با اظهارنظر جدید مقامات امریکایی مبنی بر اعمال شدیدترین تحریم ها علیه ایران زمزمه قطع مجدد سیستم سوییفت قوت گرفته، اما این بار آیا بلاک چین و ارزهای رمزنگاری شده، اثر تحریم را کمرنگ می کنند؟

 

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در یک سخنرانی مملو از اتهام های بی اساس، راهبرد جدید سیاست خارجی واشنگتن پس از خروج از برجام را در قبال ایران اعلام کرد و تاکید کرد که آمریکا، شدیدترین تحریم های مالی را علیه ایران اعمال خواهد کرد.

بر این اساس، اکنون زمزمه های توقف دوباره فعالیت سوییفت و کارگزاری بانک های دنیا به گوش می رسد که اگرچه این بار شاید به روال تحریم های اعمال شده در سال های ۹۱ و ۹۲ نباشد، اما ممکن است که برخی از روش های آن تکرار شود. در دوران تحریم های غرب بر علیه ایران، آمریکا اتصال بانک های ایرانی به شبکه سوییفت را قطع کرد و اجازه تبادل پیام های سوییفتی را به ایران نداد؛ اما اکنون که مجدد زمزمه توقف فعالیت سوییفت در ایران مطرح شده، بسیاری بر این باورند که راه هایی برای نادیده گرفتن سوییفت وجود دارد.

سال ۲۰۱۲ بود که با قطع سوییفت، ایران امکان دریافت مبالغ صادراتی و پرداخت برای واردات را از دست داد و در داخل کشور، شرکت های ایرانی مجبور به استفاده از روش های گران، قدیمی و کند حواله بانکی شدند. البته در این میان دیدگاه دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه، به دلیل اصرار اتحادیه اروپا به حفظ برجام، سوییفت دسترسی ایران به این شبکه را مسدود نخواهد کرد؛ اگرچه به گفته برخی رسانه های خارجی، مقامات سوییفت اعلام کرده اند که با تنظیم کننده های خود در اروپا و امریکا درباره دسترسی یا عدم دسترسی ایران به این شبکه بزرگ بین المللی، در شرایط خروج آمریکا از برجام، مشورت خواهند کرد.

در این میان، بلومبرگ در گزارشی که به همین منظور به تازگی منتشر کرده، به صراحت اعلام کرده که اگرچه تحریم های آمریکا به طور حتم سرمایه گذاری شرکت های این کشور در ایران را مختل می کند؛ اما ایران اگر صادرات نفت را حفظ کند، تحت فشار شدید قرار نخواهد گرفت. در سال ۲۰۱۲ تنها راه دریافت پول نفت ایران حواله بانکی بود اما بانک های زیادی حاضر به همکاری در این قالب با ایران نبودند.

در این میان تحلیلگران بین المللی بر این باورند که اگر دسترسی به سوییفت کاهش یابد، تقاضا برای استفاده از روش های جایگزین از جمله استارت آپ های بلاک چین و راه هایی که بعضی دولت های مقتدر در این باره انتخاب کرده اند، افزایش پیدا می کند و آنگونه که بلومبرگ اعلام کرده است، روسیه و ایران پیش از این برای استفاده نکردن از دلار در معاملات، سیستم پرداخت بلاکچین را برقرار کرده اند. روسیه هم چنین برای استفاده داخلی جایگزینی برای سوییفت ایجاد کرده و شرکت ها را ملزم به استفاده از آن کرده است، سیستمی که ارسال پیام در آن به مراتب از سوییفت ارزان تر است.

در عین حال، از سال ۲۰۱۵ چین هم تلاش کرده راه حل داخلی برای پرداخت هایش پیدا کند. این سیستم هنوز مورد استفاده گسترده قرار نگرفته اما می تواند برای دور زدن تحریم ها مفید واقع شود. مشکلات هرچه بیشتر برای سوییفت یعنی جذابیت هرچه بیشتر این جایگزین ها.

بر اساس آنچه که گزارش های بین المللی نشان می دهد، بازگشت به دنیای پیش از سوییفت غیرقابل تصور نیست؛ به خصوص اینکه سوییفت با کمک اروپا، می تواند بیطرفی خود را حفظ کرده و به توافق با ایران کمک کند.

 

 وضعیت پیام های سوییفتی قبل و بعد از برجام

آنگونه که آمار رسمی دولت نشان می دهد، تعداد پیام های صادره و وارده سوییفت در سال ۸۹ معادل ۸۸ هزار و ۶۸ مورد، در سال ۹۰ معادل ۹۲ هزار و ۷۷۸ مورد و در فاصله سال های ۹۱ تا ۹۴ نیز صفر بوده است.

اما از سال ۹۴ تعداد پیام های صادره و وارده سوییفت بر اساس اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران رو به افزایش گذاشته و در این سال به ۲ هزار و ۷۰۰ مورد بالغ شده است؛ ضمن اینکه در سال ۹۵ نیز چیزی حدود ۵۵ هزار و ۷۵۱ پیام رد و بدل شده است.

 

 سیاست بانک مرکزی در مورد بلاک چین

ناصر حکیمی، معاون فناوری بانک مرکزی با بیان اینکه بیت کوین یک فناوری مبتنی بر بلاک چین است، اعلام کرده بود که سیاست بانک های مرکزی در کشورهای مختلف در این باره به ثبات نرسیده و باعث شده شاهد برخوردهای متفاوت در این زمینه باشیم.

معاون فناوری های نوین بانک مرکزی خاطرنشان کرد: به نظر من ارز رمزنگار در کشور ما به عنوان یک فرصت است که بانک مرکزی در سال ۹۷ در مورد آن به سیاستی واحد خواهد رسید.

وی درباره ارز رمزنگاری شده ملی گفت: این موضوع مطرح شده و در حال بررسی است.

حکیمی همچنین اعلام کرده که سیاست کشور در حوزه ارزهای رمزنگار اواسط امسال اعلام می شود؛ این در حالی است که بستر ارزهای رمزنگاری شده یک پلتفرم متن باز است و همین مسئله باعث شده تعداد زیادی رمز ارز ایجاد شود که بخشی از آن ها مربوط به ارزهای رمزنگاری شده ملی است. در حال حاضر مسئله ای که از اهمیت بالایی برخوردار است به بحث پذیرش این ارز و چرخه گردش آن مربوط است.باید منتظر ماند دید که بانک مرکزی چه زمانی از این ابزار تازه رونمایی خواهد کرد.