرنشان کرد: ما در شرایط فعلی با دو نوع اعتیاد در جامعه روبه‌رو هستیم؛ یکی اعتیاد به مواد مخدر و دیگری اعتیاد رفتاری که در بحث اعتیاد رفتاری می‌توان اعتیاد به غذا، اعتیاد به مسائل غیر‌اخلاقی، اعتیاد به کار، اعتیاد به قمار، اعتیاد به اینترنت، هم وابستگی و خود آزاری( قطع عضو و خون بازی) اشاره کرد که در میان این اعتیاد‌ها، اعتیاد اینترنتی و اعتیاد به مسائل غیر اخلاقی امروز در سطح جامعه ما به وفور دیده می‌شود حتی به عنوان پیش‌زمینه دیگر اعتیادها عنوان می‌شود.

 

علائم اعتیاد اینترنتی چیست

آل داود به ملاکهای تشخیصی مطرح شده به‌منظور تشخیص اعتیاد اینترنتی اشاره کرد و افزود: اینترنت نخستین اولویت زندگی، اضطراب، تفکرهای وسواسی، اختلالات عاطفی، کج‌خلقی، انزوای اجتماعی، عزت نفس پایین، افسردگی، کناره‌گیری، از هم‌گسیختگی روابط اجتماعی، بی‌قراری، فقدان کنترل زمان، رفتار نادرست و شیفتگی استفاده مدام، از ملاکهای تشخیص اعتیاد اینترنتی در افراد است که خانواده‌ها اگر چنین حالاتی را در فرزندانشان یا خودشان مشاهده می‌کنند باید هرچه سریعتر نسبت به رفع آن اقدام کنند.

 

وی با اشاره به اینکه کشورهای بسیاری در زمینه اعتیاد اینترنتی دست به کار شده‌اند و مراکز تخصصی ترک اعتیاد اینترنتی راه‌اندازی کرده‌اند، اظهار داشت: انگلستان، کره جنوبی، امریکا و چین جزو کشورهای پیشگام در بحث ترک اعتیاد اینترنتی هستند و بسیار جدی بر روی این موضوع خطرناک که دامنگیر جامعه‌شان شده و منجر به بروز انواع اختلالات روانشناختی می‌شود، اقدام کرده‌اند.

 

این مدرس سواد رسانه‌ای افزود: به‌عنوان مثال در انگستان مرکز به نام مرکز توانبخشی کودکان معتاد به فن‌آوریهای پیشرفته وجود دارد که دوره‌های درمانی به نام سم‌زدایی دیجیتال را پیش‌بینی کرده است و طول درمان در این دوره 28 روز بوده و هزینه‌ای معادل 25 هزار دلار را شامل می‌شود.

 

وی ادامه داد: در کره جنوبی هم که عنوان پرسرعت‌ترین کشور در سرعت دسترسی به شبکه را در اختیار دارد، اردوهایی به نام Up Internet Rescue School برگزار می‌شود که در آن جلسات مشاوره، کارگاه‌های درمانی و تمرینات سخت مشابه با اردوگاه‌های نظامی بخشی از برنامه‌های آن است.

 

آل داود یادآور شد: همچنین دولت کره جنوبی از مردمش خواسته است که پنج شنبه‌ها یا روزهای تعطیل حدود 90 دقیقه در مراکز تفریحی و پارک‌های این شهر بدون آوردن ابزارهای هوشمند حضور داشته باشند و با دوستانشان و اعضای خانواده خود به‌صورت رودررو ارتباط بگیرند و صحبت کنند.

 

وی با اشاره به آمار استفاده از ابزارهای هوشمند و اینترنت در ایران و جهان اظهار داشت: متاسفانه طبق آمارهای موجود، ایرانیان بیش از 4 برابر متوسط جهانی از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسانها استفاده می‌کنند که بسیاری از این فعالیتها، فعالیت‌های بی‌هدف در محیط‌های بسیار مسموم و آسیب‌زای اینستاگرام و تلگرام است که جامعه را نیز دچار چالش‌های جدی اجتماعی، فرهنگی، اعتقادی، هویتی و سیاسی کرده است.

 

آل داود گفت: دانش‌آموزان یا دانشجویان یا حتی معلمان و استادانی که دچار اعتیاد به اینترنت می‌شوند، دیگر از اینترنت به عنوان وسیله‌ای برای بالا بردن سطح علمی و پژوهشی خویش استفاده نمی‌کنند بلکه اینترنت برای آنان به عنوان یک هدف نامشخص و یک منبع کسب لذت در می‌آید که همین عامل نیز منجر به سقوط 4 پله‌ای ایران در سطح دانشگاهی شده است.

 

چگونه اعتیاد اینترنتی را ترک کنیم

این پژوهشگر فضای مجازی به روشهای درمان ابتدایی اعتیاد اینترنتی بخصوص برای فرزندان توسط والدین در آستانه سال تحصیلی اشاره کرد و افزود: یکی از روشهای بسیار موثر، شکستن عادات فردی است بطوریکه در این روش فرد باید دریابد که استفاده وی از اینترنت از حد متعارف خیلی بالاتر است و برای کاهش استفاده تا حد معمول باید روال عادی زندگی خود را عوض کند به عنوان مثال می‌توان روز بدون موبایل را در کنار خانواده یا دوستان برنامه‌ریزی کرد.

 

وی ادامه داد: روش دوم این است که افراد باید برای پر کردن اوقات خود کارهای دیگری در نظر بگیرند یعنی افراد دچار اعتیاد به اینترنت که می‌خواهند از این عادت رهایی یابند باید برای اوقات بیکاری‌ خود یا اوقاتی که روی خط اینترنت نیستند، کارها و فعالیت‌های دیگری را در نظر بگیرند که می‌توان به جایگزین کردن کتاب با دستگاه‌ها و ابزارهای هوشمند متصل به اینترنت اشاره کرد.

 

 آل داود تصریح کرد: روش سوم، روش تمرین وارونه است؛ این تمرین به این‌صورت است که مثلاً‌ اگر شما عادت کرده‌اید که هر روز صبح که از خواب بیدار می‌شوید، شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسانها یا ایمیل خود را بررسی کنید این روند را تغییر دهید، شما می‌توانید به جای این کار ابتدا یک دوش بگیرید یا صبحانه بخورید یا به عنوان مثال از ساعتهای کلاسیک برای بیدار شدن بجای تلفن همراه استفاده کنید.

 

این مدرس سواد رسانه‌ای با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی کردن نیز از راه‌های ترک اعتیاد اینترنتی است، ادامه داد: برای اینکه زیاد از اینترنت استفاده نکنید شما باید یک برنامه هفتگی برای خودتان تهیه کنید که در آن تعداد جلسات استفاده از اینترنت مشخص شده باشد و برای هر جلسه اهداف معقولی درنظر گرفته باشید، به مرور می‌توان تعداد جلسات و مدت آن را در برنامه کم کرد.

 

آل داود با بیان اینکه تنظیم پرسشنامه نیز یکی از روشهای دیگر ترک اعتیاد اینترنتی است، گفت: در این روش از خودتان بپرسید: « موقعی که من از اینترنت استفاده می‌کردم چه چیزهایی را از دست دادم؟» پاسخ و فعالیت‌هایی را که در جواب این سؤال پیدا می‌کنید زیر هم بنویسید، وقتی فهرست بی‌پایان این فعالیت‌ها را ببینید متعجب خواهید شد این کار شما را در رهایی از اعتیاد اینترنتی مصمم‌تر خواهد ساخت.

 

وی با اشاره به نقش خانواده در ترک اعتیاد اینترنتی اظهار کرد: حمایت خانوادگی از اصلی‌ترین راه‌های ترک اعتیاد اینترنتی است؛ از آن جایی که اعضای خانواده‌تان می‌دانند که شما بهتر از اکثر مردم هستید و شما را دوست دارند، حمایت آنها کمک فراوانی به شما خواهد کرد تا از این وابستگی نجات پیدا کنید.

 

آل داوود نقش دولت بخصوص وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، ورزش و جوانان، ارتباطات و فناوری اطلاعات، کار و امور اجتماعی را در مبتلا نشدن نوجوانان، جوانان و مردم در جامعه به اعتیاد اینترنتی و دیگر اختلالات روانشناختی و آسیبهای فراوان فضای مجازی نقش پررنگی دانست و افزود: متاسفانه در سالهای اخیر با ریل‌گذاری غلط در فضای مجازی، سیاسی‌کاری، جناحی کردن بخشهای دولتی، مقوله مهم نفوذ و وابسته کردن کشور به پیام‌رسانها و شبکه‌های اجتماعی مسموم خارجی و در کنار آن عدم تلاش دولت در ارتقای سواد رسانه و سواد فضای مجازی مردم متناسب با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، آسیبهای جدی به جامعه ما تحمیل شده است و متاسفانه در این فضای مجازی رها، بی‌قانون و بی‌ضابطه جوانان و نوجوانان به سمت و سوی بزه‌دیدگی و بزهکار شدن کشیده شده‌اند که انتظار می‌رود دولت محترم برای تحقق منویات رهبر فرزانه انقلاب مبنی بر راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و تهیه قوانین متناسب با فضای مجازی این روزهای کشور اقدام عاجل کند.

 

وی تصریح کرد: مردم عزیز نیز باید تلاشهای خود و خانواده خود را در مهارت‌آموزی استفاده صحیح از فضای مجازی متناسب با نیازشان بیشتر کنند تا از آسیب‌های موجود در فضای مجازی در امان بمانند.