شبکه ملی اطلاعات که از طرح‌های چندین‌ ساله وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است که هزینه‌های زیادی را نیز در بر داشته و تا امروز هم بخش‌هایی از زیرساخت‌های آن فراهم شده است، در نهایت بهره‌برداری کامل از فاز اول و چشیدن شیرینی ثمراتش به ماه آینده موکول شده است.

 

تکمیل شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای که دسترسی به آن تنها از طریق مراکز داده داخلی امکان‌پذیر باشد و از خارج کشور مسیریابی نشود، از تکلیف‌های مهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و اصول حاکم بر این شبکه به گفته جهانگرد - رئیس سازمان فناوری اطلاعات از مهرماه سال ۱۳۹۳ دریافت و طراحی آن در دی ماه ۱۳۹۴ تمام شده است. البته بحث شبکه ملی اطلاعات تکمیلی است و اگرچه در حال حاضر معماری و اصول حاکم آن پیاده شده اما گستردگی آن به همه مناطق و با سرعت بالا در حال تکمیل است.

 

از نگرانی‌هایی که مردم درباره راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات دارند، محدود شدن دسترسی آنها به اینترنت بین‌المللی است، در مورد این موضوع، سید ابوالحسن فیروزآبادی - رئیس مرکز ملی فضای مجازی در مقاطع مختلف، در کنار تاکید بر افزایش سرعت و کیفیت دسترسی به اینترنت با محتوای داخلی پس از راه‌اندازی این شبکه، مطرح کرده است که شبکه ملی اطلاعات به هیچ عنوان محدودیتی به دنبال نداشته و در زمان استفاده از آن کاربر نهایی اصلا احساس نمی‌کند از یک شبکه داخلی یا خارجی استفاده می‌کند.

 

شبکه ملی اطلاعات تا امروز مسیری چندین ساله را پیموده است و با این وجود، هنوز هم نتوانسته تاثیر آن‌چنانی بر مصرف اینترنت داخلی و یا تبادل داده‌ها بگذارد. البته فیروزآبادی جبران عقب‌ماندگی شبکه ملی اطلاعات را با فعالیت جویشگر و پیام‌رسان‌های بومی ممکن می‌داند که باید توسط مردم، بخش خصوصی، دانشمندان و متخصصان صورت بگیرد و بر عهده دولت نیست.

 

همچنین محمود واعظی -وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات- کم کردن ترافیک بین‌المللی و افزایش ترافیک داخلی را از دیگر سیاست‌های مهم وزارتخانه اعلام دانسته و گفته بود: در ابتدای دولت ۱۰ درصد مردم از ترافیک داخلی و ۹۰ درصد از ترافیک بین‌المللی استفاده می‌کردند اما امروز ۴۰ درصد مردم از ترافیک داخلی و ۶۰ درصد از ترافیک بین‌المللی استفاده می‌کنند.

 

بنابراین از دیگر شرایط لازم برای بهره‌برداری از شبکه ملی اطلاعات در فاز اول، ایجاد مراکز تبادل ترافیک داده بود که در این راستا پس از تهران، در شهرهای مشهد، شیراز و تبریز چهار مرکز تبادل ترافیک داده شبکه ملی اطلاعات ایجاد شد.

 

محمدجواد آذری جهرمی - مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت- نیز درباره تاثیر شبکه ملی اطلاعات بر تعرفه اینترنت مطرح کرده بود: در خصوص قیمت مدل تعرفه‌ای بنا بر مدل اقتصادی شبکه ملی اطلاعات اصلاح شده، به گونه‌ای که قیمت سرویس‌های داخلی و استفاده از شبکه ملی اطلاعات یک سوم سرویس اینترنت بین‌الملل محاسبه شود.

 

جهرمی می‌گوید: با راه‌اندازی مرکز تبادل داده شبکه ملی اطلاعات به عنوان هسته اصلی این شبکه، یکی از موضوعات اصلی که موجب تمایز شبکه ملی اطلاعات با شبکه بین‌المللی اینترنت می‌شود، بحث تعرفه دسترسی خواهد بود و این تفاوت قیمت جهت ملموس‌تر شدن فعالیت‌های شبکه ملی اطلاعات است. همچنین برای اینکه شبکه ملی اطلاعات در زمان معهود با عرضه و سرویس‌دهی مناسبی فعالیت کند، بخش‌هایی از جمله شبکه بانکی کشور، نظام مالیاتی، مراکز علمی و شبکه دولت نیز باید به آن بپیوندند.

 

همچنین به گفته دبیر شورای عالی فضای مجازی در ماه خرداد، هزینه دسترسی به محتوای داخلی تا حدود یک دوم کاهش یافته است و او همچنین از رسیدن به کاهش چهار برابری هزینه دسترسی به محتوای داخلی اینترنت تا پایان سال جاری خبر داد و اظهار کرد: با دسترسی به شبکه ملی اطلاعات، سرعت و کیفیت دسترسی به اینترنت افزایش خواهد یافت و استفاده از این شبکه تعرفه ارزان‌تری را برای محتوای داخلی به همراه خواهد داشت.

 

جهرمی نیز تاثیر شبکه ملی اطلاعات بر ارزان شدن قیمت اینترنت را این‌طور تصریح می‌کند: اگر شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی نشود، باید انتظار داشت قیمت‌ها در همین حد فعلی بماند. راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و اندازه بازار قطعاً به ما کمک خواهد کرد که قیمت‌هایمان به قیمت‌های جهانی نزدیک‌تر شود.

 

او همچنین درباره تاثیر شبکه ملی اطلاعات بر کاهش قیمت اینترنت نیز بیان کرده بود: طی چند ماه گذشته تلاش‌های متعددی صورت گرفته و قیمت‌ها کاهش یافته، البته همچنان قیمت‌های ما با قیمت‌های جهانی فاصله دارد. اما واقعیت آن است که اگر شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی نشود، باید انتظار داشت قیمت‌ها در همین حد فعلی بماند. بنابراین راه‌اندازی این شبکه و اندازه بازار قطعاً به ما کمک خواهد کرد که قیمت‌هایمان به قیمت‌های جهانی نزدیک‌تر شود.

 

علاوه بر افزایش کیفیت و سرعت مصرف اینترنت در کنار کاهش قیمت، از دیگر موهبات شبکه ملی اطلاعات ایجاد شغل است، همان‌طور که به اعتقاد رئیس‌جمهوری، با راه‌اندازی این شبکه، در سال اول در این فضا ۱۰ هزار شغل ایجاد می‌شود. به علاوه در سه ماه گذشته، مرکز تبادل ترافیک خارجی کاملا جدا شده و قیمت اینترنت نیز در تاریخ یک مردادماه دو قیمته شد.

 

جهرمی تعلل یک دهه‌ای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات را انکار نمی‌کند و با بیان اینکه در برنامه پنجم توسعه اینترنت ملی به عنوان یک تکلیف به وزارت ارتباطات داده شد که اهدافش در دو سال اول برنامه پنجم محقق نشد، بهره‌برداری کامل از فاز اول این شبکه را به هفته دولت موکول و اعلام کرد با اجرایی شدن آن، هر کاربر به ازای هر واحد اینترنت بین‌المللی می‌تواند دو واحد ترافیکی مجانی مصرف کند.

 

در نهایت به گفته ابوالحسن فیروزآبادی پس از بهره‌برداری از فاز اول شبکه ملی اطلاعات که تولید محتوای بومی از الزامات آن است، سایر ضوابط و اجرای کار در طول یک سال آینده انجام شده و در واقع با رونمایی از فاز نخست این شبکه در هفته دولت، فاز دوم آن که راه‌اندازی شبکه و سیستم نو است، به تدریج صورت می‌گیرد.

 

با گذشت یک دهه‌ از عمر شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ اینترانت ملی که داده‌هایش نیازی به خروج از ایران نداشته باشد، همراه با وعده‌هایی از جمله افزایش کیفیت و سرعت مصرف اینترنت و دسترسی ارزان‌تر به محتوای داخلی، می‌توان طبق وعده‌های مسئولان در انتظار به نتیجه رسیدن فاز نخست این شبکه و مشاهده ثمرات آن در هفته دولت نشست.